Διά στόματος ενός… ψεκασμένου

Ενας άνθρωπος μόνος σε μια απογυμνωμένη σκηνή, φορώντας μια ματωμένη λευκή μπλούζα, να μιλάει επί μία ώρα και δέκα λεπτά και να κρατά τους θεατές (την προσοχή, το αβίαστο γέλιο, το χειροκρότημα), χωρίς να καταφεύγει σε «μούτες» και άλλα σαχλο-υποκριτικά τερτίπια. Ρεσιτάλ.

Είναι ο Βασίλης Παπαβασιλείου και το έργο–μονόλογος με τον μακρόσυρτο και κομμάτι σουρεαλιστικό τίτλο «Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή, θα πεις κι ένα τραγούδι», που έγραψε, σκηνοθετεί κι ερμηνεύει ο ίδιος στη σκηνή του «Θεάτρου Τέχνης», στην οδό Φρυνίχου, στην Πλάκα. Μ’ ένα λόγο σπαρταριστό, σαρκαστικό, επίκαιρο – όπως άλλωστε καταφαίνεται και από τον τίτλο του έργου.

«Ηρωάς» του ένας τρόφιμος Ασύλου Ανιάτως Ψεκασθέντων Ολικής Υστερήσεως (ΑΑΨΟΥ), ο οποίος κατέκτησε την πρώτη θέση στον διαγωνισμό για τον «Τρόφιμο της χρονιάς», καθώς αυτοαναγορεύτηκε «Ο Νεκρός της Αμφιπόλεως».

Και, ως εκ τούτου, ο… κατάλληλος να μιλήσει σ’ ένα ακροατήριο αποτελούμενο από τους άλλους τρόφιμους, συγγενείς και φίλους, καθώς και από το ιατρικό, νοσηλευτικό και λοιπό προσωπικό του ιδρύματος. Και, κατ’ επέκταση, στους θεατές της παράστασης.

«Μην ψάχνετε για μήνυμα, αν υπάρχει επαφίεται στον πατριωτισμό του ακροατηρίου»… καθησυχάζει το κοινό ο συγγραφέας του. Και, όσον αφορά το χιούμορ: «Νομίζω πως χωρίς να γελάς δεν μπορείς να ζήσεις».

Γόνιμη διαδρομή

Γόνιμη κι εντυπωσιακή η καλλιτεχνική και πνευματική διαδρομή του Παπαβασιλείου, καθώς έχει διαπρέψει -και βραβευτεί- πολλαπλώς ως ηθοποιός, σκηνοθέτης, συγγραφέας, μεταφραστής, διασκευαστής, δάσκαλος, συν επιφυλλιδογράφος σε έντυπα (να σταθώ και στα άψογα ελληνικά του).

Αξιομνημόνευτες οι επιδόσεις του με την «Εποχή», το δικό του θεατρικό σχήμα (απ’ όπου αναδείχθηκαν και δυο σπουδαίες πρωταγωνίστριες, η Αλεξάνδρα Σακελλαροπούλου και η Μάνια Παπαδημητρίου).

Η συνεργασίες του με τον Λευτέρη Βογιατζή (μαζί ξεκίνησαν τη «Σκηνή»), το Εθνικό Θέατρο, τη Λυρική Σκηνή, το ΚΘΒΕ, το Θέατρο Τέχνης. Από αρχαίο δράμα, μέχρι κλασικό και νεότερο ελληνικό και ξένο ρεπερτόριο.

Να αναφέρω ενδεικτικά την ερμηνεία του, πριν από δέκα χρόνια, στην «Ελένη» του Γιάννη Ρίτσου και μόλις πέρσι τις σκηνοθεσίες στο έργο του Γκολντόνι «Καβγάδες στην Κιότζα» στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και στην οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη «Θέλω να δω τον Πάπα» στη Λυρική Σκηνή. Το περασμένο καλοκαίρι ήταν να σκηνοθετήσει για το Φεστιβάλ Επιδαύρου τις «Νεφέλες» του Αριστοφάνη, σε δική του μετάφραση.

Στη διάρκεια των δοκιμών όμως ανακοινώθηκε ότι αποχωρεί. Ο ίδιος αρνήθηκε να δώσει σαφείς εξηγήσεις – είπε κάτι σαν «δεν χάλασε ο κόσμος». Εδώ σ’ εμάς γράφτηκε ότι «τον έφαγε ο Φιλιππίδης», ο οποίος θα ήταν και ο πρωταγωνιστής της παράστασης και ο οποίος ανέλαβε, μετά την αποχώρηση του Παπαβασιλείου, και τη σκηνοθεσία του έργου. «Θα έχουμε μια εκπληκτική παράσταση», δήλωσαν. Η παράσταση όμως τελικά ματαιώθηκε.

Με παρρησία

Ανθρωπος με γνώσεις και ενδιαφέροντα ο Παπαβασιλείου, δεν διστάζει, όταν του δίνεται η ευκαιρία, να στηλιτεύσει με παρρησία τα όποια κακώς κείμενα, όπως διέπραξε στη συνέντευξη που έδωσε στις 18 Οκτωβρίου, για το ημέτερο φύλλο στην Εφη Μαρίνου. Η απάντησή του στο ερώτημα πως βίωσε αυτό το θερμό πολιτικό καλοκαίρι:

«Ενας πρωθυπουργός – παιδί παίρνει την κουδουνίστρα του και πάει εις τας Ευρώπας. Και τι ανακαλύπτει εκεί; Οτι ο κόσμος είναι κακός, ότι δεν έχει τσίπα! Ανακαλύπτει, επίσης, τις βασικές αρχές της χρηματοπιστωτικής οικονομίας…

Και επιστρέφει λέγοντας: «Ηθελα να σώσω τον κόσμο, αλλά δεν γίνεται». Ετσι ζούμε την αδυσώπητη περιδίνηση, τον ίλιγγο που μετατρέπει το «Οχι» σε «Ναι». Πως μπορεί να ραμολίρει ένας σαραντάρης; Πηγαίνοντας σε δυο κόμματα, κάνοντας τρεις καταλήψεις και γινόμενος πρωθυπουργός με πνευματικά εφόδια τον Ταρζάν και τον Μικρό Ηρωα».

Και σε μια κάπως παλιότερη αποστροφή σε συνέντευξη στη Μυρτώ Λοβέρδου στο «Βήμα» (9 Μαρτίου 2014): «Στην Ελλάδα ζούμε σα να μην έχει υπάρξει καταστροφή. Και γι’ αυτό δεν φταίνε ένα ή δυο κόμματα. Είναι αναλογική ευθύνη όλων ημών που μετείχαμε σ’ αυτή τη συνύπαρξη».

Και στην ιστοσελίδα «Ημεροδρόμος»: «Η νέα Ελλάδα είναι χώρα εμφυλιογενής και χρεογενής. Γεννήθηκε καταχρεωμένη και αλληλοσφαγμένη. Εκτοτε θητεύει σταθερά στον δανεισμό και τον διχασμό».

Περισσότερα, από τον ανιάτως ψεκασθέντα στην παράσταση του Θεάτρου Τέχνης…

Στο πλαίσιο

Γνωρίζετε ότι η ίδρυση βιβλιοθηκών σε κάθε δημόσιο σχολείο μετράει ως απόφαση από τα χρόνια του Οθωνα – και μάλιστα με ειδικό διάταγμα, με ημερομηνία 8 (20) Νοεμβρίου 1835, που φέρει την υπογραφή του;

Ενα από τα πολλά που ακούστηκαν για το ανεκπλήρωτο αυτό «τάμα» στη σύναξη την περασμένη Δευτέρα στον «Ιανό» κατά την παρουσίαση του βιβλίου του Γιώργου Δαρδανού «Σχηματική σκέψη» (εκδ. Gutenberg), μπροστά σε πυκνό ακροατήριο.

Αρκετοί οι ομιλητές [Λαοκράτης Βάσσης, Φώτης Κουβέλης, Κυριάκος Ντελόπουλος, Δημήτρης Παπαχρήστος, Γεράσιμος Αρσένης, Βασίλης Βασιλικός και, φυσικά, ο Γιώργος Δαρδανός –χρόνια υπέρμαχος του θέματος, ως (και) πρώην πρόεδρος και νυν επίτιμος της ΠΟΕΒ– και ο γιος του Κώστας].

Οπως πολλοί και οι συμμετέχοντες με κείμενά τους στο παρουσιαζόμενο βιβλίο. Ενδεικτικά κάτι από αυτά που ακούστηκαν: Παιδεία και πολιτισμός δεν νοούνται χωρίς σχολικές βιβλιοθήκες. Ελληνική ιλαροτραγωδία και πνευματικό έγκλημα η απουσία σχολικών βιβλιοθηκών. Δεν θα βγούμε από τα μνημόνια αν δεν ενισχύσουμε τις σχολικές βιβλιοθήκες…

Γράφει στο προαναφερόμενο βιβλίο ο Δαρδανός: Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση δεν υπάρχει σήμερα ούτε μια σχολική βιβλιοθήκη. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, επί υπουργίας Αρσένη ιδρύθηκαν οι πρώτες 499 και επί υπουργίας Ευριπίδη Στυλιανίδη άλλες 266, πολλές από τις οποίες δεν διαθέτουν σήμερα προσωπικό, αφού δεν ανανεώθηκαν οι συμβάσεις των βιβλιοθηκονόμων και δεν διατέθηκαν κονδύλια για τον εμπλουτισμό τους.

Τα δε προβλεπόμενα χρήματα κατασπαταλήθηκαν σε άλλους σκοπούς, με τα υπάρχοντα βιβλία να μαραζώνουν στα αζήτητα. Κι ας προστεθεί το επίσης μεγάλο ζητούμενο: Η γνώση και η αγάπη εκπαιδευτικών, που θα περάσουν στα παιδιά τις αρετές του λογοτεχνικού βιβλίου.

ΚΑΙ… Mε τέτοια αντιπολίτευση…