Κλαις όταν σκεφτείς…

Λεό Ραπίτης, ακόμα ένας γνωστός-άγνωστος συνθέτης

Είναι από τους συνθέτες των οποίων το έργο είναι περισσότερο γνωστό από τους ίδιους (κι ας θυμίσω εδώ ότι το κλίμα υπέρ συνθετών και στιχουργών βελτιώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες, ενώ δεν πρέπει να διαφεύγει ότι αυτοί που αναγνωρίζονται και για το δημιουργικό τους έργο είναι οι λαϊκοί συνθέτες –κυρίως οι ρεμπέτες, που ήταν οι ίδιοι κι εκτελεστές).

Εν προκειμένω αναφέρομαι στον σπουδαίο συνθέτη Λεό Ραπίτη, που φέτος συμπληρώνονται εξήντα χρόνια από τον εθελούσιο θάνατό του (1957), στα 51 του. Γνωστή η χρονολογία του θανάτου του, αλλά όχι και η ημερομηνία (την οποία όσο κι αν έψαξα δεν βρήκα).

Τα τραγούδια

Μερικοί τίτλοι τραγουδιών από τα περίπου 50 που έγραψε –ανθεκτικά ώς τις μέρες μας (ερωτικά τα περισσότερα, αλλά τι άλλο μπορούσε να είναι εκείνα τα χρόνια;): «Για σένα τραγουδώ», «Γκιουλμπαχάρ», «Γλυκιά Μαράτα», «Καινούργια τώρα ζωή», «Κλαις όταν σκεφτείς…», «Λόντρα, Παρίσι, Νιου Γιορκ», «Να με παίρνανε τα σύννεφα», «Πάντα μαζί», «Σβήσε το φως», «Δεν είναι αυτή ζωή», «Ραντεβού στην Αθήνα». Από στιχουργούς: Μ. Τραϊφόρος, Κ. Κοφινιώτης, Ν. Φατσέας, Θ. Πλωμαρίτης. Κι από ερμηνευτές: Σ. Βέμπο, Ν. Γούναρης, Κάκια Μένδρη. Με τα περισσότερα να έχουν γίνει γνωστά από επιθεωρήσεις, όπου πρωτοδοκιμάζονταν και επιβάλλονταν.

Γεννημένος το 1906 στη Μυτιλήνη από εύπορους γονείς, ο Ραπίτης είχε από μικρός έφεση στη μουσική, αφού από τα πέντε του έπαιζε πιάνο, παιδί-θαύμα. Ο πατέρας του όμως είχε άλλα σχέδια.

Οπότε, υφαντουργός ο ίδιος, έστειλε το παιδί στο Μάντσεστερ να σπουδάσει υφαντουργία. Ο Λεό υπάκουσε, αλλά επιστρέφοντας στην Ελλάδα επέστρεψε στον εαυτό του. Και δόθηκε στη μουσική, όπου και διέπρεψε –κυρίως συνεργαζόμενος με τον Τραϊφόρο και τη Βέμπο– τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, όπου Ελληνισμός.

Ηταν το 1987 όταν ο Γιώργος Παπαστεφάνου αφιέρωσε στον Ραπίτη, για τα τριάντα χρόνια από τον θάνατό του, την τηλεοπτική του εκπομπή «Οι παλιοί μας φίλοι», με Σταμάτη Κραουνάκη και: Βίκυ Μοσχολιού, Μαίρη Χρονοπούλου, Αλκηστη Πρωτοψάλτη, Ελευθερία Αρβανιτάκη, Ελένη Δήμου, Τάνια Τσανακλίδου, Ολια Λαζαρίδου, ενώ υπήρξαν και δυο παρλάτες της Λίνας Νικολακοπούλου, συν ένα τραγούδι του Κραουνάκη, σε στίχους Νικολακοπούλου με τίτλο «Κύριε Ραπίτη».

Η αυτοκτονία

Στην ίδια εκπομπή μίλησαν ο Μίμης Τραϊφόρος και η Αννα Καλουτά, καθώς και ο Φρέντυ Γερμανός, του οποίου η μητέρα ήταν αδελφή του Ραπίτη. Οπου και η επίσημη, κατά τον ίδιο, εκδοχή για το εθελούσιο τέλος του συνθέτη, εκεί στο βελγικό Κονγκό, όπου είχε ξεμείνει: Αυτοκτόνησε επειδή κατά λάθος πυροβόλησε κάποιον και, νομίζοντας ότι τον σκότωσε, αυτοπυροβολήθηκε. «Αυτοκτόνησε από μοναξιά, που την κουβαλούσε πάντα μέσα του», αποφάνθηκε ο Γερμανός, ενισχύοντας την εκδοχή με το τελευταίο τραγούδι του Ραπίτη «Δεν είναι αυτή ζωή», του οποίου όμως τους στίχους έχει γράψει ο Τραϊφόρος.

Διαφορετική η μαρτυρία του Γιώργου Παπαστεφάνου, στο διαδίκτυο: «Το 1957 είχα διαβάσει σ’ ένα περιοδικό της εποχής ότι είχε αυτοκτονήσει σε μια πόλη της Αφρικής, όπου ο συνθέτης Λεό Ραπίτης, πάνω σε μια στιγμή ζήλιας, είχε πυροβολήσει τον εραστή του και μετά, νομίζοντας ότι τον σκότωσε, αυτοπυροβολήθηκε. Και ο μεν εραστής επέζησε, εμείς όμως χάσαμε έναν λαμπρό συνθέτη, υπεύθυνο για πολλές επιτυχίες, κυρίως με τη Σοφία Βέμπο». Και αναφερόμενος στον Γερμανό: «Αλλαξε λίγο το τέλος της ιστορίας για να μη στεναχωρήσει τη μητέρα του, που τότε ζούσε ακόμη, αποδίδοντας την αυτοκτονία του στη μοναξιά».

Μεταξύ των συνεργατών του Ραπίτη ήταν και ο Κώστας Κοφινιώτης –στιχουργός εκατοντάδων τραγουδιών πολλών συνθετών και παράλληλα οργανωτής καλλιστείων. Οχι αυτών που συνεχίζονται ώς τις μέρες μας, αλλά συνοικιακών, που είχαν μεγάλη απήχηση στον θηλυκόκοσμο. Εφυγε από τη ζωή στις 22 Ιουλίου 1987 (πριν από 30 χρόνια), στα 72 του, ένα από τα πιο ζεματιστά καλοκαίρια των τελευταίων χρόνων.

«Εκατό από αυτές [εννοούσε τις κοπέλες που συμμετείχαν στα καλλιστεία του] παντρεύτηκαν εκατομμυριούχους! Και η Κορίνα Τσοπέη, η κατοπινή Μις Υφήλιος, από δικά μου καλλιστεία ξεκίνησε, από τη Δάφνη!», είπε σε συνέντευξη που του είχα πάρει για την «Ελευθεροτυπία» τρία χρόνια πριν «φύγει» . Και είπα να τελειώσω μ’ αυτή του την ατάκα το παρόν -κομμάτι μελαγχολικό- κείμενο.

στο πλαίσιο

Επωφελήθηκα από τη διαβεβαίωση αναγνώστη, ο οποίος με συμπεριέλαβε στους δημοσιογράφους που διαβάζει, ακόμα κι όταν δεν γράφουν, και απέδρασα για λίγο σε κοντινό νησί -κυρίως, για αλλαγή εικόνων. Κι ας έπεσα σε αέρηδες –τουλάχιστον χωρίς, όπως αλλού, φωτιές.

Εκεί να διαβάζω και για τον καβγά, για την εξομοίωση σταλινισμού – ναζισμού. Μολονότι ο σταλινισμός κάποτε αποκαλύφθηκε και καταδικάστηκε (κυρίως από τους ίδιους τους κομμουνιστές). Ενώ ο ναζισμός, που κατατροπώθηκε (και) από τον σταλινισμό, μολονότι ηττημένος, σηκώνει κεφάλι –και στα ημέτερα εδάφη, καθώς υπάρχει κόσμος που τον έχει στείλει στο Κοινοβούλιο (πιο τεκμηριωμένα από Μίκη και ειδικούς).

Μετά χαράς διάβασα ότι αρκετοί από τους υποψήφιους φοιτητές που αρίστευσαν στις πανελλαδικές, ανήκουν σε υποβαθμισμένες περιοχές και οικογένειες. Από την τάξη που ξέρει να επιβιώνει στα δύσκολα. «Από εδώ είσαι;» ρωτάω την κοπέλα που εισέπραττε το λογικό αντίτιμο για τις ξαπλώστρες. «Οχι, από την Αθήνα». «Και ποια είναι η άλλη σου ενασχόληση;». «Είμαι φοιτήτρια στη Φαρμακευτική». Για να ξέρουμε για τι παιδιά μιλάμε.

Εν τω μεταξύ, το θανατικό καλά κρατεί –τόσοι καλοί και χρήσιμοι άνθρωποι σε λίγες μέρες… Πάνε: Η Ζωή Λάσκαρη -ερωτικό σύμβολο για τουλάχιστον δύο δεκαετίες. Η κραταιή συνάδελφος Αριστούλα Ελληνούδη. Ο καλός συνάδελφος και συγγραφέας –από τους πρώτους που ασχολήθηκαν με τους μετανάστες– Γιάννης Μαντζουράνης. Η πρωτοπόρα εικαστικός Ασπα Στασινοπούλου. Ο ηθοποιός με τα αδρά χαρακτηριστικά –κυρίως στο «Ποτάμι» του Κούνδουρου και στον «Ζορμπά» του Κακογιάννη- Τάκης Εμμανουήλ. Για ν’ αρκεστώ στους δικούς μας.

ΚΑΙ… «Εχεις δίκιο –κι εσύ»…