«Με του έρωτα τα πάθη»…

«Το Χριστινάκι» - 50 χρόνια Ρώτας, Σπανός, Χωματά

Γράφοντας τις προάλλες για τον Βασίλη Ρώτα, αναζήτησα στη δισκοθήκη μου ένα τραγούδι του Γιάννη Σπανού, σε ποίηση Ρώτα, με τη φωνή της Καίτης χωματά – που πολύ μου άρεσε και με συγκίνησε, όταν το πρωτάκουσα, εκεί στα ξένα που βρισκόμουν, πριν από 50 χρόνια.

Ο L.P. δίσκος «Ανθολογία» είναι ο πρώτος του Σπανού με αυτό τον τίτλο, καθώς στα χρόνια που ακολούθησαν έγιναν τρεις (οι άλλοι δυο, αντίστοιχα, το 1968 και το 1975), με στίχους, κυρίως, ποιητών. Κι ήταν από τις μουσικές ανάσες στα χρόνια του ζόφου.

Ο πρώτος αυτός δίσκος περιείχε δώδεκα τραγούδια και, πλην του Ρώτα, ήταν ποιήματα των Αιμιλίας Δάφνη, Ναπ. Λαπαθιώτη, Γ. Βιζυηνού, Μυρτιώτισσας, Κ. Παλαμά. Κι εκτός της Χωματά, που ερμηνεύει άλλα τέσσερα, τραγουδούν: Μιχάλης Βιολάρης, Πόπη Αστεριάδη, Γιώργος Ζωγράφος, Γιάννης Πουλόπουλος – άπαντες μέλη της μουσικής οικογένειας, που ο δημιουργός της δισκογραφικής εταιρείας «Λύρα» Αλέκος Πατσιφάς είχε βαφτίσει Νέο Κύμα (από το γαλλικό Nouvelle Vague), που διέπρεπε κυρίως στις μπουάτ της Πλάκας. Στην ίδια οικογένεια και η αισθαντική Αρλέτα – μας άφησε κι αυτή…

Στη βάρκα

«Το Χριστινάκι» θα μπορούσε να είναι ένα θαυμάσιο, νεανικό, καλοκαιρινό τραγούδι, αν δεν είχε τραγική κατάληξη – επειδή πρόκειται για ολόκληρη ιστορία. Στη γραφή του Ρώτα, το ποίημα αποτελείται από 21 τρίστιχα, απ’ όπου ο Σπανός μελοποίησε τα 14, χωρίς, ωστόσο, να λαβωθεί η ποίηση και το περιεχόμενό του. Κι ας προστεθεί ότι τις ίδιες εκείνες ημέρες ο Ρώτας ήταν δέσμιος της χούντας. Και σίγουρα, από τις χαρές του, μόλις αφέθηκε ελεύθερος, ήταν η μελοποίηση του εν λόγω ποιήματος.

Με ομαδικό πνιγμό πλήρωσαν τα 12 παιδιά την απόφασή τους να κλέψουν τη συμμαθήτριά τους Χριστίνη και ν’ ανοιχτούν ανέμελα και χαρούμενα με βάρκα στο πέλαγος, χωρίς όμως να ξέρουν να κουμαντάρουν το πλεούμενο. Που κάποια στιγμή ανατράπηκε – «Κι η βάρκα η ποθοπλάνταχτη / πάει στων νερών τα βάθη, / με του έρωτα τα πάθη». Και πάνε τα παιδιά… Ο ποιητής όμως ξεχωρίζει την απώλεια της Χριστίνης: «Δεν κλαίω τα δώδεκα παιδιά, / τους νιους τους μαθητάδες, / τις δώδεκα μανάδες, / μόν’ κλαίω τα μάτια τα γλαρά, / το λυγερό κορμάκι, / τ’ αγρίμι, το ελαφάκι, / που ήταν δώδεκα χρονών, / παρθένα Παναγιά μου, / κι έλαμπε η γειτονιά μου»…

Σπανός - Χωματά

Δεν ήταν καιρός που ο Σπανός είχε επιστρέψει από τη Γαλλία, όπου είχε αρχίσει μια ελπιδοφόρα καριέρα, με τρανταχτά ονόματα, όπως η Μπριζίτ Μπαρντό, η Μαρί Λαφορέ, η Ζιλιέτ Γκρεκό, αποφασισμένος, παρά τις αντίξοες χουντικές συνθήκες, να σταθεί στον τόπο του. Και, αναζητώντας φωνητικά ταλέντα, ο Πατσιφάς τού γνώρισε τη Χωματά, που είχε ακούσει σε ραδιοφωνική εκπομπή ταλέντων. Στα χρόνια που ακολούθησαν, θα εξελιχθεί και θα παραμείνει μια από τις πιο αντιπροσωπευτικές ερμηνεύτριες των τραγουδιών του.

Δυστυχώς, η ζωή δεν στάθηκε γενναιόδωρη για την τραγουδίστρια, καθώς από νεαρή ηλικία χτυπήθηκε από καρκίνο. Το πάλεψε περί τα τριάντα χρόνια, χωρίς να σταματήσει να εμφανίζεται και να τραγουδά, κι «έφυγε» στις 24 Οκτωβρίου 2010, ανήμερα στα γενέθλιά της (24 Οκτωβρίου 1946), στα 64 της. Απομένει η φωνή της –περί τα 200 τραγούδια και 18 δίσκοι– από τις πιο τρυφερές του Νέου Κύματος. Ανάμεσά τους και «Το Χριστινάκι».

«Δεν είδα ποτέ το τραγούδι ως επάγγελμα», λέει η ίδια η Χωματά σε συνέντευξή της στο πρώτο τεύχος του περιοδικού «LIFO» του Στάθη Τσαγκαρουσιάνου – Αύγουστος 2008. «Το ’βλεπα ως χόμπι. Δεν έγινα ποτέ επαγγελματίας τραγουδίστρια, ήμουν πάντα μια ερασιτέχνις. Με την ακριβή έννοια της λέξης. Ηταν τόσο απλή η ζωή μου… Το μόνο που μου έμεινε ως απολογισμός είναι η αγάπη που έχω εισπράξει απ’ τον κόσμο. Γιατί από λεφτά να μην το συζητάμε. Εμείς δεν πήραμε ποτέ λεφτά».

Και, τελειώνοντας, να σταθώ σ’ ένα ακόμη τρυφερό καλοκαιρινό τραγούδι, της ίδιας σειράς του Σπανού – «Μια αγάπη για το καλοκαίρι», σε στίχους Γιώργου Παπαστεφάνου, που τραγουδά η Χωματά. Κομμάτι μελαγχολικό βέβαια κι αυτό, μια και αναφέρεται σ’ έναν εφήμερο έρωτα, αλλά έτσι είναι η ζωή (και) σε κάποια τραγούδια…