Εβραίες διανοούμενες και αντισημιτισμός

Οσο γενικεύονται οι αντιδράσεις και οι διαμαρτυρίες για τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα, για το ανηλεές σφυροκόπημα εναντίον αμάχων και για την πείνα και ανθρωπιστική κρίση που έχει ως συνέπεια, τόσο υποχωρούν οι ισχυρισμοί ότι αυτές οι επικρίσεις όπως και οι εκδηλώσεις αλληλεγγύης προς την Παλαιστίνη αποτελούν πράξεις αντισημιτισμού.

Εγκριτες Εβραίες διανοούμενες της εποχής μας, που βρέθηκαν στη δίνη αυτού του κυκλώνα δυσφήμησης με τη ρετσινιά του αντισημιτισμού, δίνουν τροφή για σκέψη για αυτή την καίρια διαμάχη της εποχής μας μέσα από τα κείμενά τους.

Τζούντιθ Μπάτλερ, φιλόσοφος
«Εβραϊκή ηθική υποχρέωση η κριτική σε πράξεις γενοκτονίας»

Η Αμερικανοεβραία φιλόσοφος Τζούντιθ Μπάτλερ, ειδήμων σε θέματα φεμινισμού, θεωρίας Queer, πολιτικής φιλοσοφίας και ηθικής και μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής της οργάνωσης «Εβραϊκή Φωνή για Ειρήνη» των ΗΠΑ, σε κείμενό της στο μπλογκ www.versobooks.com τον περασμένο Δεκέμβριο, μετά την ακύρωση εκδήλωσης αλληλεγγύης προς την Παλαιστίνη όπου θα συμμετείχε από τη δήμαρχο Παρισιού Αν Ινταλγκό, εξήγησε πώς εργαλειοποιείται ο αντισημητισμός. «Αν με είχαν αφήσει να μιλήσω, θα εξηγούσα πως η εβραϊκή παράδοση πάντα περιλάμβανε σοσιαλιστές και συνδικαλιστές που δεν δεσμεύονταν με το σιωνιστικό σχέδιο, ότι οι πρώτοι σιωνιστές υποστήριζαν ένα κράτος δύο εθνών και απέρριπταν τις αρχές της εβραϊκής κυριαρχίας που κατοχυρώνονται τώρα στην ισραηλινή νομοθεσία, ότι το κράτος του Ισραήλ δεν εκπροσωπεί όλους τους Εβραίους και ότι η κριτική ή η αντίθεση στο κράτος του Ισραήλ στις δράσεις του γενοκτονίας είναι στην πραγματικότητα, για εμένα, μια εβραϊκή ηθική υποχρέωση».

Οσο για την αντιπαράθεση που ζούμε σήμερα στα Πανεπιστήμια Αμερικής και Ευρώπης, είναι πολύ παλιά, όπως δείχνει ένα κείμενό της, απάντηση στις κατηγορίες για αντισημιτισμό στα Πανεπιστήμια του τότε προέδρου του Χάρβαρντ Λόρενς Σάμερς, που δημοσιεύτηκε στο London Review of Books το 2002 και είναι σαν να μιλά για το σήμερα:

«Καμία πολιτική ηθική δεν μπορεί να ξεκινά από την υπόθεση ότι οι Εβραίοι μονοπωλούν τη θέση του θύματος. “Θύμα” είναι ένας εύκολα αντιστρεφόμενος όρος: μπορεί να μετατοπίζεται από στιγμή σε στιγμή, από τον Εβραίο που σκοτώθηκε από βομβιστή αυτοκτονίας σε λεωφορείο στο παιδί της Παλαιστίνης που σκοτώθηκε από ισραηλινά πυρά […] Αν πιστεύουμε ότι συνιστά “αντισημιτισμό” το να επικρίνουμε τη βία του Ισραήλ ή να καλούμε σε άσκηση οικονομικής πίεσης για να αλλάξει τις πολιτικές του, τότε θα αποτύχουμε να εκφράσουμε την αντίθεσή μας από φόβο μήπως μας κατονομάσουν ως μέρος κάποιες αντισημιτικής εκστρατείας. Καμιά ετικέτα δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερη για έναν Εβραίο, που ξέρει ότι ηθικά και πολιτικά η θέση με την οποία θα ήταν αβάσταχτο να ταυτιστεί είναι με εκείνη του αντισημίτη. Το ηθικό πλαίσιο μέσα στο οποίο οι περισσότεροι προοδευτικοί Εβραίοι λειτουργούν έχει τη μορφή της ακόλουθης ερώτησης: θα σωπάσουμε (και συνεπώς θα συνεργαστούμε με την παράνομη βίαιη εξουσία) ή θα κάνουμε τη φωνή μας να ακουστεί (και θα καταμετρηθούμε ανάμεσα σε αυτούς που έκαναν ό,τι μπορούσαν για να σταματήσει ο πόλεμος) ακόμη και αν το να μιλήσουμε ενέχει κίνδυνο;»

Σαμάνθα Χιλ, συγγραφέας
«Να υψώσουμε το ανάστημα απέναντι στο κακό»

Η Σαμάνθα Χιλ, διευθύντρια του Κέντρου Χάνα Αρεντ στο Bar College και συγγραφέας ενός βιβλίου που φέρει το όνομα αυτής που υπήρξε μια από τις πλέον εξέχουσες Εβραίες διανοούμενες και φιλοσόφους του 20ού αιώνα, θυμίζει πως ακόμη και οι συλλογισμοί της Αρεντ θα μπορούσαν σήμερα να επικριθούν ως «αντισημιτικοί» και προειδοποιεί: «Είμαι απαραίτητο ως ανθρώπινα πλάσματα να μπορούμε να φανταστούμε τον κόσμο από την προοπτική του άλλου για να αποτρέψουμε να επέλθει το κακό και να υψώσουμε ανάστημα όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτό […] Ο αντισημιτισμός και το Ολοκαύτωμα δεν είναι εξαιρέσεις της ιστορίας. Αυτό που η Αρεντ εννοούσε ως “κοινοτοπία”, επιχειρηματολογώντας πως ήταν η ανικανότητα να φανταστούμε τον κόσμο από τη σκοπιά του άλλου, ήταν ότι οι άνθρωποι έχουν προχωρήσει σε μια ριζική ραγδαία μεταστροφή στους ηθικούς κανόνες που μετέτρεψε το “ου φονεύσεις” σε “φονεύσεις” χωρίς καν αμφισβήτηση. Και το κόστος αυτής της έλλειψης κριτικής ήταν η ανθρώπινη ζωή. Ισως η μεγαλύτερη ειρωνεία της σημερινής πραγματικότητας είναι ότι η ρητορική περί αντισημιτισμού χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει τη μαζική σφαγή των Παλαιστινίων, ενώ έχει ως αποτέλεσμα πραγματικά να αυξάνει τον αντισημιτισμό και να κάνει τους Εβραίους λιγότερο ασφαλείς παντού».

Ναόμι Κλάϊν, συγγραφέας
«Οχι στο σχέδιο γενοκτονίας στο όνομά μας»

Η Καναδοεβραία συγγραφέας του διάσημου πλέον βιβλίου «Το δόγμα του σοκ» και συνδιευθύντρια του Κέντρου Κλιματικής Δικαιοσύνης του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολούμπια, σε πρόσφατο άρθρο της στον Guardian απαντούσε για το πώς οι Εβραίοι που υψώνουν τη φωνή τους κατά των Ισραηλινών πολιτικών εκλαμβάνουν την έννοια του εβραϊσμού. «Ο σιωνισμός είναι ένα ψεύτικο είδωλο που εξισώνει την ελευθερία των Εβραίων με βόμβες διασποράς που σκοτώνουν και ακρωτηριάζουν παιδιά Παλαιστινίων. Ο σιωνισμός είναι ένα ψεύτικο είδωλο που έχει προδώσει κάθε εβραϊκή αξία, ανάμεσά τους στην αξία που δίνουμε στην αμφισβήτηση […] Ο εβραϊσμός μας δεν μπορεί να περιοριστεί σε ένα κράτος-έθνος, γιατί ο εβραϊσμός μας είναι από τη φύση του διεθνιστικός. Ο εβραϊσμός μας δεν μπορεί να προστατεύεται από τον λυσσαλέο στρατό, γιατί το μόνο που κάνει αυτός ο στρατός είναι να σπέρνει θλίψη και να θερίζει μίσος – μεταξύ άλλων και κατά ημών ως Εβραίων. Ο εβραϊσμός μας δεν απειλείται από ανθρώπους που υψώνουν τις φωνές τους σε αλληλεγγύη προς την Παλαιστίνη πέρα από φυλή, εθνότητα, φυσική ικανότητα, ταυτότητα φύλου και γενιές […] Δεν χρειαζόμαστε ούτε θέλουμε το ψεύτικο είδωλο του σιωνισμού. Θέλουμε να απελευθερωθούμε από το σχέδιο που διαπράττει γενοκτονία στο όνομά μας».

Και συνεχίζοντας τον συλλογισμό της, σε άρθρο της για τα Οσκαρ στην ταινία «Ζώνη Ενδιαφέροντος», έθετε ένα από τα καίρια ερωτήματα της εποχής μας: «Θα έπρεπε το Ολοκαύτωμα να θεωρείται αποκλειστικά μια εβραϊκή καταστροφή, ή κάτι πιο οικουμενικό, με μεγαλύτερη αναγνώριση για όλες τις ομάδες που γίνονται στόχος εξολόθρευσης; […] Το “ποτέ ξανά” σημαίνει ποτέ ξανά για οποιονδήποτε ή για τους Εβραίους, μια υπόσχεση για την οποία το Ισραήλ φαντάζει ως ένα είδος απυρόβλητου εγγυητή… Κι είναι αυτοί οι πόλεμοι για την οικουμενικότητα, την ιδιοκτησία του τραύματος, την εξαίρεση και τη σύγκριση βρίσκονται στο επίκεντρο της υπόθεσης-ορόσημο που έφερε η Νότια Αφρική κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο».