Συντονισμένες επιθέσεις σε δημοκρατία και γυναίκες

«Μην παίζετε με τα σώματά μας» είναι η προειδοποίηση εκατομμυρίων γυναικών που μάχονται για τα αναπαραγωγικά τους δικαιώματα, με την άμβλωση να γίνεται από τα κεντρικά κίνητρα της δράσης και ψήφου τους, σε μια εποχή όπου πολλαπλασιάζονται και ενισχύονται τα υπερσυντηρητικά και ακροδεξιά κινήματα που μαζί με τις επιθέσεις τους στη δημοκρατία πασχίζουν ή και καταφέρνουν να πλήξουν τα δικαιώματα των γυναικών.

Σε αυτή τη συγκυρία και ενόψει των ευρωεκλογών του Ιουνίου, όπου αναμένεται μεγάλη άνοδος αυτών των κομμάτων, το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου της 11ης Απριλίου για την ένταξη του δικαιώματος στην άμβλωση στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., αποτελεί μια τεράστιας αξίας συμβολική νίκη.

Με 336 ψήφους υπέρ, 163 κατά και 39 αποχές, η Ευρωβουλή ζητά την τροποποίηση του άρθρου 3 της Χάρτας των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. με τη διατύπωση πως «Καθένας έχει το δικαίωμα να αποφασίζει αυτόνομα για το σώμα του/της και στην ελεύθερη, εν επιγνώσει, πλήρη και καθολική πρόσβαση στη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία και τα συναφή δικαιώματα […] συμπεριλαμβανομένης της πρόσβασης σε ασφαλή και νόμιμη άμβλωση».

Το Ευρωκοινοβούλιο απαιτεί, επίσης, σύμφωνα και με τις συστάσεις του 2022 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, να αποποινικοποιηθεί η άμβλωση όπως και να εξασφαλίσει η Κομισιόν πως ομάδες και οργανώσεις που εργάζονται κατά της ισότητας φύλου και των δικαιωμάτων των γυναικών δεν θα λαμβάνουν χρηματοδότηση από οποιαδήποτε ευρωπαϊκή πηγή.

Πρόκειται απλά για ένα πρώτο βήμα σε έναν μακρύ και ακανθώδη δρόμο, αφού απαιτείται στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο όλα τα κράτη-μέλη να συμφωνήσουν, κάτι πολύ δύσκολο με δεδομένους τους αυστηρούς περιορισμούς που επιβάλλουν χώρες όπως η Μάλτα. Ή η Ουγγαρία, όπου το 2022 επιβλήθηκε η υποχρέωση των γυναικών που θέλουν να κάνουν άμβλωση να έχουν ακούσει την καρδιά του εμβρύου, με ιατρικό πιστοποιητικό, σαν μέτρο αποτροπής τους να προχωρήσουν στην απόφασή τους.

Τέσσερις προτάσεις

Αλλά και στην Πολωνία, όπου είναι αβέβαιο εάν το νέο πολιτικό κλίμα που επικρατεί με την κυβέρνηση συνασπισμού των φιλελεύθερων της Πλατφόρμας Πολιτών (Κ.Ο.) του Ντόναλντ Τουσκ με τη Νέα Αριστερά και τους συντηρητικούς Χριστιανοδημοκράτες, θα καταφέρει να άρει κάποιους από τους πιο ακραίους περιορισμούς που είχε επιβάλει το κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» που κυβέρνησε επί 8 χρόνια.

Την επομένη που το Ευρωκοινοβούλιο ενέκρινε αυτό το ψήφισμα, η ολομέλεια της πολωνικής Βουλής έδωσε το πράσινο φως να σταλούν στην αρμόδια επιτροπή τέσσερις διαφορετικές προτάσεις τροπολογιών των ισχυόντων δρακόντειων μέτρων κατά των αμβλώσεων. Οι δύο είναι αντίστοιχα της Κ.Ο. και της Νέας Αριστεράς που προβλέπουν νομιμοποίηση της άμβλωσης χωρίς περιορισμούς έως τη 12η εβδομάδα της κύησης, αλλά διαφέρουν στις προθεσμίες σε άλλες περιπτώσεις διακοπής της κύησης.

Η τρίτη είναι μια ξεχωριστή πρωτοβουλία της Νέας Αριστεράς για την αποποινικοποίηση της βοήθειας στην άμβλωση. Και μια τέταρτη έκαναν οι Χριστιανοδημοκράτες που στοχεύει στη διατήρηση των ισχυόντων περιορισμών, πλην της απαγόρευσης της άμβλωσης σε περιπτώσεις σοβαρών δυσπλασιών στα έμβρυα, που επέβαλε το Συνταγματικό Δικαστήριο το 2020.

Οπως σημειώνει η οργάνωση «Αμβλωση Χωρίς Σύνορα», από το 2019 έχει βοηθήσει κάπου 150.000 Πολωνές να κάνουν άμβλωση: κάθε ημέρα 120 Πολωνές διακόπτουν μια κύηση με την χορήγηση φαρμάκων και 7 ταξιδεύουν σε άλλη χώρα για να υποβληθούν σε χειρουργική άμβλωση. Μάλιστα η οργάνωση κατέθεσε στην πολωνική Βουλή έναν λογαριασμό 11,5 εκατομμυρίων ευρώ (5,7 για χάπια άμβλωσης και 5,8 εκατομμύρια για κλινικές και νοσοκομεία), που είναι το ύψος των χρημάτων που το κράτος τής οφείλει για τη δουλειά της.

«Θέλετε στ’ αλήθεια να μιλήσουμε για τη διαθεσιμότητα ιατρικών θεραπειών στη Βουλή; Και αν συζητούσαμε για το αν η τοποθέτηση βηματοδοτών στους άντρες αντιτίθεται στη βούληση του Θεού; Αν η άμβλωση γινόταν σε άντρες, σήμερα δεν θα συζητούσαμε γι’ αυτήν», τόνισε η βουλεύτρια της Κ.Ο. Μάρτα Γκόλμπικ, προτρέποντας τα μέλη της Βουλής να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων.

Ωστόσο, η διαδικασία μπορεί να πάρει και μήνες και ακόμη κι αν εγκριθεί μπορεί να απορριφθεί από τον πρόεδρο Ντούντα (του PiS), που τον περασμένο μήνα άσκησε βέτο σε νομοσχέδιο που επέτρεπε να δίνεται το χάπι της επόμενης ημέρας χωρίς συνταγογράφηση για κορίτσια άνω των 15 ετών.

Ακροδεξιά αντεπίθεση

Υπέρ της ένταξης της άμβλωσης στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. ψήφισαν οι ομάδες των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών, φιλελεύθεροι του Renew, η Αριστερά και οι Πράσινοι. Αντίθετα, οι συντηρητικοί του Λαϊκού Κόμματος διχάστηκαν, με τα μέλη της ομάδας από τη βόρεια Ευρώπη να τάσσονται υπέρ και τα υπόλοιπα να καταψηφίζουν, όπως καταψήφισαν και οι υπερσυντηρητικές και ακροδεξιές ευρωομάδες.

Δεν είναι τυχαίο, αφού ιστορικά αυτές οι δυνάμεις, που προωθούν τις «παραδοσιακές αξίες», ανάμεσά τους την εξουσία και τα προνόμια των αντρών, καταλήγουν να πιέζουν ή επιβάλλουν στις γυναίκες να γεννούν περισσότερα παιδιά σταματώντας αντισύλληψη και άμβλωση, όπως έγραφε η Μάρθα Ντέιβις σε άρθρο στην Αμερικανική Συνταγματική Ενωση:

«Αυτοί οι περιορισμοί στα αναπαραγωγικά δικαιώματα είναι ψηλά στην ατζέντα των αυταρχικών καθεστώτων, γιατί βαθαίνουν τη δημοκρατική οπισθοδρόμηση. Οι περιορισμοί στην άμβλωση υπονομεύουν την αυτονομία των γυναικών, την ιδιότητά τους ως πολίτισσες και τα δικαιώματά τους στην ισότητα και τις μη διακρίσεις. Η αυτονομία του σώματος και της αναπαραγωγής είναι απαραίτητο συστατικό της ιδιότητας του πολίτη και μιας πλήρως λειτουργούσας δημοκρατίας».

Δεν υπάρχουν συμπτώσεις σε αυτή την τάση, συμφωνεί και το Διεθνές Κέντρο Ερευνών για τις Γυναίκες, επισημαίνοντας σε έκθεσή του πως «η δημοκρατική οπισθοδρόμηση πάει χέρι χέρι με το πισωγύρισμα στα δικαιώματα των γυναικών […] καθώς ιστορικά καταδεικνύεται πως τα πλήγματα κατά των δικαιωμάτων των γυναικών έχουν συμπέσει με ευρύτερες αντιδημοκρατικές επιθέσεις. Η υπονόμευση του δικαιώματος στην άμβλωση είναι χαρακτηριστικό σημάδι μιας προβληματικής δημοκρατίας. Οι τάσεις αποδημοκρατισμού πάνε παράλληλα με την αυξανόμενη αντίθεση στην ισότητα των φύλων».