Δύο χρόνια φυλακή για βιασμό και καταναγκαστική κύηση ενός ανήλικου κοριτσιού; Κι όμως συνέβη στο Μαρόκο όπου, παρότι ο Ποινικός Κώδικας προβλέπει ποινές έως και 30 ετών κάθειρξης για βιασμό, δικαστήριο της Ραμπάτ καταδίκασε σε μόλις ενάμισι και δύο χρόνια τρεις άντρες που βίαζαν επί μήνες μια 11χρονη επωφελούμενοι από τις ώρες που έλειπαν οι γονείς της για δουλειά. Η Σαναά έμεινε έγκυος και στα 12 της γέννησε το παιδί του βιασμού της. Αλλά οι δικαστές αρνήθηκαν την κατηγορία του βιασμού και καταδίκασαν τους θύτες μόνο για «απαγωγή παιδιού» και «επίθεση κατά της αιδούς ανήλικης», επιβάλλοντάς τους τις μικρότερες δυνατές ποινές.
Την περασμένη εβδομάδα η Σαναά, 13 χρόνων σήμερα, έφτανε σε εφετείο της Ραμπάτ μαζί με την οικογένειά της, προσδοκώντας ότι αυτή τη φορά ίσως δικαιωθούν, όπως έλεγε στον ανταποκριτή της El País μια από τις συνηγόρους της, η Φάτιμα Σαούρι, πρόεδρος της Ενωσης Καταπολέμησης της Βίας κατά των Γυναικών: «Ελπίζουμε η κατάθεση (κεκλεισμένων των θυρών) του κοριτσιού και η εξιστόρηση όσων υπέστη να πείσουν τους δικαστές να καταδικάσουν τους βιαστές σε αυστηρότερες ποινές. Και αυτό να υπάρξει νομικό προηγούμενο για ανάλογες υποθέσεις».
Η ιστορία της βίας που γνώρισε η Σαναά θα είχε μείνει στη λήθη, όπως τόσες άλλες στο Μαρόκο, αν οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μίντια δεν την αναδείκνυαν σε σημαία της τραγικής ατιμωρησίας που επικρατεί στη χώρα όταν πρόκειται για τη σεξουαλική κακοποίηση. Κι αν η κοινωνιολόγος και συγγραφέας Σουμάγια Νααμάν Γκουέσου δεν δημοσιοποιούσε την υπόθεση στέλνοντας ανοιχτή επιστολή στον υπουργό Δικαιοσύνης, Αμπντελατίφ Ουαχμπί.
«Καταγγέλλω ότι υπήρξε μια απαράδεκτη δίκη», έγραφε ζητώντας να αποδοθεί δικαιοσύνη με βάση τον ισχύοντα Ποινικό Κώδικα και με την αυστηρότητα που αντιστοιχεί στη σοβαρότητα του εγκλήματος, αλλά και την αλλαγή της σχετικής νομοθεσίας. Το ίδιο ζητούν οι χιλιάδες των διαδηλωτών που κατέβηκαν στους δρόμους της Ραμπάτ, όπως εξηγούσε η ακτιβίστρια Χαντίτζα Σερίρι, από τις οργανώτριες των διαδηλώσεων: «Δεν απαιτούμε μόνο την αναθεώρηση της ποινής των τριών βιαστών, αλλά και την τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα».
Το υπουργείο Δικαιοσύνης δήλωσε επίσης έκπληκτο με την απόφαση του πρωτοδικείου, η εισαγγελία άσκησε με τη σειρά της έφεση εναντίον της και ο υπουργός απάντησε άμεσα ανακοινώνοντας μεταρρυθμίσεις στην ισχύουσα νομοθεσία και κέντρα στήριξης για τα θύματα βιασμού.
Παρεμβάσεις εκ των υστέρων
Οι περισσότερες πρόσφατες αλλαγές στη σχετική νομοθεσία του Μαρόκου έχουν γίνει έπειτα από την τεράστια κατακραυγή που έχουν ξεσηκώσει ακραίες περιπτώσεις έμφυλης βίας. Το 2014 καταργήθηκε διάταξη που επέτρεπε σε έναν βιαστή να γλιτώσει τη φυλακή αν παντρευόταν το θύμα του. Η τροποποίηση ήταν απόρροια του διεθνούς απόηχου που είχε η υπόθεση της 16χρονης Αμίνα Φιλαλί, που αυτοκτόνησε αφότου την ανάγκασαν να παντρευτεί τον βιαστή της.
Οπως αυτοκτόνησε το 2016 η επίσης 16χρονη Χαντίγια Σουιντί όταν έπειτα από σύντομη παραμονή τους στη φυλακή οι βιαστές της αποφυλακίστηκαν. Επειτα από το σοκ που προκάλεσε ο θάνατός της, οι περισσότεροι από τους 12 άντρες που τη βίαζαν επί δύο μήνες ξαναδικάστηκαν και καταδικάστηκαν σε ποινές από 8 ώς και 20 χρόνια κάθειρξης.
Δύο χρόνια αργότερα, η 17χρονη Χαντίτζα απήχθη από συμμορία που την κράτησε έγκλειστη σε ένα σπίτι επί έναν μήνα: τουλάχιστον 13 άντρες 18-27 ετών τη νάρκωναν, τη βίαζαν συστηματικά, τη βασάνιζαν, έσβησαν τσιγάρα πάνω της και τη σημάδεψαν με τατουάζ σαν να ήταν ιδιοκτησία τους. Σε ένα συγκλονιστικό βίντεο, που ενέπνευσε πολλές διαδηλώσεις, απέκρουσε την ενορχηστρωμένη ενοχοποίησή της (ήταν ελαφρών ηθών, έκανε κακές παρέες) καταγγέλλοντας: «Εχασα την αξιοπρέπειά μου, επιχείρησα να ξεχάσω ό,τι υπέμεινα, αλλά είναι αδύνατον. Κατέστρεψαν τη ζωή μου, όλα όσα ονειρευόμουν να γίνω».
Είναι εκείνη η χρονιά, το 2018, και στον απόηχο των μαζικών διαμαρτυριών, που το Κοινοβούλιο ενέκρινε τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα αναγνωρίζοντας συγκεκριμένες πράξεις ως «μορφές παρενόχλησης, επίθεσης, εκμετάλλευσης, κακομεταχείρισης ή σεξουαλικής κακοποίησης». Αλλά αυτή η μεταρρύθμιση δεν είναι επαρκής για να προστατεύει εν τέλει τις γυναίκες, σχολίαζε στο γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων AFP η ακτιβίστρια Νούζχα Σκάλι: «Αλλάζουν μόνο μερικά άρθρα του Ποινικού Κώδικα, ο οποίος ωστόσο παραμένει βασισμένος σε παρωχημένες αντιλήψεις, όπως η "προσβολή της αιδούς" ή η ποινικοποίηση των σεξουαλικών σχέσεων εκτός γάμου». Ενώ γυναικείες οργανώσεις καταγγέλλουν πως ο νόμος αυτός ποινικοποιεί τόσο γενικά τη βία κατά των γυναικών, ώστε επιδέχεται πολλές ερμηνείες από τους δικαστές, οδηγώντας συχνότατα σε ελάχιστες ποινές που στην πράξη ισοδυναμούν με ατιμωρησία.
Μια μάστιγα χωρίς τιμωρία
Οι νόμοι αλλάζουν δειλά, όσο η βία αυξάνει ραγδαία. Τον περασμένο Σεπτέμβριο η ατιμωρησία των βιαστών και οι τραγικές συνέπειες των βιασμών ήρθαν ξανά στο προσκήνιο όταν η 15χρονη Μεριέμ πέθανε προσπαθώντας να διακόψει μια κύηση που προέκυψε από βιασμό της από 25χρονο άντρα.
Δεν είναι μεμονωμένες περιπτώσεις. Η πιο πρόσφατη μελέτη του υπουργείου Οικογένειας (2019) αποκάλυψε πως μία στις δύο Μαροκινές έχει υπάρξει θύμα βίας και στο 30% αυτών των περιπτώσεων πρόκειται για βιασμό. Η βία και η παρενόχληση στους δημόσιους χώρους αυξήθηκαν κατά 30% σε μια δεκαετία. Και μόνο ένα 6,6% των θυμάτων έχει καταγγείλει τους δράστες από φόβο πώς θα επιβιώσουν: πολλές δεν κατέχουν τίποτα, δεν ξέρουν γράμματα, δεν έχουν δουλειά, δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους.
Και δεν έχουν εμπιστοσύνη στη Δικαιοσύνη. Ερευνα της φεμινιστικής συλλογικότητας Masaktach (Δεν Σωπαίνω) καταδείκνυε πως το 80% από τις καταδίκες για βιασμούς στο Μαρόκο το 2020 δεν ξεπερνούσε τα πέντε χρόνια, οι δε δράστες αποφυλακίζονταν περίπου στα τρία.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας