Χιλιάδες Μεξικανές αγνοούνται και οι Αρχές δεν κάνουν τίποτα

Καμιά χώρα δεν μετρά τόσες αγνοούμενες γυναίκες όσες το Μεξικό. Κάθε μέρα, πέρα από τις 10 γυναίκες που δολοφονούνται, εφτά εξαφανίζονται. Πλέον υπάρχουν 28.000 αγνοούμενες: μια μαζική εξόντωση που στοιχειώνει τον ανθρώπινο νου αλλά οι Αρχές φαίνεται πως δεν μπορούν ή δεν κάνουν και πολλά. Οι υποθέσεις συσσωρεύονται, οι πόροι είναι ανεπαρκείς, οι Εισαγγελίες δεν προλαβαίνουν να αναλάβουν άμεση δράση, η γραφειοκρατία δυσχεραίνει την άμεση παρέμβαση, οι επιτροπές αναζήτησης συχνά δεν έχουν καν μέσα ή προσωπικό για να κάνουν τη δουλειά τους.

Κι οι συγγενείς των αγνοούμενων, απελπισμένοι από αυτή την απραξία που μπορεί να στοιχίσει τη ζωή των γυναικών τους, έχουν ξεκινήσει μια νέα μορφή δράσης για να τραβήξουν την προσοχή εκείνων που επιδεικτικά τους αγνοούν: το κλείσιμο κεντρικών αρτηριών, που δημιουργεί τεράστιο κυκλοφοριακό πρόβλημα, προσελκύει τα φώτα των μίντια και αναγκάζει τις Αρχές να απαντήσουν.

Από τις πρώτες οικογένειες που εγκαινίασαν αυτή τη μορφή δράσης, σύμφωνα με ρεπορτάζ της El País, ήταν οι συγγενείς της Γιοσελίνε Πατρίσιο Βεντρέλ, που τον περασμένο Μάιο έκλεισαν την πρόσβαση από την Πόλη του Μεξικού προς την παραλιακή πόλη Ακαπούλκο ντε Χουάρες, στην Πολιτεία Γκερέρο. Σχηματίστηκε τεράστια ουρά οχημάτων ενώ οι διαδηλωτές δήλωναν στις κάμερες των τηλεοράσεων πως δεν θα ανοίξει ο δρόμος αν δεν βρισκόταν η 16χρονη που την προηγούμενη ημέρα ενώ πήγαινε στο σχολείο παρέα με τον σύντροφό της είχε απαχθεί από ομάδα ενόπλων που χτύπησαν το αγόρι και πήραν με τη βία το κορίτσι στο αυτοκίνητό τους. Με τον σάλο που προκλήθηκε κατέφτασε αμέσως η εισαγγελέας και σε 24 ώρες είχε εντοπιστεί η 16χρονη, που απήχθη από κύκλωμα διακίνησης γυναικών με σκοπό τη σεξουαλική της εκμετάλλευση.

Η «αιφνίδια αποτελεσματικότητα» των Αρχών έπειτα από τη δημοσιοποίηση που πήρε η υπόθεση, οδήγησε πολλές οικογένειες να υιοθετήσουν τον αποκλεισμό οδικών αρτηριών, ως μόνη λύση για να τους ακούσουν επιτέλους. Χάρη σε αυτές τις κινητοποιήσεις έχουν εντοπιστεί εν ζωή δεκάδες κορίτσια τον τελευταίο χρόνο, όπως έγινε τον Ιανουάριο στην Πόλη του Μεξικού με τη 16χρονη Μαρία Ανχελα Ολγκίν. Δύο ημέρες μετά την κινητοποίηση της κοινότητάς της, η κοπέλα βρέθηκε κάπου 30 χιλιόμετρα μακριά από εκεί που την έχασε η μητέρα της: την είχαν κρατήσει κλειδωμένη σε ένα δωμάτιο μαζί με ένα 11χρονο κορίτσι και μια 18χρονη νεαρή. Στόχος και πάλι η σεξουαλική τους εκμετάλλευση.

Το προφίλ τους ταιριάζει με εκείνο της πλειονότητας των θυμάτων εξαφάνισης στο Μεξικό: το 55% είναι κορίτσια και νέες από 10 έως 19 ετών. Σε αυτή τη χώρα η τραγωδία των γυναικών αποτυπώνεται στους αδιανόητους αριθμούς. Από το 1965 ώς τον Ιανουάριο του 2023 έχουν καταγραφεί ως αγνοούμενες 111.889 γυναίκες σύμφωνα με το Εθνικό Μητρώο Αγνοουμένων και μη Εντοπισμένων (RNPDNO). Από αυτές οι 61.490 είναι κορίτσια 10-19 ετών.

Η πολιτική όχι μόνο δεν είναι αμέτοχη αυτής της κατάστασης, γράφει η εφημερίδα Expansión, αλλά την έχει υποθάλψει: το μεγαλύτερο μέρος αυτής της δραματικής συνθήκης άρχισε να εκτυλίσσεται μετά τον διαβόητο πόλεμο κατά των ναρκωτικών που κήρυξε ο πρόεδρος Καλδερόν το 2007: έκτοτε σημειώθηκε το 82% των εξαφανίσεων αυτών των γυναικών.

Παίρνοντας την κατάσταση στα χέρια τους

Η γραφειοκρατία είναι τεράστια όπως και η αδιαφορία δημιουργώντας συνθήκες μιας «δομικής ατιμωρησίας». Η πιο εμβληματική περίπτωση τέτοιας «αμέλειας» αφορά την εξαφάνιση της Ιβέτ Μελίσα Φλόρες Ρομάν τον Οκτώβριο του 2012. Η μητέρα της κατήγγειλε αμέσως στην Εισαγγελία ότι η 19χρονη απήχθη από ομάδα ενόπλων από το σπίτι της στην Πολιτεία Γκερέρος, αλλά η έρευνα και η αναζήτησή της ξεκίνησε δύο εβδομάδες μετά. Για αυτή την υπόθεση το Μεξικό καταδικάστηκε από την Επιτροπή του ΟΗΕ για την Εξάλειψη των Διακρίσεων κατά των Γυναικών (CEDAW): η Επιτροπή αποφάνθηκε πως το μεξικανικό κράτος με τις πράξεις και παραλείψεις του τής αρνήθηκε την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη. Η ακόλουθη απόφαση τα λέει όλα: «Δέκα χρόνια μετά την εξαφάνισή της, η Εισαγγελία του Γκερέρο κλητεύει τη μητέρα της Ιβέτ Μελίσα για να πάει να επικυρώσει την καταγγελία για την εξαφάνισή της, προειδοποιώντας την πως εάν δεν εμφανιστεί ενώπιον των Αρχών, θα τη συλλάβουν»!

Είναι αυτή η πραγματικότητα που αναγκάζει τις περισσότερες οικογένειες να ψάχνουν μόνες τους τα εξαφανισμένα κορίτσια τους: μια πραγματική οδύσσεια, όπως δείχνει η ταινία «Ruido» (Θόρυβος) της Νατάλια Μπεριστάιν, για μια μητέρα που αναζητά επί εννέα μήνες την αγνοούμενη κόρη της και άρχισε να προβάλλεται αυτόν τον μήνα στην ισπανόφωνη πλατφόρμα του Netflix.

Με τη συνδρομή συλλογικοτήτων γυναικών, όπως η «Φωνή και Αξιοπρέπεια για τους Δικούς Μας», οι οικογένειες οργανώνουν «μπριγάδες» που με τσάπες και φτυάρια σκάβουν σε απρόσιτα βουνά και χωράφια ακολουθώντας τα ίχνη που κάποιοι τους αποκαλύπτουν ή απλά όπου ξέρουν ότι καταλήγουν κάποιοι από τους αγνοούμενους της χώρας. Το 2016 δημιουργήθηκαν οι δύο πρώτες εθνικές μπριγάδες από συλλογικότητες συγγενών και το «Κίνημα για τους Αγνοούμενούς Μας» στο Μεξικό. Οργάνωση που το 2021 με έκθεσή της κατήγγειλε πως ενώ αυξάνει ο αριθμός των αγνοούμενων και μη εντοπισμένων και μαζί η αγωνία των συγγενών τους, κάπου 52.000 μη ταυτοποιημένα πτώματα παραμένουν θαμμένα σε ομαδικούς τάφους.

Στο μεταξύ η μάχη των συγγενών και οι κινητοποιήσεις δεν σταματούν. Στις 10 Φεβρουαρίου η οικογένεια της 29χρονης Καρολίνα Ισλας απέκλεισε τον αυτοκινητόδρομο που οδηγεί από την Πόλη του Μεξικού στην Κουερναβάκα για εννέα ώρες προκαλώντας ένα τεράστιο μποτιλιάρισμα.

Η Καρολίνα είχε εξαφανιστεί μία εβδομάδα πριν, όταν έβγαινε από μπαρ στο ιστορικό κέντρο της πρωτεύουσας με τον σύντροφό της. Εκτοτε τα ίχνη της εξαφανίστηκαν. Επτά μέρες οι Αρχές δεν είχαν αναλάβει καμιά δράση.

Αλλά την επομένη της κινητοποίησης της οικογένειάς της, η αρμόδια εισαγγελέας τούς δέχτηκε και τους υποσχέθηκε ότι θα τους ενημερώνει καθημερινά για την πρόοδο της υπόθεσης, ενώ ξεκίνησαν επιτόπιες έρευνες και σε κάποιες εγκαταλειμμένες εκτάσεις της γενέτειράς της. Ακόμη περιμένουν να βρεθεί.