H Τσάρο φτάνει φορτωμένη με ψώνια. Οσο ο άντρας της διαβάζει εφημερίδα, εκείνη ετοιμάζει το τραπέζι και βάζει το κρέας να ψήνεται. Οταν έρχεται η υπόλοιπη οικογένεια, στρογγυλοκάθεται στο σαλόνι και εκείνη στην κουζίνα αναλογίζεται πόση χαρά μοιράζεται μαζί τους. Βγάζει την ποδιά, παίρνει ένα ποτήρι κρασί και κάθεται στο τραπέζι ανέμελα (επιτέλους) μαζί τους αδιαφορώντας για το φαγητό έως ότου ο καπνός από το καμένο ψητό γεμίζει το σπίτι: πανικός, όλοι τρέχουν να διασώσουν ό,τι απέμεινε για ένα γιορτινό δείπνο.
Το βίντεο της καμπάνιας του ισπανικού υπουργείου Ισότητας με χιούμορ καλεί να σκεφτούμε τι σημαίνει να φροντίζεις σχεδόν μόνη σου για την χαρά όλων των άλλων «H Τσάρο είναι ώς τα μπούνια να τα κάνει όλα στα δείπνα των γιορτών» τουίταρε η υπουργός Κοινωνικών Δικαιωμάτων, Ιόνε Μπελάρα, επαναλαμβάνοντας το κάλεσμα με το οποίο κλείνει το σποτάκι: «Αυτές τις γιορτές μην τα αφήσουμε όλα στις ίδιες. Εκτός από ευτυχισμένες ας είναι και συνυπεύθυνες γιορτές»
Δεκέμβριος, Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά, γιορτές: καθαριότητα, στόλισμα, προγραμματισμός, δώρα, γλυκά, μαγείρεμα. Είναι η εποχή που οι δουλειές της φροντίδας πολλαπλασιάζονται και το μεγάλο βάρος τους πέφτει στους ώμους των γυναικών. Στις γιαγιάδες, τις μητέρες, τις γυναίκες που αναλαμβάνουν να κάνουν αυτές τις γιορτινές μέρες όμορφες για όλους.
Δεν είναι υπερβολή. Σε εκτενές αφιέρωμά της η Libération παρουσίασε έρευνα του Ινστιτούτο Ifop με τίτλο «Οταν ο Αγιος Βασίλης είναι γυναίκα: η ψυχική επιβάρυνση και οι εντάσεις σχετικά με την προετοιμασία των δείπνων των γιορτών». Σύμφωνα με το Ifop, το 62% των γυναικών που ζει με σύντροφο ή σύζυγο θεωρεί ότι κάνει περισσότερα (και το 37% πολλά περισσότερα) από ό,τι εκείνος για να υποδεχτούν οικογένεια και φίλους, έναντι ενός 22% των αντρών που πιστεύει ότι εκείνοι προσφέρουν περισσότερα.
«Η περίοδος των γιορτών δεν αλλάζει τα προνόμια φύλου, δηλαδή οι άντρες εξακολουθούν να κάνουν λιγότερα από τις γυναίκες» λέει στη γαλλική εφημερίδα ο ερευνητής και διευθυντής του τμήματος φύλου, ασφάλειας και σεξουαλικής υγείας του Ifop, Φρανσουά Κραούζ. Κάτι που δεν αντιλαμβάνονται τόσο οι ίδιοι δηλώνοντας κατά 46% πως κάνουν όσα σχεδόν και οι συντρόφισσες ή σύζυγοί τους. «Δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν αυτή την υπερ-επιβάρυνση των γυναικών, κυρίως επειδή αυτές τις μέρες των γιορτών συνεισφέρουν κάπως περισσότερο από ό,τι στην υπόλοιπη καθημερινότητά τους. Αλλά η βασική κατανομή των έμφυλων ρόλων παραμένει» λέει ο ερευνητής.
Είναι ενδεικτικά κάποια ευρήματα της έρευνας: το 84% των γυναικών δηλώνει πως αναλαμβάνουν μόνες τη διακόσμηση, το 79% να ετοιμάσουν το μενού, το 75% μαγειρεύουν το κυρίως γεύμα και ένα 50% φροντίζει για το γλυκό. Ενώ η πλειονότητα των αντρών αναλαμβάνει (35%) να προμηθευτεί και να στήσει το δέντρο ή να καθαρίσει ψάρια και να κόβει τα κρέατα. «Δηλαδή συνεχίζουν να αναλαμβάνουν ό,τι υπονοεί σωματική δύναμη, που θεωρείται και πιο αρρενωπό» συνεχίζει ο Κραούζ. «Οπως και δουλειές που θεωρούν ότι απαιτεί κάποια τεχνογνωσία, όπως η επιλογή των κρασιών, που παραμένουν «αντρικές» δουλειές».
Η ιεραρχία του τραπεζιού
«Στην πραγματικότητα όλα όσα γίνονται στις γιορτές εντάσσονται στην οικιακές δουλειές, εμπίπτουν στην κατηγορία της μη αμειβόμενης εργασίας περιλαμβανομένης της φροντίδας παιδιών και ηλικιωμένων. Και καταλήγουν και πάλι να είναι μια «γυναικεία» υπόθεση» συμπληρώνει η Μαρία Αλεχάνδρα Ενερχίσι της Σχολής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αλμπέρτο Ουρτάδο. «Η έρευνά μας για τη φροντίδα έδειξε πως οι άντρες συνεισφέρουν λίγο και σε περιφερειακές δουλειές». Ετσι που πολλές φορές για τις γυναίκες το γιορτινό τραπέζι θυμίζει εκείνο το παιδικό παιχνίδι, τις μουσικές καρέκλες, μόνο που εδώ υπάρχει πάντα μία στην οποία δεν καταφέρνει να καθίσει για πολύ εκείνη.
Είναι ενδεικτικό, όπως έλεγε μια 30χρονη σε σχετικό ρεπορτάζ της El Periódico, ακόμη και το με ποιο τρόπο διευθετούνται οι θέσεις στο τραπέζι. «Κάθε χρόνο τα ίδια. Οι άντρες κάθονται πρώτοι στο τραπέζι, στο βάθος, και αρχίζουν να πίνουν, ενώ οι γυναίκες της οικογένειας δίπλα στους παππούδες για να τους φροντίζουν και κοντά στην πόρτα για να σηκώνονται εύκολα. Με τη δικαιολογία ότι είναι στο βάθος και δεν μπορούν να βγουν, οι άντρες δεν κινούνται όλο το βράδυ, όσο εκείνες ξεθεώνονται να προλάβουν και να πραγματοποιήσουν τις επιθυμίες των άλλων».
Είναι έτσι λογικό ότι οι γιορτές δεν είναι το ίδιο ανέμελες για όλους. Ερευνα που Ινστιτούτου Ipsos τον περασμένο μήνα έδειξε πως το 48% των γυναικών ανησυχεί (και) για την ψυχική επιβάρυνση που εντείνεται στη διάρκεια των γιορτών, 14 μονάδες περισσότερες από ό,τι οι άντρες, ενώ στις μητέρες ηλικίας 35-54 ετών το ποσοστό ανεβαίνει στο 58%.
Διαπαιδαγώγηση και δεσμοί
Ακόμη και το πώς αντιλαμβάνονται αυτές τις γιορτές είναι διαφορετικό. Σύμφωνα με την έρευνα του Ifop, για το 75% των γυναικών είναι πολύ σημαντικές έναντι του 56% των αντρών. Κι όπως επισημαίνει ο Κραούζ αυτό ανακλά το γεγονός ότι «στη διαπαιδαγώγηση των κοριτσιών δίνεται μεγαλύτερη σημασία στις οικογενειακές και συναισθηματικές σχέσεις. Ξέρουν πως αυτές οι γιορτές είναι μια καίρια στιγμή επανασύνδεσης και ενίσχυσης αυτών των δεσμών και πως στον μεγαλύτερο βαθμό αυτό εξαρτάται από εκείνες».
Οπως εξηγούσε στην ηλεκτρονική εφημερίδα The Objective η παιδοψυχολόγος Μάρσια Στουάρντο, το γεγονός ότι θεωρούμε αυτό ως κάτι «φυσιολογικό» είναι μέρος του προβλήματος, γιατί το έχουμε κανονικοποιήσει τόσο ώστε μας είναι δύσκολο να διακρίνουμε αυτές τις στερεοτυπικές συμπεριφορές.
«Ο ματσίσμο, οι έμφυλοι ρόλοι, η συναισθηματική αποστασιοποίηση ανακλάται ακόμη και στο θέμα των δώρων: η ιδέα να χαρίσεις κάτι στις γιορτές σχετίζεται περισσότερο με το συναίσθημα, με κάτι πιο προσωπικό, κι άρα «πιο γυναικείο». Γιατί οι άντρες εν τέλει δεν διαπαιδαγωγήθηκαν στην οικογένεια και στην κοινωνία για να είναι συναισθηματικοί ή να δείχνουν τα αισθήματά τους» συνεχίζει η Στουάρντο. Δεν είναι τυχαίο πως πολλές γυναίκες αναλαμβάνουν να αγοράσουν τα δώρα που οι σύντροφοί τους θα δώσουν σε γονείς, συγγενείς, ακόμη και φίλους, κάτι που θα έπρεπε να ήταν μια προσωπική επιλογή η οποία ίσως και να εκφράζει κάτι για τις σχέσεις με αυτούς τους ανθρώπους,.
Πολλές αναλύσεις για μια απλή πραγματικότητα, καταλήγει η έρευνα του Ifop. «Οι γυναίκες έχουν γίνει οι νεράιδες που κάνουν μαγικά τα Χριστούγεννα και την Πρωτοχρονιά, αλλά η ψυχική αντοχή τους δοκιμάζεται και είναι καιρός να απολαύσουν κι εκείνες αναπαυτικά και ξεκούραστα το γιορτινό τραπέζι».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας