«Πρώτα τη βιάσαμε. Μετά της τα σπάσαμε όλα: χέρια, πόδια, στομάχι. Οι τύποι μάς έλεγαν “Χτυπήστε την παντού, κάντε τη να ουρλιάζει, δαγκώστε τη, φάτε τη”... Η γυναίκα πέθανε έπειτα από τρεις ώρες… Επρεπε να τρώω αυτή τη μελανιασμένη σάρκα, και αναρωτιόμουν πώς μπορεί να σκοτώνουμε έναν άνθρωπο έτσι. Αλλά εκείνοι απαντούσαν: “Τρώτε και μη ρωτάτε”… Ως ότου έμεινε μόνο ένα κομμάτι του κεφαλιού που δεν μπορούσαμε να φάμε».
Η ανατριχιαστική αφήγηση ενός παραστρατιωτικού των διαβόητων Ενωμένων Ομάδων Αυτοάμυνας της Κολομβίας (AUC) για το πώς σκότωσαν μια εισαγγελέα αποτελεί την πιο ακραία έκφραση της μισογυνίας, της βάναυσης σεξουαλικής βίας, των βασανιστηρίων, των εξαφανίσεων, ακόμη και του κανιβαλισμού ενός βρόμικου πολέμου που χρησιμοποίησε τις γυναίκες και τα κορίτσια σαν λάφυρα.
Οταν τον περασμένο μήνα, η Επιτροπή για τη Διαλεύκανση της Αλήθειας δημοσιοποίησε την οριστική της έκθεση («Υπάρχει μέλλον αν υπάρχει αλήθεια»), για όσα συνέβησαν στη διάρκεια του πενηντάχρονου εμφυλίου στην Κολομβία, η νέα κυβέρνηση του προέδρου Γουστάβο Πέτρο βρέθηκε μπροστά σε μια από τις πιο μαύρες σελίδες που καλείται να αντιμετωπίσει: το τεράστιο χρέος απέναντι στις γυναίκες και τα κορίτσια θύματα μιας αδιανόητης έμφυλης βίας, όπως προκύπτει από μαρτυρίες σαν την προηγούμενη που περιλαμβάνονται στο κεφάλαιο «Το σώμα μου είναι η αλήθεια».(1)
Οι γυναίκες βίωσαν δυσανάλογα τις φρικαλεότητες της ένοπλης σύρραξης στην Κολομβία: απειλές, βιασμοί, σεξουαλικές κακοποιήσεις, εκτοπισμοί, σεξουαλική σκλαβιά, ακρωτηριασμοί γεννητικών οργάνων, ανεπιθύμητη μητρότητα, καταναγκαστικές εκτρώσεις, βασανιστήρια, δολοφονίες, εξαφανίσεις, είναι μερικά μόνο από τα εγκλήματα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας που έχουν υποστεί.
Ενας ολοκληρωτικός πόλεμος από παραστρατιωτικούς, στρατιωτικούς, αντάρτες (με διαφορετικούς τρόπους και ένταση κάθε ομάδα) που χρησιμοποίησαν τη σεξουαλική βία για να εδραιώσουν τη θέση τους. «Ο πόλεμος εγκαταστάθηκε πάνω στις ίδιες τις γυναίκες, στα εδάφη τους, στα σπίτια τους, στο σώμα τους, ακόμα και στις μήτρες τους», γράφει η έκθεση που στηρίζεται στις μαρτυρίες 10.864 γυναικών: αγρότισσες, ιθαγενείς, Αφροκολομβιανές, ακτιβίστριες, απλές γυναίκες, από κάθε γωνιά της χώρας. «Οι ένοπλες πλευρές κατάλαβαν γρήγορα πως για να ελέγξουν τα εδάφη έπρεπε να ελέγξουν τις γυναίκες, το σώμα και τη ζωή τους, να διαρρήξουν τον κοινωνικό ιστό επιβάλλοντας μια πειθαρχία του τρόμου».
Αδιανόητα, ατιμώρητα εγκλήματα
Οι παραστρατιωτικοί ήταν οι πιο βάναυσοι, αδίστακτοι, ανελέητοι. Ικανοί «να περνάνε τα αλυσοπρίονα πάνω στις έγκυες γυναίκες, στις κοιλιές του, για να ακρωτηριάσουν τα μωρά τους, για να τις σκοτώσουν», όπως εξιστορούσε μια ιθαγενής. «Αλλη φορά έπιασαν μια κοπέλα, σύντροφο ενός διοικητή των ανταρτών Farc: την έδεσαν γυμνή στο κέντρο της πλατείας και της έκοψαν τα στήθη για να σπείρουν τον τρόμο στην περιοχή».
Προς παραδειγματισμό και συμμόρφωση, επιβάλλοντας τον νόμο της σιωπής των θυμάτων που φοβούνταν τα αντίποινα αλλά και το στίγμα. Οπως συνέβη με τη 16χρονη Γιαντίρα. «Την πρώτη φορά που είδα όπλο, ήταν εξ επαφής στο μέτωπό μου. “Βγάλε τα ρούχα σου!” μου φώναζε ο επικεφαλής των παραστρατιωτικών πιέζοντας το όπλο στο κεφάλι μου. Φοβισμένη του έλεγα “Οχι”, αλλά μάταια. Δεν έβαλε ούτε προφυλακτικό. Ηταν η πρώτη μου φορά με άντρα. Και η τελευταία. Ποτέ δεν μίλησα με κανέναν για αυτό. Από φόβο. Για μένα ήταν σαν ένας λεκές, μια προσβολή, μια ντροπή, δεν ήθελα να το μάθει ο κόσμος. Και σιώπησα. Εκτοτε ποτέ δεν είχα κάποια σχέση, ποτέ πια δεν είχα τίποτα». Σύμφωνα με την επιτροπή, οι παραστρατιωτικοί ευθύνονται για τα περισσότερα περιστατικά έμφυλης βίας: διέπραξαν τουλάχιστον 12.500.
Εγκλήματα ατιμώρητα, καθώς το κράτος ούτε άκουγε ούτε διερευνούσε, πόσο μάλλον να τιμωρήσει, τους δράστες, αφού ανάμεσά τους ήταν και πολλά μέλη του Στρατού και της Αστυνομίας. Σύμφωνα με την επιτροπή, η έξαρση της κρατικής βίας κατά των γυναικών σημειώθηκε μετά την ανάληψη της προεδρίας από τον ακροδεξιό Αλβαρο Ουρίμπε και κλιμακώθηκε με το κατ’ ευφημισμό Δημοκρατικό Σχέδιο Ασφάλειας (2005-2010) που επέβαλε.
Οντας μια «νόμιμη» ένοπλη δύναμη, είχαν μεγαλύτερη εξουσία να υποτάξουν τον πληθυσμό και στη μάχη τους κατά των ανταρτών οι γυναίκες ήταν ένα από τα μέσα για να επιβεβαιώσουν αυτή τους την εξουσία: καμιά σημασία αν ήταν ανήλικα κορίτσια, ηλικιωμένες ή έγκυες. «Ενας τους έλεγε “πρέπει να τα ξεράσεις όλα, να μας πεις πού κρύβονται, πόσοι είναι…” Μου άνοιξαν την κοιλιά και προσπάθησαν να βγάλουν από μέσα το μωρό μου. Με άφησαν νεκρή, έτσι νόμισαν. Είχα χάσει τις αισθήσεις μου. Με έκοψαν με ένα νυστέρι. Εχω τα σημάδια της βίας τους στο σώμα μου. Είναι σαν βλέμματα που μου θυμίζουν όλα αυτά, αλλά νομίζω ότι αυτά τα σημάδια είναι που με κάνουν δυνατή κάθε μέρα που ξημερώνει», κατέθεσε η Αντρέα που την βασάνισε ο στρατός γιατί πίστευαν ότι βοηθούσε έναν αντάρτη.
Και οι αντάρτικες ομάδες κατέφυγαν σε βιασμούς και σε σεξουαλική και αναπαραγωγική βία, ιδίως στο διάστημα 1996 και 2007, σύμφωνα με την έκθεση. Οι FARC επέβαλαν την υποχρεωτική χρήση αντισυλληπτικών σε όλες τις δομές τους και σε κάποιες μονάδες την καταναγκαστική άμβλωση των μαχητριών που έμεναν έγκυες.
Πολλές μαρτυρίες αποκαλύπτουν πως οι διοικητές γνώριζαν ότι άντρες τους βίαζαν και κακοποιούσαν γυναίκες, αλλά δεν έκαναν τίποτα, κι ας έρχονταν σε αντίθεση με τις ιδεολογικές τους θέσεις ή τις ίδιες τις καταστατικές τους αρχές. «Μας βίαζαν για να δείξουν σε όλους μας ότι εκείνοι ήταν που έκαναν κουμάντο στην περιοχή μας. Ενας έπιανε ένα πόδι, άλλος άλλο πόδι, ένας τρίτος ένα χέρι και άλλος μας κρατούσε ακινητοποιημένες. Ελεγαν “για να σας είναι πιο εύκολο και για να μην έχετε πολλά προβλήματα, μείνετε ακίνητες, αλλιώς με το ζόρι”», κατέθεσε μια Αφροκολομβιανή στην επιτροπή.
Υπάρχει δικαιοσύνη;
Σύμφωνα με το Ενιαίο Μητρώο Θυμάτων, στην Κολομβία τουλάχιστον 32.446 άτομα γνώρισαν σεξουαλική βία στη διάρκεια της ένοπλης σύρραξης. Το 92,6% των θυμάτων είναι γυναίκες και κορίτσια. Παρά τις καταγγελίες, μόλις τον περασμένο μήνα η Ειδική Δικαιοσύνη για την Ειρήνη (JEP) ξεκίνησε να εκδικάζει τις δυο πρώτες υποθέσεις για σεξουαλική βία και άλλα έμφυλα εγκλήματα.
Τεράστια πρόκληση για την πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς στην ιστορία της Κολομβίας και απέναντι σε αυτές τις γυναίκες, που στην ύπαρξή τους κουβαλούν την ίδια τη βάναυση ιστορία της χώρας. Από τον Πέτρο αλλά κυρίως την Αφροκολομβιανή αγωνίστρια και φεμινίστρια αντιπρόεδρο Φράνσια Μάρκες, που έχει επιβιώσει από απειλές θανάτου και απόπειρες κατά της ζωής της, οι επιζώσες τόσης φρίκης ζητούν δικαίωση και δικαιοσύνη.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας