Σε δίκη για τη στείρωση ιθαγενών και φτωχών

«Mε πήγαν χωρίς τη θέλησή μου, πιέζοντάς με και παραπλανώντας με, ότι διανέμουν τρόφιμα και εκεί θα πάρω το δικό μου πακέτο. Ηταν ένα κέντρο υγείας και μόλις έφτασα οι νοσοκόμες με έπιασαν με τη βία κι επέμεναν πως δεν ήταν τίποτα, μια “απλή τομή” για το καλό μου. Δεν μπορούσα να φανταστώ ότι θα με στείρωναν. Δεν υπέγραψα τίποτα».

Η καταγγελία ενώπιον των Ηνωμένων Εθνών της ΦΛΣ, μιας ιθαγενούς των περουβιανών Ανδεων που στειρώθηκε το 1997 στα 19 της χρόνια, χωρίς τη συγκατάθεσή της, περιγράφει μία από τις χιλιάδες περιπτώσεις καταναγκαστικής στείρωσης που έγιναν στο Περού επί θητείας του δικτάτορα Αλμπέρτο Φουχιμόρι (1990-2000).

Αυτό το έγκλημα είναι ένα από εκείνα που έπειτα από 18 χρόνων εισαγγελική έρευνα θα εξεταστεί στη δίκη που ξεκίνησε στις 11 Ιανουαρίου κατά του Φουχιμόρι και τριών υπουργών του Υγείας. «Είναι η πρώτη φορά που το θέμα των καταναγκαστικών στειρώσεων φτάνει στα δικαστήρια και σε αυτή τη φάση θα εκδικαστούν 1.307 εγκλήματα, εκ των οποίων τα 5 αφορούν θύματα που πέθαναν λόγω της επέμβασης», δήλωσε η Ρούτε Σούνιγα, στειρωμένη κι αυτή χωρίς τη θέλησή της το 1999 και πρόεδρος της Ενωσης Περουβιανών Γυναικών Θυμάτων Καταναγκαστικών Στειρώσεων (ΑΜPAEF).

Πρόκειται για θύματα του διαβόητου Προγράμματος Αναπαραγωγικής Υγείας και Οικογενειακού Προγραμματισμού που θέσπισε ο Φουχιμόρι και οδήγησε στην καταναγκαστική στείρωση 300.000 γυναίκες, κυρίως αγρότισσες και ιθαγενείς των Ανδεων και της Αμαζονίας και των φτωχογειτονιών των αστικών κέντρων. Ενα διεστραμμένο σχέδιο ευγονικής για να μειώσουν τον πληθυσμό των περιθωριοποιημένων. Κάποιες τις έπαιρναν από τα σπίτια τους με ψέματα ή απειλές. Αλλες τις έβρισκαν στη διάρκεια επισκέψεών τους σε κέντρα υγείας. Ποτέ δεν ενημερώθηκαν σαφώς για τις συνέπειες της επέμβασης που τους την παρουσίαζαν ως μια «συνήθη αντισυλληπτική μέθοδο». Τις πίεζαν να βάλουν υπογραφή σε ένα κείμενο που πολλές ούτε καν μπορούσαν να το διαβάσουν γιατί είναι αναλφάβητες και δεν μιλούν ισπανικά, παρά μόνο κέτσουα. Και όσες δεν πείθονταν, στειρώνονταν έτσι κι αλλιώς, χωρίς τη συγκατάθεσή τους. Η έρευνα έδειξε, μάλιστα, πως η κυβέρνηση είχε θέσει «στόχους» και ποσοστώσεις και είχε ορίσει και κίνητρα για την επίτευξή τους.

Με την πτώση του καθεστώτος Φουχιμόρι, το κράτος αναγνώρισε τις ευθύνες του ενώπιον της Διαμερικανικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, όπου είχε προσφύγει η οικογένεια της Μαρία Μαμέριτα Μεστάσα, μιας αγρότισσας των Ανδεων που στειρώθηκε καταναγκαστικά τον Μάρτιο του 1998 και μία εβδομάδα μετά πέθανε από επιπλοκές.

Το κράτος δεσμεύτηκε να διερευνήσει και να δικάσει τους υπεύθυνους, η εισαγγελική έρευνα άνοιξε το 2002, αλλά τίποτε δεν προχώρησε. Μόλις το 2018 –κι έπειτα από 15 απόπειρες να μπει η υπόθεση στα αρχεία- απαγγέλθηκαν κατηγορίες, αλλά η ακροαματική διαδικασία αναβαλλόταν συστηματικά.

Πρόκειται για μια ιστορική δίκη -αν τελικά προχωρήσει-, καθώς ο Φουχιμόρι έχει μεν καταδικαστεί για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και διαφθορά σε κάθειρξη 25 ετών, αλλά ποτέ δεν δικάστηκε για τις καταναγκαστικές στειρώσεις 300.000 γυναικών. Ούτε αυτός ούτε κανείς άλλος. Τώρα ίσως δοθεί τέλος στην ατιμωρησία, λέει η Σούνιγα. «Τόσα χρόνια μόνο σιωπή και κοροϊδία. Ποτέ ώς τώρα δεν άκουσαν τις εκκλήσεις μας. Είναι άδικο αυτό που έκαναν με τη ζωή μας και το σώμα μας. Το μόνο που θέλουμε είναι δικαιοσύνη και αποκατάσταση».