Είναι ένα πρόσωπο εμβληματικό για το ευρωπαϊκό σινεμά, μια φιγούρα γνώριμη και οικεία και, ταυτόχρονα, ακούγοντάς τη να μιλά, συνειδητοποιείς ότι η μεγαλύτερη γοητεία της κρύβεται στο γεγονός ότι δεν φοβάται ν’ αλλάζει διαρκώς τον εαυτό της.
Ηταν η ιέρεια του Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ, κάποια στιγμή πήρε μια κάμερα κι άρχισε να κάνει το δικό της σινεμά, αποτυπώνοντας τη μεγαλύτερή της αγάπη, τα όνειρα και τώρα πια έχει αγκαλιάσει την ταυτότητα της τραγουδίστριας, με αμείωτη τη θεατρικότητά της.
«Είμαι αυτή που είμαι». Αυτή η φράση της από τον «Γάμο της Μαρία Μπράουν» του Φασμπίντερ έχει σημαδέψει μια ολόκληρη γενιά γυναικών, χειραφετημένων και ανεξάρτητων.
Τι έχει να πει η Σιγκούλα, τριάντα πέντε χρόνια αργότερα; «Σχεδόν ποτέ δεν ήξερα ποια ακριβώς είμαι. Στην πραγματικότητα δεν ήθελα καν να ξέρω ποια είμαι».
Γιατί, συναρπαστική από κοντά, όσο κι αν τη θεωρείς γνώριμη και αποκωδικοποιημένη, η Χάνα Σιγκούλα, στα 71 της χρόνια, εξακολουθεί να εκπλήσσει.
Το ίδιο, ακριβώς, περιμένει κι από το σύγχρονο σινεμά. «Πρέπει να αναζητούμε συνεχώς τις εκπλήξεις», είπε, «ώστε να ξυπνάμε από την κατάσταση της ημινάρκωσης στην οποία πέφτουμε. Να αναζητάμε το θαύμα. Η ζωή είναι υπέροχη και δεν το λέω αυτό από την οπτική του la vie en rose».
Γιατί, για τη Σιγκούλα, πάνω απ’ όλα, πάνω από την τέχνη και τη φαντασία, η ζωή είναι απλώς η ανάγκη για επιβίωση: «Κάποτε είχα γίνει χορτοφάγος. Αφορμή ήταν το ψάρεμα. Καθώς ψαρεύαμε διαπίστωσα ότι έπρεπε να σκοτώνουμε τα ψάρια κι αυτό με απώθησε τόσο, που δεν ήθελα στη συνέχεια να τα φάω. Ομως δεν κατάφερα να παραμείνω χορτοφάγος κι αυτό γιατί μου αρέσει να τρώω, μου αρέσει η γεύση των πάντων. Κατάλαβα λοιπόν ότι πρέπει να σκοτώσεις ένα ψάρι, ένα ζώο, είναι μία συνθήκη για να ζεις».
Οπως είναι φυσικό, η σχέση της με τον Φασμπίντερ βρίσκεται στο κέντρο της συζήτησης. «Την πρώτη φορά που τον συνάντησα», θυμήθηκε, «αντιλήφθηκα ότι μπροστά μου βρισκόταν ένας πολύ ξεχωριστός, ένας ιδιαίτερα ταλαντούχος άνθρωπος. Γι’ αυτό είπα στον εαυτό μου, “πρόσεχε, μην εξαρτηθείς υπερβολικά από αυτόν”. Κι εκείνος, όπως μου είπε, ένιωσε κάτι ανάλογο. Ηθελε να έχει σχέση μαζί μου, αλλά όχι πολύ κοντινή, φοβόταν ότι έτσι τελικά θα απομακρυνόμασταν ο ένας από τον άλλο».
Παρορμητική ηθοποιός και καλλιτέχνις, η Σιγκούλα εξήγησε την εγγύτητά της με τον κόσμο της δημιουργίας, λέγοντας ότι θεωρεί τον εαυτό της ον λιγότερο πλήρες και, γι’ αυτό, προσπαθεί να δίνει προσοχή στην πρώτη της παρόρμηση, στην πρώτη φορά που θα συναντήσει κάποιον, τα πρώτα βλέμματα, τις χειρονομίες. «Οταν υποδύομαι κάποιο ρόλο,» είπε, «πριν ανοίξω το στόμα μου θεωρώ ότι είναι προτιμότερο να αφήσω το σώμα μου να αντιδράσει. Το σώμα μας γνωρίζει πολλά, λέει την αλήθεια. Εχουμε συνηθίσει να έχουμε άποψη για τα πάντα, θεωρώ όμως ευτυχία να αλλάζεις γνώμη. Εχω εμπιστοσύνη στις εκδηλώσεις του σώματός μου».
Παρότι η πρώτη ακμή της ήταν στη δεκαετία του ’70, έχει διατηρήσει την ενεργητικότητά της, τις αναζητήσεις της και τον χώρο της στο καλλιτεχνικό τοπίο ολοζώντανα.
Και βλέπει μεγάλες αλλαγές με το πέρασμα του χρόνου. «Οταν ήμασταν νέοι θέλαμε να αλλάξουμε τον κόσμο, νιώθαμε ανοιχτοί στα πάντα. Τώρα η πρώτη έγνοια των νέων είναι ποια θα είναι η θέση τους στον κόσμο, αν θα βρουν δουλειά. Εμάς μας απασχολούσε το πώς αισθανόμασταν. Ισως το αποτέλεσμα τελικά να είναι το ίδιο. Με τόση ανεργία, στην Ελλάδα, στην Ευρώπη, δεν μπορείς να είσαι καιροσκόπος, γιατί δεν υπάρχουν ευκαιρίες. Στρέφεσαι τότε στις βαθιές επιθυμίες σου, προσπαθείς να βρεις έναν δημιουργικό τρόπο για να εκφράσεις τον εαυτό σου. Η δική μας γενιά βγήκε από μία χώρα-συντρίμμι, όχι μόνο υλικά αλλά και ηθικά. Ως παιδιά μάς άρεσε να παίζουμε στα συντρίμμια, μετά όμως νιώσαμε ντροπή, τύψεις, ενώ δεν ήμασταν ένοχοι. Περάσαμε σε μία περίοδο εσωτερικής επανάστασης: δεν είχαμε εμπιστοσύνη σε ό,τι είχε προϋπάρξει, στις αξίες της προηγούμενης γενιάς, προσπαθούσαμε να ξεκινήσουμε από το μηδέν. Δίναμε πια έμφαση στο “είναι” και όχι στο “έχειν”. Κίνητρό μας θεωρούσαμε πως έπρεπε να είναι η αγάπη και όχι η έριδα. Η Ελλάδα φαντάζομαι πως πρέπει σαν τον φοίνικα να ξαναγεννηθεί από τις στάχτες της».
Στήριγμά της στην καριέρα της (στο σινεμά αλλά και, πια, στο θέατρο και στη μουσική), η Σιγκούλα θεωρεί την ίδια την πραγματικότητα. «Η ζωή είναι πιο ενδιαφέρουσα από τα σχέδια, τις θεωρίες, τις φιλοσοφίες. Ημουν μοναχοπαίδι κι επίσης, στη συνέχεια, δεν απέκτησα παιδιά. Αυτό σημαίνει παρακμή. Θεωρώ φυσιολογικό να μεγαλώνεις παιδιά. Εμείς ζήσαμε έναν ιστορικό σεισμό. Οσα συνέβησαν είχαν και βιολογικές συνέπειες. Μάθαμε να ασκούμε κριτική στα πάντα, να αμφισβητούμε αυτά που μας έλεγαν οι άλλοι, διαπιστώσαμε ότι το χρήμα δεν είναι τα πάντα. Ολα αυτά, ως τμήμα της Πολιτιστικής Επανάστασης του ’68, δεν συνέβησαν μόνο στη Γερμανία, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη και φυσικά και στην Ελλάδα. Ο κόσμος έβγαινε από δύο παγκόσμιους πολέμους. Δεν μπορούσε να συνεχίσει έτσι. Αλλά συνέχισε. Κατάλαβα, όμως, σταδιακά ότι δεν σε βοηθάει το να είσαι διαρκώς καχύποπτος, γιατί δεν σε αφήνει να απολαύσεις τη ζωή. Αν θέλεις να αλλάξεις τον κόσμο, πρέπει πρώτα να αλλάξεις τον εαυτό σου. Κι αυτό προσπαθώ στη ζωή μου να κάνω κι εγώ».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας