Δύο μπαλάντες για τον Τσε

Το 1975 ο Μάνος Χατζιδάκις αποφάσισε να γράψει το σάουντρακ για την ταινία «Faccia di spia» του Τζουζέπε Φεράρα (ελληνικός τίτλος «Το πρόσωπο της κατασκοπίας»), παραμένοντας για μεγάλο διάστημα στην Ιταλία. Ηθελε να είναι κοντά στον σκηνοθέτη, να αφουγκράζεται τη δημιουργία του φιλμ. To θέμα της ταινίας, με σαφείς αναφορές στη CIA, αναφέρεται στα παιχνίδια συνωμοσίας των κέντρων εξουσίας και τη φυσική αντίδραση των λαών. Ο σκηνοθέτης ακολούθησε τον απόλυτο ρεαλισμό στο σενάριο, συνδυάζοντας τις σκηνές μυθοπλασίας με επίκαιρο υλικό της εποχής (χρησιμοποιώντας ακόμα και πλάνα με τον Τσε Γκεβάρα, τον Σαλβαντόρ Αλιέντε, τον δικτάτορα Παπαδόπουλο) αλλά και ωμές εικόνες βασανιστηρίων.

Κάποια από αυτά τα πρόσωπα-σύμβολα της ελευθερίας, της δικαιοσύνης, της πνευματικής ανάτασης αλλά και της αντίστασης στη βία της εξουσίας ενέπνευσαν τον συνθέτη, που θέλησε να συνδέσει τις μορφές της σύγχρονης ιστορίας με τον ποιητικό κόσμο. Στον δίσκο, μάλιστα, δύο συνθέσεις του Χατζιδάκι αναφέρονται στον Τσε Γκεβάρα («The ballad of Che», «Requiem for Che»), μία στη «CIA», τους «Guerillas», τη «Volivia». Μάλιστα, το τελευταίο πλάνο της ταινίας ήταν μια ζοφερή προφητεία που πάγωσε την ανθρωπότητα πολλά χρόνια αργότερα καθώς δείχνει τους Δίδυμους Πύργους να ματώνουν.

Οι στενοί συνεργάτες του Μάνου Χατζιδάκι παραδέχονται ότι πολύ συχνά τον άκουγαν να αναφέρεται στη σουίτα «Faccia di Spia» σαν ένα από τα εξέχοντα έργα του και να διατυπώνει την επιθυμία της έκδοσής του. Και πράγματι, μπορεί οι μουσικόφιλοι να χρειάστηκε να περιμένουν 40 χρόνια για ν’ ακούσουν πρώτη φορά το έργο, αλλά εδώ και λίγο καιρό η σουίτα κυκλοφορεί σε cd από την ΕΜΙ έτσι όπως την είχε διαφυλάξει ο ίδιος στο αρχείο του.

Εχει, δε, όλα τα χαρακτηριστικά που ο Χατζιδάκις πρόσθετε σε μια κινηματογραφική παραγωγή: τη μαγεία στον τρόπο που φώτιζε την εικόνα, τη μοναδική του ικανότητα να αφουγκράζεται κάθε λεπτομέρεια της ταινίας (εδώ, για παράδειγμα, η ιταλική της καταγωγή δοξάζεται με πολύ φίνο τρόπο) αλλά και τη δυνατότητα να υπάρχει ως ένα αυτόνομο έργο ξεχωριστά και πέρα από τα κινηματογραφικά πλάνα.

Βεβαίως, καθώς η ταινία είναι θρίλερ, αλλά έχει και αρκετά περίεργη δομή, η μουσική του Χατζιδάκι μοιάζει να είναι ο συνδετικός κρίκος που ενώνει νοήματα και υπαινιγμούς, πλοκή και φαντασία. Ο ίδιος άλλωστε έλεγε πως «η κινηματογραφική μουσική συντηρεί στη μνήμη την εικόνα, την ερμηνεύει, ενώ συγχρόνως χρωματίζει επιθυμίες και μνήμες και την προσωπική μας ταύτιση με τις πτυχές ενός ονείρου 35 χιλιοστών».

Για του λόγου το αληθές, η κινηματογραφική σουίτα «Faccia di spia» παίχτηκε πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο σε δύο συναυλίες στο Ηρώδειο από την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΝΕΡΙΤ και το Μουσικό Σύνολο Χατζιδάκις με αρχιμουσικό τον Λουκά Καρυτινό, «εγκαινιάζοντας» έτσι την παρουσίαση ανέκδοτων και μη μουσικών έργων του Μάνου Χατζιδάκι που η οικογένεια κι οι συνεργάτες του συνθέτη θέλουν να φέρουν στο φως.

Στον δίσκο, πάντως, εκτός από την ενορχήστρωση και τη μουσική διεύθυνση, που έκανε ο ίδιος ο Χατζιδάκις, τη δική τους συναισθηματική πινελιά προσθέτουν οι σπουδαίοι μουσικοί που παίζουν στην ορχήστρα κι οι οποίοι υπήρξαν συνεργάτες του επί σειρά ετών (ο Νίκος Γκίνος στο κλαρινέτο, ο Βαγγέλης Σκούρας στο κόρνο, οι Σωκράτης Ανθης - Γεράσιμος Ρεϋμόνδης στην τρομπέτα, οι Νίκος Λαβράνος, Γιώργος Λαβράνος, Νίκος Κορατζίνος στα κρουστά, ο Ανδρέας Ροδουσάκης στο Κοντρομπάσο, Γιώργος Κινδύνης - Νίκος Κάρδαρης στη βιόλα, και πολλοί εξαίρετοι ακόμα). Η σύνθεση «Myth of the revolution», με την οποία κλείνει ο δίσκος, είναι μια σπουδαία δημιουργική στιγμή του Μάνου Χατζιδάκι...