Εφυγε ο Γιάννης Φλωρινιώτης. Νομίζαμε ότι θα είναι πάντα εδώ, αστραφτερός, κεφάτος, καλόκαρδος, με τις ατέλειωτες ιστορίες του. Ο τραγουδιστής υπήρξε μια σημαντική προσωπικότητα της περιφερειακής σκηνής του λαϊκού τραγουδιού, την οποία καταχρηστικά ονομάζουμε σκυλάδικο. Εδώ θα αναφερθώ κυρίως στις έμφυλες διαστάσεις της τέχνης και της εικόνας του.
Γεννήθηκε το 1947 σ’ ένα χωριό της Φλώρινας, αλλά έχασε τον πατέρα του σε ηλικία πέντε ετών. Μεγάλωσε σε συνθήκες δύσκολες με κύριο στήριγμα τη γιαγιά του και πέρασε μεγάλο μέρος της παιδικής του ηλικίας σε ορφανοτροφεία. Από μικρός ήθελε να γίνει σταρ και αγωνίστηκε με μεγάλο πάθος και αστείρευτη ενέργεια για να το πετύχει. Ξεκίνησε την καριέρα του στα νυχτερινά μαγαζιά της Θεσσαλονίκης, όπου εμφανίστηκε μαζί με κορυφαίους λαϊκούς καλλιτέχνες και είχε αρκετή επιτυχία. Το 1971 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Εμφανίστηκε σε πολλά κέντρα και κατάφερε να γίνει ένα γνωστό όνομα στη σκηνή του σκυλάδικου. Εκανε επίσης συχνές εμφανίσεις σε ελληνικά κέντρα στις ΗΠΑ, τον Καναδά και αλλού. Ο Φλωρινιώτης συγκρότησε σταδιακά ένα ιδιαίτερο στιλ, αυτό του «τραγουδιστή showman» (όπως παρουσιάζεται ήδη από το 1973), ο οποίος τραγουδά και χορεύει φορώντας εκκεντρικά και φανταχτερά κουστούμια με τη συνοδεία νέων συνήθως γυναικών που χορεύουν και/ή τραγουδούν. Ο τραγουδιστής αγωνίστηκε ταυτόχρονα να επανενώσει τη διασπασμένη οικογένειά του, την οποία σταδιακά συγκέντρωσε σχεδόν ολόκληρη κοντά του. Παντρεύτηκε το 1975, απέκτησε τρία παιδιά και υπήρξε υποδειγματικός εγγονός, γιος, αδελφός, σύζυγος και πατέρας.
Η καριέρα του απογειώθηκε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν συνεργάστηκε με τον συνθέτη και στιχουργό Κώστα Ψυχογιό που έγραψε τις μεγαλύτερες επιτυχίες του και τα περισσότερα τραγούδια των δύο χρυσών δίσκων του. Ο Ψυχογιός, που είχε εκτιμήσει τη φωνή του Φλωρινιώτη, του έγραψε αρχικά λαϊκά τραγούδια και τον έντυσε με συμβατικά κουστούμια. Το κοινό δεν δέχτηκε την αλλαγή και σε λίγες ημέρες επέστρεψε στις φανταχτερές εμφανίσεις, ενώ ο συνθέτης αποφάσισε να του γράψει «λαϊκομοντέρνα» τραγούδια. Για λίγα χρόνια (1978-1980) γνώρισε μεγάλη προβολή, εμφανίστηκε στα καλά κέντρα της περιφερειακής κατηγορίας ως πρώτο όνομα με μεγάλη επιτυχία, έκανε περιοδείες, πρωταγωνίστησε και συμμετείχε σε ταινίες, εμφανίστηκε στο θέατρο, αλλά και συγκέντρωσε πολλές επιθέσεις και σκληρή σάτιρα - ιδίως μετά την πρόσκλησή του στο Τρίτο Πρόγραμμα από τον Μάνο Χατζιδάκι που προκάλεσε μεγάλο σκάνδαλο.
Ο Γιάννης Φλωρινιώτης είναι μαζί με τον Κώστα Καφάση οι κυριότεροι κουίρ καλλιτέχνες στη σκηνή του σκυλάδικου. Το τελευταίο ήταν ένας χώρος μουσικής διασκέδασης και ταυτόχρονα αναζήτησης ερωτικών συγκινήσεων και εμπειριών διαφόρων ειδών. Το σκυλάδικο υπήρξε ένας χώρος καλλιέργειας και επιδίωξης της ανδρικής φαντασίωσης για τη σύναψη ερωτικών σχέσεων με γυναίκες του πάλκου και της νύχτας, αλλά και μια ετεροτοπία, ένας τόπος αμφισβήτησης των κυρίαρχων αξιών, όπου μπορούσαν να εκφραστούν ποικίλες διαφορετικότητες ετερο- και ομο-ερωτικές. Η καλυμμένη, σε συνθήκες καταδίωξης, κουίρ κοινωνικότητα και ερωτοτροπία τείνει συχνά να αναπτύσσεται σε χώρους ελευθεριακότητας όπως τα καμπαρέ ή τα λαϊκά κέντρα διασκέδασης.
Ο Γιάννης Φλωρινιώτης εξέπεμψε με πολλούς τρόπους μια ξεκάθαρη και συνειδητή αμφισημία ως προς την έμφυλη ταυτότητά του. Από τη μια μεριά ήταν ένας υποδειγματικός οικογενειάρχης, ενώ από την άλλη δεν δίσταζε να δοκιμάζει με τολμηρό τρόπο τις έμφυλες συμβάσεις. Ενσωμάτωσε στοιχεία της γκέι κουλτούρας στις μουσικές, χορευτικές και ενδυματολογικές του επιλογές, φλέρταρε -όπως έχει πει- και με τα δύο φύλα, υποδύθηκε έναν γκέι τραγουδιστή (σε μια ταινία που γυρίστηκε για να τον αποδομήσει) και διατήρησε ένθερμες σχέσεις με τμήματα των τρανς και γκέι κοινοτήτων της εποχής. Στο «Ονειρο» (το κέντρο στο οποίο εμφανιζόταν το 1973-74), μας λέει στην αυτοβιογραφία του, «έρχονταν (…) πολλές τραβεστί γιατί τους άρεσε το πρόγραμμά μου, τα κουστούμια που φορούσα κι επειδή τους έκανα όλα τα χατίρια. Τις σήκωνα στην πίστα να χορέψουν και τις παρουσίαζα τη μία σαν Μέριλιν Μονρόε, την άλλη σαν Μπριζίτ Μπαρντό, σαν Λιζ Τέιλορ κτλ.». Λίγα χρόνια αργότερα σε μια σκηνή ενός μιούζικαλ στο Αλσος προστατεύει μια τρανς και τραγουδά: «Γελάτε που είναι τραβεστί».
Μία από τις ισχυρότερες επιρροές στη διαμόρφωση του στιλ του Φλωρινιώτη, όπως μου είχε πει σε μια συζήτησή μας, ήταν ο Ζεκί Μουρέν, τον οποίο είχε δει στις τουρκικές ταινίες που παίζονταν τότε στη Βόρεια Ελλάδα. Μπορεί, πιστεύω, να παρατηρήσει κανείς μια βαθύτερη ομοιότητα στον τρόπο που διαχειρίστηκαν την έμφυλη εικόνα τους. Ο Φλωρινιώτης, όπως και ο Μουρέν, αρνήθηκε να διαλύσει την αμφισημία που προκαλούσαν οι δημόσιες επιτελέσεις του επιμένοντας στη διάκριση δημόσιου και ιδιωτικού. Η στάση του εξέφρασε την εξελισσόμενη ευαισθησία σε ζητήματα φύλου και σεξουαλικότητας, αλλά κινήθηκε προσεκτικά στα όρια που επέτρεπε η κυρίαρχη έμφυλη κουλτούρα.
*Καθηγητής, Τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας