Οι περίπλοκες συνθήκες της οργάνωσης και διεξαγωγής της Επανάστασης του 1821. Οι συμφωνίες, οι συνεργασίες και αντιφάσεις, οι ρήξεις κι οι ανατροπές, οι βεβαιότητες και οι υπερβάσεις ενός συλλογικού αγώνα. Πώς σχετίζονται όσα συνέβησαν πριν από 200 χρόνια με τη δημιουργία ενός πολυσύνθετου συλλογικού καλλιτεχνικού εγχειρήματος που εμπλέκει δημιουργούς από τις εικαστικές και παραστατικές τέχνες και τις κοινωνικές επιστήμες;
Αντέχει άραγε ο απελευθερωτικός αγώνας μια νέα ανοιχτού τύπου συλλογική «ανάγνωση»; Και πώς μπορεί μια σημερινή εικαστική εγκατάσταση να συνομιλήσει με την πολυσύνθετη έννοια της Επανάστασης;
Την απάντηση δίνουν 30 και πλέον καλλιτέχνες από όλο το φάσμα των παραστατικών και των εικαστικών τεχνών με τη συμμετοχή σπουδαστών της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, οι οποίοι συμπράττουν στη δημιουργία ενός έργου μακράς διάρκειας που συσχετίζει τις περίπλοκες διαδικασίες του Εθνικοαπελευθερωτικού Αγώνα με την ίδια τη δημιουργία ενός πολυσύνθετου συλλογικού καλλιτεχνικού εγχειρήματος.
Ανάμεσά τους οι Αργυρώ Χιώτη, Γεωργία Μαυραγάνη, Μπάμπης Μακρίδης, Μάρω Φασουλή, Νίκος Παπαδημητρίου, Θοδωρής Αμπαζής συνθέτης, Φώτης Σιώτας, Coti K., Δανάη Μπλέτσα, Σοφία Μαυραγάνη, Ερμής Μαλκότσης, Ελίνα Ρίζου, Φίλιππος Τσιτσόπουλος κ.ά.
Το αποτέλεσμα έχει τίτλο «Synthesis» (σύλληψη, σχεδιασμός, επιμέλεια της χορογράφου Τζένης Αργυρίου και του εικαστικού Βασίλη Γεροδήμου) και έρχεται στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος από σήμερα και έως την Κυριακή.
To έργο δημιουργήθηκε μέσα από ιστορική και καλλιτεχνική έρευνα πολλών μηνών, παρουσιάζεται στη διάρκεια των τριών ημερών που παραπέμπουν εννοιολογικά στα τρία στάδια της Επανάστασης. Η πρώτη μέρα αποδίδει τη μέθη του αρχικού ξεσπάσματος, η δεύτερη εξετάζει την εσωστρέφεια των επόμενων χρόνων και η τρίτη μάς οδηγεί στην «κόπωση» της όψιμης περιόδου.
«Πριν από δύο περίπου χρόνια αρχίσαμε να μελετάμε την ιστορική περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης. Προσεγγίσαμε την Ιστορία μέσα από μια ανθρώπινη ματιά, προσπαθώντας να μπούμε στη θέση τόσο των επώνυμων όσο και των ανώνυμων της εποχής καθώς και τις συνθήκες μέσα στις οποίες έδρασαν. Κάποιες από τις θεματικές που μας απασχόλησαν ήταν η σχέση μας με τη φύση και τη βία, η “αέναη” διεκδίκηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η αρρώστια της αισχροκέρδειας και της διαφθοράς, το θέμα της ταυτότητας. Ποιοι είμαστε; Πώς μας βλέπουν και πώς βλέπουμε εμείς εμάς τους ίδιους; Και τελικά πώς μπορεί η Επανάσταση, ανεξάρτητα από την επέτειό της των 200 ετών, να μας βοηθήσει να αντιληφθούμε τους εαυτούς μας και να αντιμετωπίσουμε σύγχρονα προβλήματα;» σχολιάζουν οι επιμελητές Τζένη Αργυρίου και Βασίλης Γεροδήμος.
Στη διάρκεια των τριών ημερών παρουσίασης του «Synthesis» στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, ο θεατής θα έχει τη δυνατότητα να κινηθεί μέσα στην εγκατάσταση, να παρακολουθήσει από διαφορετικές γωνίες θέασης διαφορετικές προσεγγίσεις, να καθορίσει τον χρόνο παραμονής του, να κάνει τη δική του σύνθεση και εντέλει να βιώσει θραύσματα της Επανάστασης στο «εδώ και τώρα».
Η δε μεταμόρφωση της Εναλλακτικής σε χώρο εργοταξίου, όπου τα όρια μεταξύ «παρασκηνίου» και «προσκηνίου» γίνονται διαπερατά, αναδεικνύει τ
η σημασία των αόρατων σταδίων της καλλιτεχνικής έρευνας που στοχεύει στην προσωπική, πολλαπλή και εμβυθιστική ανάγνωση της Ελληνικής Επανάστασης.
«Οι εικαστικές εγκαταστάσεις που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια των τριών ημερών στη σκηνή της ΕΛΣ είναι ο χώρος και ο ήχος της Επανάστασης. Ενας χώρος εργοταξιακός, ο οποίος καταργεί τα όρια “παρασκηνίου” και “προσκηνίου”, προσχεδιασμένου και τυχαίου, και αποτυπώνει για εμάς το ιστορικό “καρδιοχτύπι”. Θραύσματα παραστατικά εμφυτεύονται σε αυτόν, δίνοντάς του άλλες παράλληλες χρονικότητες και χρωματισμούς», σχολιάζουν οι ίδιοι. «Τελικά, η αδυναμία να “εξαντλήσουμε” το όλο έγινε δύναμη όταν αποφασίσαμε να ενώσουμε τα θραύσματα του καθενός. Προσκαλέσαμε καλλιτέχνες από διαφορετικούς χώρους να έρθουν αντιμέτωποι με την Ιστορία και την αποσπασματικότητά της. Τα θραύσματα που έφερε ο καθένας γίνονται κομμάτι ενός συλλογικού σώματος. Δεν πρόκειται για μια αφήγηση, μια οπτική γωνία, ούτε καν για κοινή συμφωνία στην ερμηνεία. Το κοινό αντίστοιχα, στο διάστημα των τριών ημερών, θα έρθει αντιμέτωπο με κομμάτια του έργου και θα συνθέσει τη δίκη του εικόνα. Πρόκειται για μια σύγχρονη βιωματική συνθήκη παραλληλισμού με το τότε όπου όλοι θα πλάσουν ζωντανά επί σκηνής την τελική εικόνα του “Synthesis”. Μπορούμε σήμερα, μέσα σε όλες τις δυσκολίες που βιώνουμε, να κάνουμε κάτι που να μας υπερβαίνει;»
Οι επιμελητές, στην αρχική σύλληψη του έργου τον Οκτώβριο του 2020, συμπεριέλαβαν μια μεγάλη ομάδα συντελεστών από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς χώρους και επιστημονικά πεδία, η οποία ανέλαβε τη διαδικασία ιστορικής και καλλιτεχνικής έρευνας. Ετσι, ξεκίνησε μια σειρά συζητήσεων όπου ιστορικοί και ερευνητές παρουσίασαν αρχεία, τεκμήρια, επιστολές, ποιήματα, γκραβούρες αναδεικνύοντας διαφορετικές πλευρές του αγώνα.
Τη δική τους, τέλος, σημασία έχουν τα θραύσματα και κομμάτια σκηνικών από παλαιότερες παραγωγές όπερας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που αξιοποιήθηκαν για το «Synthesis» και με τον τρόπο αυτό αποκτούν μια νέα ταυτότητα.
Ολα αυτά τα διαφορετικά κομμάτια της δημιουργίας συντίθενται σε μια μεγαλύτερη παρτιτούρα δημιουργώντας μια ανοιχτού τύπου συλλογική ανάγνωση της Επανάστασης. Ενώ, από τη μεριά του, ο θεατής παρακολουθεί από διαφορετικές γωνίες θέασης, καθορίζει τον χρόνο παραμονής του και εντέλει κάνει τη δική του σύνθεση.
⚫INFO: Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ΚΠΙΣΝ 29, 30, 31 Οκτωβρίου. Ωρες εισόδου κοινού: 19.30 (Παρασκευή) • 12.00, 16.00, 19.30 (Σάββατο) • 12.00, 16.00 (Κυριακή). H κάθε ζώνη παρουσίασης του έργου διαρκεί περίπου τρεις ώρες.
«Δεν προσπαθούμε να αναπαραστήσουμε την Ελληνική Επανάσταση, αλλά να μοιραστούμε τις πολλαπλές αναγνώσεις μας»
Θοδωρής Αμπαζής, συνθέτης
To «Synthesis», μια πρωτοβουλία της Τζένης Αργυρίου και του Βασίλη Γεροδήμου, είναι πολύ περισσότερο από μια ζωντανή τριήμερη εγκατάσταση, στη φιλόξενη Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Είναι μια πρόσκληση για συνάντηση, ανταλλαγή και συμπόρευση πολλών καλλιτεχνών από διαφορετικές «γειτονιές» της Τέχνης.
Ταυτόχρονα αποτελεί για όλους μας μια μεγάλη πρόκληση. Οχι για το πόσο σημαντικές καλλιτεχνικές προτάσεις θα καταθέσει ο καθένας μας στην εικοσιτετράωρη αυτή σκηνική περιπέτεια, αλλά για το αν είμαστε έτοιμοι να αφήσουμε για λίγο στην άκρη τις προσωπικές καλλιτεχνικές μας φιλοδοξίες και να αφουγκραστούμε ο ένας τον άλλον, να συνεργαστούμε σε μια ισότιμη βάση, αφήνοντας χώρο στο απροσδόκητο, αυτό που πάντα παρουσιάζεται όταν υπάρχει μια πραγματική συνάντηση.
Μελετήσαμε πολύ, συζητήσαμε ακόμα περισσότερο και εντέλει πειραματιστήκαμε με την υπέροχη ομάδα ηθοποιών, χορευτών και μονωδών, αναζητώντας σκηνικούς τρόπους να εκφράσουμε τις σκέψεις και τα ερωτήματά μας για την Ελληνική Επανάσταση.
Καταλήξαμε να φτιάξουμε πολλές και διαφορετικές μουσικοθεατρικές «παλέτες», τις οποίες θα χρησιμοποιήσουμε στην τριήμερη περιπέτεια της εγκατάστασης. Τίποτα δεν είναι απόλυτα ορισμένο. Η συλλογική ανάγκη της στιγμής θα ορίσει ποιες από αυτές τις «παλέτες» και με ποιον τρόπο θα ανασύρουμε και θα χρησιμοποιήσουμε.
Μάρω Φασουλή, εικαστικός
Το εικαστικό έργο «Synthesis» στο οποίο συμμετέχω επιχειρεί ένα οδοιπορικό στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης. Για την εικαστική συνεπιμέλεια των εγκαταστάσεων, συνεργάστηκα με τους εικαστικούς Βασίλη Γεροδήμο και Νίκο Παπαδημητρίου που, μαζί με την ομάδα των ιστορικών, δημιουργών, ερμηνευτών, μουσικών και τεχνικών, συγκροτήσαμε την ομάδα του «αγωνιζόμενου πλήθους».
Πρόκειται για ένα ανάπτυγμα στον φυσικό χώρο της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ που παίρνει τη μορφή μιας ευμετάβλητης επιτελεστικής εγκατάστασης στη διάρκεια τριών ημερών.
Σε αυτό το διάστημα, αναπτύσσονται με τη μορφή ενός «ιστορικού κολάζ» σημαίνοντα γεγονότα και πράξεις που δημιούργησαν τις συνθήκες για το ελεύθερο ελληνικό κράτος.
Οι τρεις πράξεις, που όμως τελικά συνιστούν μία, διατυπώνουν με την ένταση της σωματικότητας το χρονικό της γέννησης προεπαναστατικά, της εσωστρέφειας που διέκρινε τη δεύτερη περίοδο των επαναστατικών χρόνων και, τέλος, της κόπωσης. Ενα δραματουργικό αφήγημα που επαναφέρει την ιδέα της διερώτησης για αυτό που ονομάζουμε συλλογικό ως δράση και ιστορική συνείδηση.
Πωλίνα Κρεμαστά, χορογράφος-χορεύτρια
Το έργο «Synthesis» δεν προσπαθεί να αναπαραστήσει την Ελληνική Επανάσταση αλλά να συνομιλήσει με αυτή. Να μοιραστεί με το κοινό του τις πολλαπλές αναγνώσεις των συμμετεχόντων δημιουργών και ερμηνευτών. Τα στοιχεία που με γοήτευσαν στο «Synthesis» ήταν, από τη μια, η ιστορική έρευνα, που προηγήθηκε της καλλιτεχνικής και η οποία άλλαξε την οπτική μου για ιστορικά γεγονότα, διαδικασίες και ρόλους που αναδύθηκαν τότε.
Συνειδητοποίησα πόσο εύκολα κρίνουμε τα πράγματα εκ των υστέρων... Δεν μπορείς να κρίνεις μια εποχή όταν ζεις σε μία άλλη. Από την άλλη, η δημιουργική διαδικασία μέσα από τη συνύπαρξη δύο αλληλοτροφοδοτούμενων δρόμων, του προσωπικού και του συλλογικού. Η συνεύρεση στο έργο τόσο διαφορετικών προσωπικοτήτων και σωμάτων γεννά μια πολύπλευρη πληροφορία και ζυμώσεις σε ενδιάμεσες πτυχές της ιστορίας.
Πιστεύω ότι έχουμε επιλέξει να δημιουργήσουμε ένα σύμβολο το οποίο θα «κουβαλήσει» πάνω του την ιστορία. Αυτό το σύμβολο είναι η χρήση του χώρου και των υλικών. Το ξύλο, τα καδρόνια, τα πανιά κ.λπ., επωμίζονται ένα τεράστιο βάρος, εκείνο της ιστορικής γνώσης.
Αυτό μας ξαλαφρώνει λίγο ως ερμηνευτές και δημιουργούς γιατί είναι σαν η αφήγηση της επαναστατικής περιόδου να γίνεται μέσα από τη σκηνογραφία, τη σκηνοταξία, τη «σκηνοσύνθεση» και εμείς ερχόμαστε να την κατοικήσουμε ή να πούμε κάτι που δεν μπορεί το άψυχο σώμα να πει και με έναν τρόπο να το ζωντανέψουμε. Το σώμα είναι αναγκαίο για να φέρει το αόρατο στο ορατό, να συν-κινήσει και να δονήσει τον χώρο.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας