«Ο Χατζιδάκις μού είχε πει να μην κάνω τραγούδια με τραγουδιστές - σταρ»

Παρασκευή και Σάββατο, θα δούμε στη Στέγη μία interactive συναυλία. Το «Ελληνικό Σχέδιο» παρουσιάζει ένα νέο συμφωνικό έργο του Δημήτρη Παπαδημητρίου, σε σπονδυλωτή μορφή. Πρόκειται για 14 Συμφωνικές Μινιατούρες που παρουσιάζονται ως σύνολο, με τίτλο «Οι πλανόδιοι των ονείρων», με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού.

Ο ίδιος ο Δημήτρης Παπαδημητρίου εξηγεί τον interactive χαρακτήρα της συναυλίας: «Οι θεατές, με βάση τον τίτλο του έργου, αλλά και τους τίτλους των μουσικών μερών, μπορούν να γράψουν μια ιστορία και να μας τη στείλουν. Η πιο τρελή και πιο πρόσφορη θα προσαρτηθεί σαν λιμπρέτο στην έκδοση του έργου! Ζητούμε την ιστορία ή απλά το setup που τα δένει. Δεν μας νοιάζει πόσο λεπτομερής θα είναι η ιδέα. Αρκεί να είναι ικανή να δέσει λογικά τα μέρη σε μία περαιτέρω επεξεργασία». Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ιδέα.

Συναντήθηκα με τον Δημήτρη Παπαδημητρίου το Σάββατο το μεσημέρι, στο Κολωνάκι. Αλλά δεν μιλήσαμε τόσο για συμφωνικά έργα και λιμπρέτα. Μιλήσαμε, κυρίως, για το λαϊκό τραγούδι:

◼ Η ακρόαση μουσικής μέσω διαδικτύου ευνοεί τον επιπόλαιο ακροατή. Τα συμφωνικά έργα δεν θα τα άκουγες ποτέ από εκεί. Υπάρχει ωστόσο μία δικαιοσύνη στο internet. Εβγαζα ένα cd και τα ορχηστρικά κομμάτια του, αυτά που μου άρεσαν πιο πολύ, δεν παίζονταν ποτέ από τα κατευθυνόμενα ραδιόφωνα. Κάναμε meeting ποια τραγούδια θα «σφάζαμε» από τον δίσκο. Με έκπληξη, λοιπόν, έβλεπα πως τα «σφαγμένα» κομμάτια είχαν πάρει κεφάλι στις ακροάσεις στο internet. Οπότε άρχισα να τα βάζω και στις συναυλίες.

◼ Πάρα πολλά καλά τραγούδια μου χάθηκαν. Από τον δίσκο με τον Μητροπάνο κυριάρχησαν το «Αν είσαι πλάι μου» και το «Στης ψυχής το παρακάτω» και όχι το «Βαθύ ποτάμι» που θέλαμε εγώ και ο Δημήτρης. Τα τραγούδια που ήταν στους τίτλους των σίριαλ απογειώνονταν. Τα σίριαλ ήταν πιο δημοκρατικά, γιατί δεν χρειάζονταν τις δισκογραφικές. Αν το κομμάτι βοηθούσε την πλοκή και συγκινούσε, δεν τους ενδιέφερε τι θα έλεγε η δισκογραφική, δεν τη ρωτούσαν. Το Mega, όμως, μας άκουγε, γιατί υπήρχε ένας σοφός άνθρωπος στο τιμόνι του, ο Τζόνι Καλημέρης. Σε αυτόν οφείλω πολλά. Το υπογράφω, είναι ένας σωστός παραγωγός.

◼ Πέτυχα, λοιπόν, με την «Αναστασία» και κάνω ένα δεύτερο σίριαλ, το «Μη φοβάσαι τη φωτιά», στο οποίο η μουσική του ήταν εντελώς διαφορετική. Δημιουργήθηκε τεράστιο πρόβλημα, δεν ήθελε η εταιρεία. Και ας προηγήθηκε επιτυχία. Σκεφτείτε πως τη μεγαλύτερη δυσκολία τη συνάντησα με το «Λόγω Τιμής». Νομίζω πως μόνο στο «Φεύγα» κατέβασαν τα όπλα και είπαν αφήστε τον να κάνει ό,τι θέλει. Είχα 11 στα 11 τότε με τα σίριαλ, ακόμα και με το «Απών», που ήταν ορχηστρικό.

◼ Το μέλλον της ελληνικής κλασικής μουσικής είναι η εθνική σχολή. Την εμπνεύστηκε ο Καλομοίρης, αλλά δεν είχε ελληνικά στοιχεία, ήταν περισσότερο βαγκνερική. Περνούσε από τον τσάμικο στον Βάγκνερ και μετά στον καλαματιανό. Ο Θεοδωράκης το κατάλαβε πολύ σωστά πως αυτό είναι το αίτημα στην κλασική μουσική, αλλά δεν το έκανε με απόλυτη συνέπεια ώστε να βρει τη θεμελιώδη μουσική γλώσσα που να τα συνδέει. Γι’ αυτό από το δυτικό - ακαδημαϊκό πήγαινε στη «Μαργαρίτα Μαργαρώ», στο λαϊκό. Ομως, ήταν ο Θεοδωράκης και ο Χατζιδάκις που βοήθησαν εμένα να προχωρήσω στην κλασική μουσική. Ο Τσιτσάνης έκανε το πρώτο βήμα, περνώντας από το ρεμπέτικο στο λαϊκό, και ο Θεοδωράκης από το λαϊκό στο έντεχνο. Ολοι τους μας άνοιξαν δρόμους. Τους χρωστάω ευγνωμοσύνη, γιατί καταλαβαίνω πως από αυτό το δέντρο μπορώ να κόψω και να φάω και τώρα ακόμα. Είναι ζωντανό.

◼ Υπάρχει μία ταξικότητα ανάμεσα στο λαϊκό τραγούδι και την κλασική μουσική, από την εποχή που ο Οθωνας έφερε τους παλατιανούς μουσικούς. Το όνειρο της Μοσχολιού ήταν να παίξει στο Μέγαρο και λίγο πριν πεθάνει το κανόνισαν. Της έλεγα: «Είσαι τρελή; Εχει ανάγκη η Βίκυ Μοσχολιού να τραγουδήσει στο Μέγαρο; Μα τι νομίζεις πως είναι; Ο Παρθενώνας;». Η καταξίωση για μένα είναι να αποδεικνύομαι αντάξιος του χώρου στον οποίο βρίσκομαι. Τι νόημα θα είχε να παίξω με μία συμφωνική ορχήστρα σε ένα ρεμπετάδικο; Εχω δει συναυλία με λαϊκά στο Μέγαρο κι έβγαζαν κομπολόγια στο κοινό.

◼ Μπορεί να παίζω στη Στέγη τώρα, αλλά άνετα θα γύριζα σε ένα λαϊκό μαγαζί. Εχω περισσότερα από 120 τραγούδια ολοκληρωμένα αλλά δεν τα βγάζω, γιατί δεν καταλαβαίνω τι γίνεται με τους τραγουδιστές. Οι περισσότεροι ζουν με το άγχος της επιτυχίας, φοβούνται μη χάσουν το τρένο.

◼ Υπήρξε ένας τραγουδιστής που ήθελε πολύ να βγάλουμε μαζί δίσκο, γιατί θα ήταν κάτι το απρόσμενο. Ηταν δική του ιδέα. Εβαλα έναν όρο, όμως, τα συγκεκριμένα τραγούδια να τα παρουσιάζει σε άλλους χώρους από εκείνους που συνήθως πάει. Εν τέλει δεν μπόρεσε να κάνει το παραπάνω βήμα και εξαφανίσθηκε απλώς. Κοίταξε το αύριο και όχι το μεθαύριο.

◼ Ο Χατζιδάκις μού είχε πει να μην κάνω τραγούδια με τραγουδιστές - σταρ, γιατί αυτοί σε βάζουν στο δικό τους παιχνίδι. Τα τραγούδια που τους δίνεις, τα χάνεις πια. Θα τα λέει στο πρόγραμμά του, αν θα ταιριάξει και αν θα τα έχει ανάγκη εκείνη τη στιγμή και μετά θα σε πετάει στα σκουπίδια. Ετσι, από κεντρικός δημιουργός γίνεσαι κουβαλητής.

◼ Για να λειτουργήσει αμερόληπτα ένας συνθέτης, πρέπει να φτιάξει τους δικούς του τραγουδιστές, έτοιμους να υπηρετήσουν το όραμά του ανά πάσα στιγμή. Μόνο έτσι μπορείς να γράφεις ό,τι θες, χωρίς να αυτολογοκρίνεσαι. Ιστορική απόδειξη των παραπάνω, το γεγονός ότι όλοι οι σημαντικοί συνθέτες που μοίραζαν τραγούδια σε μεγάλους τραγουδιστές δεν κατάφεραν να κάνουν ολοκληρωμένο δικό τους έργο. Ηταν τραγουδοποιοί που δίνανε στη βιομηχανία υλικό.

◼ Η Φωτεινή Δάρρα υπήρξε δική μου τραγουδίστρια, γιατί βγήκε και υπηρέτησε ανά πάσα στιγμή και ώρα, όταν χρειάστηκε, τα κομμάτια μου. Οντως, ίσχυε, έγραψα πολλά έχοντας τη Φωτεινή στον νου μου, επειδή διαθέτει ευρεία γκάμα. Και πολλά που έμεναν στα αζήτητα η Φωτεινή τα είπε πολύ καλά, χωρίς να την έχω σκεφτεί. Πολλά από αυτά, ιδίως τα πρώτα, τα είχα προτείνει σε άλλους τραγουδιστές, μεγάλους, οι οποίοι απλώς δεν τα είπαν. Βγήκε μάλιστα κάποιος και με κατηγόρησε ότι δίνω αποκλειστικά τα τραγούδια μου κάπου, εννοώντας τη Φωτεινή. Του θύμισα ότι ένα συγκεκριμένο κομμάτι το είχα προτείνει στον ίδιο, έφερα και μάρτυρες μάλιστα, αλλά δεν το πήρε τότε. Το θυμήθηκε και μου είπε «έχεις δίκιο»... Αντίστοιχη περίπτωση για μένα είναι και ο Γιώργος Φλωράκης, αξιόλογος τραγουδιστής και άνθρωπος. Με τη Φωτεινή ολοκληρώσαμε, πάντως, τον κύκλο μας. Θα ήταν άδικο να δεθεί με μένα και να γίνει το εργαλείο μου.

◼ Κάποιοι τραγουδιστές θύμωσαν που είχα τη Φωτεινή Δάρρα ως ασφαλιστική δικλίδα. «Θα φέρω εγώ κόσμο στη συναυλία του Παπαδημητρίου για να κάνω σταρ τη Φωτεινή», έλεγαν... Χώρια που δεν δουλεύουν τα κομμάτια τους. Μου έτυχε σε συναυλία μου στο Μέγαρο κάποιος να μην ξέρει ούτε τα λόγια. Τελευταία στιγμή έβαλα δίπλα του τη Φωτεινή και το σώσαμε.

◼ Και η Ελευθερία Αρβανιτάκη ήταν δική μου τραγουδίστρια, αλλά στη συνέχεια μπήκε σε μία πιο προσωποπαγή θεωρία καριέρας και, χωρίς να τσακωθούμε, πήρε άλλο δρόμο.

◼ Ο δίσκος «Τα τραγούδια για τους μήνες», με την Ελευθερία Αρβανιτάκη, έγινε χωρίς κάποιο σκεπτικό του τύπου «τι κάνει καλό στην καριέρα της Ελευθερίας να το προχωρήσουμε». Ούτε και η ίδια το έβλεπε έτσι. Μου βγήκε απλώς ένα άλμπουμ που ταίριαζε στην Ελευθερία. Εκείνη την εποχή, έγραφα τραγούδια που της ταίριαζαν, σαν τη ροζ εποχή του Πικάσο ας πούμε.

◼ Εκτιμώ κάποιους μεγάλους τραγουδιστές κι ελπίζω να μπορέσω να συνεργαστώ μαζί τους. Η πρώτη προσωπική επαφή μαζί τους δείχνει πως έτσι είναι. Μου αρέσει πολύ η Γιώτα Νέγκα. Είναι από τους ελάχιστους τραγουδιστές αυτού του επιπέδου που εργάζεται και βελτιώνεται πάρα πολύ. Ηταν πάντα μία καλή φωνή, αλλά τώρα είναι πολύ κοντά στο να γίνει μία μεγάλη φωνή. Είναι άνθρωπος σκεπτόμενος σωστά. Σπουδαία φωνή είναι και ο Κώστας Μακεδόνας. Μπορεί να γίνει μία ιστορική σημαδούρα της εποχής μας. Ο Δημήτρης Μπάσης, επίσης, είναι μία λαϊκή φωνή με δύναμη.