Οταν η επιστημονική φαντασία φλερτάρει με τον φιλοσοφικό στοχασμό

Προβάλλεται από σήμερα στις ελληνικές αίθουσες η νέα ταινία του Μπονγκ Τζουν-χο («Παράσιτα», Parasite, 2019, 132’), «Mickey 17» (2025, 137’), η οποία βασίζεται στο βιβλίο επιστημονικής φαντασίας «Μίκι 7» του Αμερικανού συγγραφέα Εντουαρντ Αστον που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Διόπτρα σε μετάφραση της Ειρήνης Γεούργα.

Στο μακρινό μέλλον, η Γη έχει καταστεί ακατοίκητη και η ανθρωπότητα έχει επεκταθεί σε άλλα πλανητικά συστήματα. Οι αποστολές εξερεύνησης και αποικισμού συνεχίζονται, με στόχο την εξεύρεση νέων βιώσιμων κόσμων. Ο Μίκι Μπάρνες, κάτοικος της αποικίας Μίντγκαρντ, λόγω οικονομικών προβλημάτων, αναγκάζεται να συμμετάσχει στο πρόγραμμα των Αναλώσιμων. Το πρόγραμμα αυτό επιτρέπει στους συμμετέχοντες να αποκτήσουν μια μορφή «αθανασίας», καθώς η συνείδηση και οι μνήμες τους αποθηκεύονται ψηφιακά.

Οταν ένας Αναλώσιμος πεθαίνει, δημιουργείται ένα νέο αντίγραφό του με όλα τα χαρακτηριστικά και τις αναμνήσεις της προηγούμενης εκδοχής του. Ο Μίκι εντάσσεται σε μια αποστολή που ταξιδεύει στον παγωμένο πλανήτη Νίφλχαϊμ, έναν κόσμο που οι άνθρωποι ελπίζουν να αποικήσουν. Ομως, σε μια επικίνδυνη αποστολή, θεωρείται νεκρός.

Οταν επιστρέφει απροσδόκητα στη βάση, ανακαλύπτει ότι έχει ήδη δημιουργηθεί ένα νέο αντίγραφό του, ο Μίκι 8. Σαν να μην έφτανε αυτό, ο γηγενής πληθυσμός του πλανήτη, τα μυστηριώδη πλάσματα που ονομάζονται Creepers, αρχίζουν να εκδηλώνουν ανησυχητικό ενδιαφέρον για τους ανθρώπους, δημιουργώντας σοβαρές εντάσεις και απρόβλεπτες εξελίξεις.

Το βιβλίο του Εντουαρντ Αστον βασίζεται σε μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ιδέα, η οποία αποτέλεσε και έναν από τους βασικούς λόγους που επιλέχθηκε να μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη. Η κεντρική του σύλληψη επιτρέπει την εξερεύνηση πολλών θεματικών, με κύρια την έννοια της ταυτότητας και της ύπαρξης, με τον συγγραφέα να επεκτείνεται και σε άλλες θεματικές, όπως τον αποικιοκρατισμό, τη θεοκρατία, τη γενοκτονία και την εκμετάλλευση του καπιταλισμού.

Εστιάζει κυρίως όμως στη συνύπαρξη των δύο Μίκι, του 7 και του 8, και διερευνά το κατά πόσο παραμένουν ο ίδιος άνθρωπος ή αν αποτελούν πλέον δύο ξεχωριστές οντότητες. Για να αναπτύξει αυτή την προβληματική, χρησιμοποιεί ως παράδειγμα το παράδοξο του πλοίου του Θησέα: όταν ο Θησέας επέστρεψε από την Κρήτη, οι Αθηναίοι διατήρησαν το πλοίο του ως μνημείο. Με το πέρασμα του χρόνου, τα σάπια ξύλα αντικαταστάθηκαν σταδιακά με καινούργια, δημιουργώντας το ερώτημα: Παραμένει το ίδιο πλοίο ή είναι πλέον κάτι διαφορετικό; Το βιβλίο αγγίζει αυτή τη φιλοσοφική διάσταση, αλλά δεν τολμά να την αναπτύξει σε βάθος, μια αδυναμία που φαίνεται να μοιράζεται και η κινηματογραφική μεταφορά.

Ο Αστον εξερευνά τα θέματά του κάπως επιπόλαια και δεν κάνει ποτέ μια παύση ώστε να τα αναλύσει, με τη γραφή του να μοιάζει σε κάποια σημεία σχηματική καθώς εστιάζει πολύ περισσότερο στην πλοκή και στο «χτίσιμο» αγωνίας.

Ρίχνει το μεγαλύτερο βάρος στη συγκάλυψη του Μίκι 8, καθώς είναι παράνομο να υπάρχουν δύο ή περισσότερα αντίγραφα του ίδιου ανθρώπου, αλλά και στον αγώνα επιβίωσης των χαρακτήρων, δεδομένου ότι ο Νίφλχαϊμ δεν είναι ακόμη βιώσιμος πλανήτης και η τροφή είναι αυστηρά περιορισμένη. Αυτή η προσήλωση σε συγκεκριμένες πτυχές της ιστορίας δημιουργεί μια ατμόσφαιρα σασπένς, η οποία όμως δεν επιτυγχάνεται πλήρως, καθώς ο Μίκι 8 παραμένει ένας ασχημάτιστος χαρακτήρας, χωρίς ξεκάθαρη ταυτότητα. Αντίθετα, στην ταινία, ο Μπονγκ Τζουν-χο καταφέρνει να διαφοροποιήσει τα δύο αντίγραφα, δίνοντας στον Ρόμπερτ Πάτινσον την ευκαιρία να ερμηνεύσει δύο διαμετρικά αντίθετους χαρακτήρες: ο ένας είναι πιο άβουλος και λιγότερο έξυπνος, ενώ ο άλλος είναι σαρκαστικός, με δολοφονικές τάσεις. Στο βιβλίο, όμως, ο Εντουαρντ Αστον δεν καταφέρνει να κάνει αυτή τη διάκριση αισθητή, με αποτέλεσμα οι δύο Μίκι να μοιάζουν υπερβολικά μεταξύ τους, κάτι που αφαιρεί από τη δυναμική της ιστορίας.

Υπάρχουν στιγμές όμως που ο συγγραφέας ενσωματώνει μέσα στην αφήγησή του πολύ έξυπνα τα ανθρώπινα διλήμματα που μπορούν να προκύψουν από την κλωνοποίηση ενός ανθρώπου-εργάτη.

Ο Μίκι είναι απαραίτητος για την αποικία, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οποιαδήποτε εργασία ή πείραμα χωρίς ηθικούς φραγμούς, αφού κάθε φορά που πεθαίνει, ξαναγεννιέται.

Ομως η αναγέννησή του σημαίνει ταυτόχρονα και κόστος, καθώς απαιτούνται μεγάλες ποσότητες υλικών, μεταξύ αυτών και φαγητό, που δεν περισσεύουν. Εξαιτίας αυτής της συνθήκης, αλλά και της «αθανασίας» του, ο πρωταγωνιστής αντιμετωπίζεται ως παρίας, ένας άνθρωπος που οι υπόλοιποι καταφρονούν, ακόμα και μισούν. Πάνω σε αυτές τις συνθήκες ο συγγραφέας διαμορφώνει πολύ καλά τις σχέσεις του Μίκι με την κοπέλα του Νάσα και το υπόλοιπο πλήρωμα.

Το βιβλίο δεν επικεντρώνεται μόνο στη συνύπαρξη των δύο Μίκι, αλλά επιχειρεί μέσω αναδρομών να ξετυλίξει το παρελθόν του ήρωα και ταυτόχρονα παρουσιάζει με ιδιαίτερα αστείο τρόπο διάφορες αποστολές εποίκισης που πήγαν στραβά, εδραιώνοντας με αυτόν τον τρόπο μια μυθολογία που θα λειτουργήσει ως θεμέλιο για τα επόμενα βιβλία της σειράς - ήδη το δεύτερο μέρος, Antimatter Blues, έχει κυκλοφορήσει στα αγγλικά.

Αυτή η ποικιλία θεμάτων και αφηγηματικών διακλαδώσεων αποτελεί ένα από τα δυνατά σημεία του βιβλίου. Προς το τέλος η πλοκή μοιάζει να αρχίζει να χάνει τον βηματισμό της, με τον συγγραφέα να αμφιταλαντεύεται με το πώς πρέπει να τελειώσει την ιστορία του, αφήνονται αρκετά στοιχεία της πλοκής, ειδικά των Creepers, ανεκμετάλλευτα.

Αν και δεν καταφέρνει να πετύχει σε όλους τους τομείς, το βιβλίο είναι ένα απολαυστικό ανάγνωσμα με ρυθμό, χιούμορ και γεννά αρκετούς προβληματισμούς στον αναγνώστη, παρ’ όλο που στερείται βάθος. Ωστόσο, δείχνει πολλά υποσχόμενο, αφήνοντας περιθώρια για τα επόμενα βιβλία της σειράς να αναπτύξουν περισσότερο τις θεματικές του.