Η νέα νομπελίστρια από τη Ν. Κορέα παραδίδει «Μάθημα ελληνικών»

Τα μέλη της Σουηδικής Ακαδημίας που απονέμουν το Νόμπελ Λογοτεχνίας δεν είναι διόλου προβλέψιμα, τη μια εκπέμπουν συντηρητισμό, την άλλη κάνουν την ανατροπή, δείχνουν να αφουγκράζονται τα σημεία των καιρών. Τη μια επιλέγουν ένα πρόσωπο που δεν είναι συγγραφέας αλλά ο μεγαλύτερος εν ζωή τροβαδούρος, ο Μπομπ Ντίλαν, την άλλη τη Γαλλίδα Ανί Ενρό διχάζοντας ανάμεσα στη δικαίωση του κινήματος metoo και την υπερβολή της «διαπροσωπικής αυτοβιογραφίας», πέρυσι προτίμησαν τη θεατρική πρόζα του Νορβηγού Γιον Φόσε και φέτος δίνουν για πρώτη φορά το βραβείο σε συγγραφέα από τη Νότια Κορέα, σε ένα διαμάντι της Απω Ανατολής που ονομάζεται Χαν Γκανγκ.

Ισως έτσι αντικρούεται η κριτική που αντιμετωπίζει εδώ και καιρό το Νόμπελ Λογοτεχνίας, ότι εστιάζει υπερβολικά σε Ευρωπαίους και Βορειοαμερικανούς πεζογράφους και είναι ανδροκρατούμενο: η 54χρονη Νοτιοκορεάτισσα Χαν Γκανγκ είναι μόλις η 18η γυναίκα μεταξύ των 119 βραβευθέντων από το 1901 μέχρι σήμερα. Σίγουρα πάντως η Σουηδική Ακαδημία «τρολάρει» τις εταιρείες στοιχημάτων που έβλεπαν φαβορί την Κινέζα συγγραφέα της πρωτοπορίας Can Hue ή τον «αιώνια υποψήφιο» (και αδικημένο κατά πολλούς) Ιάπωνα Χαρούκι Μουρακάμι, ενώ η δική μας Ερση Σωτηροπούλου, που βρέθηκε μέσα στην πρώτη πεντάδα στα προγνωστικά, αποτέλεσε ευχάριστη έκπληξη. Τουλάχιστον έτσι το όνομα της πολυμεταφρασμένης Σωτηροπούλου έπαιξε διεθνώς και αυτό δημιουργεί ευνοϊκές προϋποθέσεις. Και αν κάτι μας «παρηγορεί» είναι πως ένα από τα βιβλία της νέας νομπελίστριας και βραβευμένης με Διεθνές Booker Χαν Γκανγκ έχει άρωμα ελληνικό, με τον τίτλο «Μάθημα ελληνικών».

Πρόκειται για το μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε το 2022 από τις εκδόσεις Καστανιώτη σε μετάφραση Αμαλίας Τζιώτη από τα κορεατικά με ηρωίδα μια γυναίκα που χάνει την ομιλία της και δεν έχει κανένα κίνητρο και ενδιαφέρον για τη ζωή παρά μόνο τα μαθήματα των αρχαίων ελληνικών που παραδίδει ένας Γερμανός δάσκαλος σε μια ιδιωτική ακαδημία της Σεούλ, ένας άντρας που χάνει σταδιακά την όρασή του. Δυο άνθρωποι με τραύματα από το παρελθόν τους, με υπαρξιακά αδιέξοδα, ξαναβρίσκουν την επιθυμία να επικοινωνήσουν και σταδιακά έρχονται όλο και πιο κοντά ο ένας στον άλλο.

Είναι το δεύτερο βιβλίο της Χαν Γκανγκ που κυκλοφορεί στα ελληνικά. Το πρώτο ήταν αυτό που την έκανε ευρέως γνωστή καθώς της χάρισε το Διεθνές Βραβείο Booker το 2016: η «Χορτοφάγος», που επίσης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη. Εκεί η συγγραφέας με «ύφος λυρικό και συγχρόνως διαπεραστικό», σύμφωνα με την επιτροπή του Booker, περιγράφει μέσα από τρεις φωνές και τρεις διαφορετικές οπτικές γωνίες πώς μια συνηθισμένη γυναίκα απορρίπτει τις συμβάσεις και τις προκαταλήψεις που τη δένουν με το σπίτι της, την οικογένειά της, την κοινωνία στην οποία ζει.

Η Χαν Γκανγκ γεννήθηκε το 1970 στην πόλη Γκουάνγκτζου της Νότιας Κορέας και σε ηλικία 10 ετών μετακόμισε στη Σεούλ, όπου ζει σήμερα και είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Δημιουργικής Γραφής του Ινστιτούτου Τεχνών. Σπούδασε Κορεατική Λογοτεχνία στο Πανεπιστήμιο ΓιόνΣε. Στα γράμματα εμφανίστηκε το 1993 με ποίηση. Την επόμενη χρονιά κέρδισε τον διαγωνισμό της εφημερίδας «Σεούλ Σίνμουν» για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς με την ιστορία της «Ερυθρή άγκυρα». Εχει εκδώσει συλλογές διηγημάτων και τα μυθιστορήματα (αμετάφραστα στα ελληνικά) «Μαύρο ελάφι» (1998), «Τα κρύα σου χέρια» (2002), «Φυσάει αέρας, πήγαινε» (2010), «Ανθρώπινες πράξεις» (2014), «Το λευκό βιβλίο» (2016) κ.ά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η γαλλική μετάφραση του μυθιστορήματός της «Impossibles adieux» κέρδισε το βραβείο Médicis Étranger το 2023.

Ιστορικά τραύματα

Το Νόμπελ Λογοτεχνίας 2024 της απονεμήθηκε «για την έντονη ποιητική πρόζα της που αναμετράται με ιστορικά τραύματα και αποκαλύπτει την ευθραυστότητα της ανθρώπινης ζωής», με την επιτροπή να υπογραμμίζει πως «έχει μια μοναδική επίγνωση των συνδέσεων μεταξύ σώματος και ψυχής, ζωντανών και νεκρών και με το ποιητικό και πειραματικό της ύφος έχει γίνει καινοτόμος στη σύγχρονη πεζογραφία».

Μεγάλο μέρος του έργου της Γκανγκ θέτει το ερώτημα που εκφράστηκε από έναν χαρακτήρα στο μυθιστόρημά της «Ευρώπη» του 2019, όπου ο πρωταγωνιστής συντρίβεται από εφιάλτες: «Αν μπορούσατε να ζήσετε όπως θέλετε, τι θα κάνατε με τη ζωή σας;». Ειδική μνεία γίνεται και στο βιβλίο της «Ανθρώπινες πράξεις», που αναφέρεται στη λαϊκή, φοιτητική και συνδικαλιστική εξέγερση, στην Γκουάνγκτζου της Νότιας Κορέας τον Μάιο του 1980, υπέρ της δημοκρατίας, την οποία ο στρατός κατέστειλε βίαια, με θύματα δεκάδες αμάχους. Σε αυτό το βιβλίο η συγγραφέας δείχνει πώς «οι ζωντανοί και οι νεκροί είναι πάντα αλληλένδετοι και πώς τέτοια τραύματα γίνονται συλλογικά, παραμένουν για γενιές», παρατηρεί η επιτροπή.

Ανακοινώνοντας το βραβείο, χθες το μεσημέρι, ο Ματς Μαλμ, μόνιμος γραμματέας της Σουηδικής Ακαδημίας, είπε ότι η Χαν Γκανγκ «είχε περάσει μια συνηθισμένη μέρα» και όταν της τηλεφώνησε για να τη συγχαρεί μόλις είχε τελειώσει το δείπνο με τον γιο της. «Δεν ήταν πραγματικά προετοιμασμένη για αυτό, αλλά έχουμε αρχίσει να συζητάμε τις προετοιμασίες για τον Δεκέμβριο». Δηλαδή για την τελετή απονομής του Βραβείου Νόμπελ που πραγματοποιείται στη Στοκχόλμη στις 10 Δεκεμβρίου, την επέτειο του θανάτου του Αλφρεντ Νόμπελ. Η Γκανγκ θα λάβει και το οικονομικό έπαθλο των 11 εκατομμυρίων κορονών Σουηδίας (1,1 εκατ. δολάρια).

Εκτύπωση