Κι ενώ εμείς ανακαλύπταμε τον Λάσλο Κρασναχορκάι σχεδόν έκθαμβοι διαβάζοντας το πρώτο μυθιστόρημά του, που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά («Πόλεμος και πόλεμος», εκδ. Πόλις, μετάφραση Ιωάννας Αβραμίδου), οι Αγγλοι ετοιμάζονταν για κάτι καλύτερο. Να τον εγκαταστήσουν στην κορυφή της παγκόσμιας λογοτεχνίας.
Το βράδυ της Δευτέρας, στην τελετή που έγινε στο Victoria and Albert Museum του Λονδίνου, ο 61χρονος Ουγγρος συγγραφέας κέρδισε το περιζήτητο βραβείο Man Booker International, μαζί με 60 χιλιάδες λίρες.
Είναι το αδελφάκι του άλλου Booker, αυτού με το περιορισμένο εύρος (μόνο για Βρετανούς, Αμερικανούς και της Κοινοπολιτείας συγγραφείς).
Το International, αντίθετα, αφορά κάθε λογοτέχνη, άσχετα με εθνικότητα, αρκεί να έχει μεταφραστεί στα αγγλικά.
Απονέμεται κάθε δύο χρόνια για το σύνολο του έργου (και όχι για συγκεκριμένο μυθιστόρημα) και μέχρι σήμερα το έχουν πάρει τοπ ονόματα: ο Αλβανός Κανταρέ (2005), ο Νιγηριανός Τσινούα Ατσέμπε (2007), η (και μετέπειτα Νομπελίστα) Καναδέζα Αλις Μονρό (2009) και οι Αμερικανοί Φίλιπ Ροθ (2011) και Λίντια Ντέιβις (2013).
Αναρωτιέται, όμως, κανείς αν έχουν ποτέ ειπωθεί για άλλον βραβευμένο τόσο μεγάλα λόγια.
Η πρόεδρος της επιτροπής του Man Booker International Μαρίνα Γουόρνερ τον συνέκρινε ευθέως με τον Μπέκετ και τον Κάφκα!
Σε άλλους πριν από αυτήν, όπως τον μέγα Β. Γκ. Ζέμπαλντ και τη Σoύζαν Σόνταγκ, ο Ούγγρος χτύπαγε στα ίσια Γκόγκολ και Μέλβιλ.
Η Γουόρνερ τον χαρακτήρισε ακόμα «οραματιστή συγγραφέα εντυπωσιακής έντασης και φωνητικού εύρους, που συλλαμβάνει την υφή της πραγματικότητας με σκηνές τρομακτικές, περίεργες, σοκαριστικά κωμικές και συχνά συγκλονιστικής ομορφιάς».
Αλλά εκεί που επέμεινε ήταν στην ιδιαιτερότητα της γραφής του, που πάει να γίνει κάτι σαν κλισέ. Δηλαδή, στις πολύ μεγάλες φράσεις του, που μπορεί να κυλάνε καταλαμβάνοντας σελίδες ολόκληρες, διακοπτόμενες πότε πότε από άνω τελείες.
Ο ένας από τους δυο μεταφραστές του στα αγγλικά, ο Ούγγρος ποιητής Τζορτζ Σίρτες (βραβείο T. S Eliot), έχει χαρακτηρίσει τη γλώσσα του «μια αργή ροή από λάβα», ενώ ο ίδιος ο Κρασναχορκάι έχει δηλώσει κατηγορηματικά: «Η τελεία δεν ανήκει στα ανθρώπινα όντα, ανήκει στον Θεό».
Μην πτοείστε. Με ελάχιστη υπομονή (και μόνο για τις πρώτες σελίδες) ο «Πόλεμος και πόλεμος» θα σας καταβροχθίσει.
Είναι η παράξενη και γοητευτική ιστορία ενός ταπεινού Ούγγρου ιστορικού, που ανακαλύπτει στα τοπικά αρχεία που δουλεύει ένα μυστηριώδες χειρόγραφο και χάνει το μυαλό του. Δεν θα ησυχάσει αν πριν πεθάνει δεν καταφέρει να το περάσει στην αιωνιότητα, ανεβάζοντάς το στο ίντερνετ και, μάλιστα, από τη Νέα Υόρκη, το κέντρο του κόσμου.
Οι Αγγλοι και οι Αμερικανοί έχουν, πάντως, να διαβάσουν περισσότερα βιβλία του Κρασναχορκάι (οι Γερμανοί και οι Ούγγροι ακόμα πιο πολλά), ανάμεσά τους και δυο πολύ σημαντικά που οι Ελληνες τα ξέρουν χάρη στο σινεμά.
Διότι ο άλλος μέγας Ούγγρος, ο σκηνοθέτης Μπέλα Ταρ, έχει μεταφέρει στο μαυρόασπρο εφτάμισι ωρών «Satantango» το ομότιτλο μυθιστόρημα, που καθιέρωσε το 1985 στην κομμουνιστική Ουγγαρία τον Κρασναχορκάι, αλλά και μετατρέψει τη «Μελαγχολία της Αντίστασης» στις θεσπέσιες κινηματογραφικές «Αρμονίες του Werckmeister».
Τρεις ακόμα ταινίες του Ταρ, «Κολαστήριο», «O άνθρωπος από το Λονδίνο» και «Το άλογο του Τορίνο» βασίζονται σε σενάριά του.
Ο βραβευμένος συγγραφέας τα τελευταία χρόνια ζει στο Βερολίνο με συχνές διαμονές στη Νέα Υόρκη, αφού μετά την πτώση του κομμουνισμού έφυγε από την Ουγγαρία και περιπλανήθηκε σε Κίνα και Ιαπωνία.
Δεν θεωρεί ότι οι βίαιοι, σκοτεινοί, απειλητικοί, με κάτι από Αποκάλυψη κόσμοι των πρώτων έργων του είναι μια μεταφορά της πατρίδας του, αλλά του κόσμου όλου. Εχει έναν και μοναδικό λογοτεχνικό ήρωα, τον Κ. του Κάφκα.
Δεν τον ενδιαφέρει καθόλου η πολιτική («το μόνο καθήκον του καλλιτέχνη είναι η ελευθερία χωρίς όρια», έχει πει). Και δεν είναι καθόλου εξυπηρετικός προς το αναγνωστικό κοινό τώρα που φούντωσε το παγκόσμιο ενδιαφέρον για το έργο του.
Οταν τον ρώτησε η «Γκάρντιαν» ποιο βιβλίο του να πρωτοδιαβάσει κάποιος, απάντησε: «Δεν θα του συνιστούσα κανένα. Αντίθετα, θα τον συμβούλευα να βγει έξω, να καθίσει κάπου, ίσως κοντά σε ένα ποταμάκι, χωρίς να κάνει ή να σκέφτεται τίποτα, σιωπηλός σαν τις πέτρες. Και τελικά ίσως να συναντήσει κάποιον που έχει ήδη διαβάσει τα βιβλία μου».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας