Σίγουρα ο Τζόναθαν Φράνζεν πρώτος πανηγύριζε για τη βράβευση της Αλις Μονρό με Νόμπελ Λογοτεχνίας, το 2013. Βεβαίως, ούτε της δικής της γενιάς είναι ούτε Καναδός, άσε που τα μυθιστορήματά του -ποταμός όπως η «Ελευθερία»- ξεπερνούν τις 600 σελίδες. Hταν όμως από τους πρώτους που υποκλίθηκαν στη μικρή φόρμα της σπουδαίας Καναδής διηγηματογράφου, ενώ δεν παύει να χαρακτηρίζει τις ιστορίες της «αριστουργήματα». Μάλιστα, το 2004 ειρωνευόταν τη Σουηδική Ακαδημία που δεν είχε προσέξει τη Μονρό όσο πρέπει.
Ο θαυμασμός του Φράνζεν επιβεβαιώνεται στη θερμή, εκτενή εισαγωγή του στη συλλογή διηγημάτων της Αλις Μονρό «Απόδραση», που πρωτοκυκλοφόρησε εκείνη τη χρονιά, ενώ τώρα εκδόθηκε στα ελληνικά από το Μεταίχμιο σε μετάφραση Σοφίας Σκουλικάρη. Η Μονρό γίνεται φέτος 84 ετών, πλέον η φήμη της εξαπλώθηκε σε όλο τον κόσμο και καθώς δηλώνει πως δεν θα ξαναγράψει, είναι μια ευκαιρία να ανακαλύψουμε -αν δεν το έχουμε ήδη κάνει- την υπεροχή αυτής της «καθαρόαιμης διηγηματογράφου» και τη «χαρά της αφήγησης».
Σε οκτώ χορταστικά διηγήματα με χαρακτηριστικούς, μονολεκτικούς τίτλους («Απόδραση», «Πιθανότητα», «Σύντομα», «Σιωπή»,
«Πάθος», «Ανομήματα», «Φάρσες», «Δυνάμεις») εστιάζει στην αγάπη και τις άπειρες προδοσίες και αναπάντεχες εκπλήξεις που μας επιφυλάσσει. Οι πρωταγωνιστές της είναι και πάλι γυναίκες, όλων των ηλικιών. Μαζί με αυτές, οι φίλοι τους, οι εραστές, οι γονείς και τα παιδιά τους αποκτούν σάρκα και οστά, γίνονται εντελώς αναγνωρίσμοι σαν να ζούσαν δίπλα μας και σφραγίζουν με την αλήθεια τους τη μυθοπλασία.
Στην «Απόδραση» η νεαρή Κάρλα, που ζει σε μια φάρμα με άλογα, αναζητά την κατσικούλα της που έχει χαθεί, ενώ με τη βοήθεια μιας μεγαλύτερης γειτόνισσας επιχειρεί να αποδράσει από την κηδεμονία του συζύγου της. Στην «Πιθανότητα» η Τζούλιετ, πρωτόβγαλτη δασκάλα κλασικών σπουδών, ανακαλύπτει ταξιδεύοντας με τρένο τον έρωτα στο πρόσωπο ενός γοητευτικού ψαρά, που διαβάζει τ' αστέρια και εγκαταλείπει τα πάντα για χάρη του. Την κόρη τους, καρπός μιας συμβίωσης χωρίς γάμο, γνωρίζουμε φευγαλέα στο επόμενο διήγημα «Σύντομα», καθώς παίρνει την απόφαση να αποδράσει από μια οικογενειακή εστία άθεων αναζητώντας την πνευματικότητα...
Είναι άδικο έτσι απλά να περιγράφεις τις ιστορίες της Μονρό. Αλλωστε η ίδια έχει δηλώσει: «Η περιπλοκότητα των πραγμάτων -τα πράγματα μέσα στα πράγματα- απλώς μοιάζει να μην έχει τέλος. Θέλω να πω, τίποτα δεν είναι εύκολο, τίποτα δεν είναι απλό».
Η περίφημη «μονροϊκή ενδοσκόπηση» επιβεβαιώνεται και στην «Απόδραση». Καθαρή και πολυσύνθετη ταυτόχρονα, διεισδυτική, καθώς τρυπώνει στην ψυχολογία των ανθρώπων, ανατρεπτική κάτω από την επιφάνεια συνηθισμένων καταστάσεων, αποκαλυπτική στην περιγραφή και των πιο ασήμαντων πραγμάτων η συγγραφέας σκιαγραφεί διαφορετικές παραμέτρους της αγάπης.
Ποτέ δεν είναι κοινότοπη, ποτέ προβλέψιμη. Γίνεται αστεία αλλά και τραγική, μυστηριώδης και αιχμηρή. Και κάτι ακόμα που μας αφορά άμεσα, είναι οι γνώσεις της για την ελληνική μυθολογία, η αγάπη της για την αρχαία ελληνική γραμματεία αλλά και για τη χώρα μας ως τουριστικό προορισμό, που αποκαλύπτονται σε αρκετά διηγήματα.
Προσφέρω απόλαυση
«Θέλω τα διηγήματά μου να συγκινούν τους αναγνώστες, να νιώθουν διαφορετικοί άνθρωποι όταν τα τελειώνουν. Δεν με ενδιαφέρει τόσο να βρίσκουν έμπνευση για τις ζωές τους, μου φτάνει να τους προσφέρω απόλαυση», έχει πει η συγγραφέας, η οποία μεγάλωσε στο Οντάριο και για δεκαετίες μοιράστηκε ανάμεσα στο γράψιμο, την ανατροφή των παιδιών και το βιβλιοπωλείο που διατηρούσε με τον πρώην σύζυγό της.
Κι όμως σε κάποιους, όπως τον Φράνζεν, άλλαξε τη ζωή: «Οταν διαβάζω Μονρό μπαίνω σ' αυτήν την κατάσταση ήρεμου στοχασμού όπου σκέφτομαι τη δική μου ζωή: τις αποφάσεις που πήρα, τα πράγματα που έκανα και δεν έκανα, το είδος του ανθρώπου που είμαι, την προοπτική του θανάτου. Ανήκει σ' εκείνη τη χούφτα των συγγραφέων, άλλοι εν ζωή, οι περισσότεροι έχουν πεθάνει, τους οποίους έχω στο μυαλό μου όταν λέω ότι η πεζογραφία είναι η θρησκεία μου. Γιατί όσο είμαι βυθισμένος σ' ένα διήγημα της Μονρό, αποδίδω σε έναν απολύτως φανταστικό ήρωα τον ευλαβικό σεβασμό και το ήρεμο, βαθύ ενδιαφέρον που αποδίδω στον εαυτό μου, στις καλύτερες στιγμές μου ως ανθρώπινου όντος».
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας