«Με ρωτούν πόσες φωτογραφίες τραβάω. Δεν υπάρχει κανόνας. Μερικές φορές, όπως στις φωτογραφίες στην Ελλάδα, βρίσκεις απλώς το ιδανικό κάδρο και περιμένεις κάποιον να περάσει...», έλεγε ο κορυφαίος Γάλλος φωτογράφος Ανρί Καρτιέ-Μπρεσόν, συνιδρυτής του πρακτορείου Magnum, «το μάτι του 20ού αιώνα», όπως τον έχουν χαρακτηρίσει. Ορισμένες από αυτές τις «αποφασιστικές στιγμές» του θα παρουσιαστούν στο Κάτω Κάστρο Μυτιλήνης, στον νέο εκθεσιακό χώρο της Φωτογραφικής Εταιρείας Μυτιλήνης, από 1η Αυγούστου.
Η ιδιαιτερότητα αυτής της έκθεσης είναι ότι αποτελείται από φωτογραφίες (39 μεγάλες και 15 μικρότερες) που φέρουν στο πίσω μέρος την ιδιόχειρη υπογραφή του μεγάλου καλλιτέχνη, ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2004, σε ηλικία 95 ετών. Πολλές από αυτές δεν είναι ευρύτερα γνωστές και αφορούν την Ελλάδα, την οποία ο Μπρεσόν είχε επισκεφτεί στις αρχές της δεκαετίας του ΄50 και στη συνέχεια του ΄60, σε ένα οδοιπορικό από την Πελοπόννησο μέχρι την Ηπειρο και τα νησιά του Αιγαίου.
Τοπία υπαίθρου με χαμογελαστούς ανθρώπους του μόχθου, αρχαιολογικοί χώροι, κυκλαδίτικα σπίτια, σκηνές από νυχτερινά μαγαζιά με μπουζούκια, όπου ο κόσμος διασκεδάζει και χορεύει ζεϊμπέκικο, καφενεία στον Πειραιά, ραντεβουδάκια στην Ομόνοια, η Βαρβάκειος αγορά... βλέμματα, χειρονομίες, στάσεις, σιωπές συνθέτουν τις εμβληματικές εικόνες του.
Εκτός όμως από όψεις της πραγματικότητας και μιας καθημερινότητας χαμένης πλέον στον χρόνο (ας μην ξεχνάμε το κορίτσι που τρέχει ανέμελα στα σοκάκια της Σίφνου, αλλά και το περίφημο σπίτι με τις Καρυάτιδες στην Αθήνα) ο σπουδαίος Γάλλος φωτογράφος συναναστράφηκε τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Νίκο Χατζηκυριάκο-Γκίκα, οι οποίοι πρωταγωνιστούν στα πορτρέτα του, καθώς και τον Γιάννη Τσαρούχη βγάζοντας μια σειρά από την προετοιμασία της ανεπανάληπτης «Μήδειας» στην Επίδαυρο με τη Μαρία Κάλλας το 1961.
«Πώς να αρνηθεί κανείς το θέμα; Επιβάλλεται από μόνο του. Και επειδή τα θέματα υπάρχουν σε ό,τι γίνεται, είτε στον κόσμο είτε στο ιδιαίτερό μας περιβάλλον, αρκεί να στεκόμαστε νηφάλιοι απέναντι στο γεγονός και να είμαστε έντιμοι με τα συναισθήματά μας», έλεγε ο Μπρεσόν που συνέβαλε στην εξέλιξη της τέχνης της φωτογραφίας, και ενέπνευσε όσο λίγοι τους νεότερους.
Γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου του 1908 στο Σαντελού-αν-Μπρι, σπούδασε λογοτεχνία και σχέδιο -άλλωστε στο τέλος της ζωής του προτιμούσε να ζωγραφίζει- και αρνήθηκε τις ευκολίες που του παρείχε η εύπορη οικογένειά του, για μια ζωή «στον δρόμο» με τη μηχανή στο χέρι. Πάντα με Leica και πενηντάρι φακό, πάντα με ασπρόμαυρο φιλμ. Ταξίδεψε σε όλο τον κόσμο, από την Ευρώπη και την Αμερική, μέχρι την Ινδία, την Κίνα -ήταν ο πρώτος δυτικός που του επιτράπηκε να φωτογραφίσει στη Σοβιετική Ενωση- αφήνοντας ένα έργο μοναδικό για την Ιστορία και τον πολιτισμό του 20ού αιώνα.
Νέος ενδιαφέρθηκε για τον κινηματογράφο και συνεργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτη με τον Ζαν Ρενουάρ. Συμμετείχε επίσης στη γαλλική Αντίσταση και φυλακίστηκε από τους Γερμανούς, αλλά κατάφερε να αποδράσει. Με τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου αποτύπωσε με τον φακό του τις κοινωνίες στην Ευρώπη, τις αλλαγές και την αγωνιώδη προσπάθεια για ανάκαμψη στο γνωστό λεύκωμά του «Οι Ευρωπαίοι», που πρωτοκυκλοφόρησε το 1955 με τη συμβολή του Ελληνα εκδότη, τεχνοκριτικού και συλλέκτη Τεριάντ.
«Η φωτογραφία είναι για εμένα η αυθόρμητη παρόρμηση μιας αέναης οπτικής εγρήγορσης που συλλαμβάνει τη στιγμή και την αιωνιότητά της», έχει πει. «Η φωτογραφία είναι για μένα η αναγνώριση, μέσα στην ίδια την πραγματικότητα, ενός ρυθμού επιφανειών, γραμμών ή αξιών. Το μάτι αποσπά το θέμα και η μηχανή δεν έχει παρά να κάνει τη δουλειά της, να αποτυπώσει στο φιλμ την απόφαση του ματιού. Μια φωτογραφία βλέπεται στο σύνολό της, με μια ματιά, σαν πίνακας. Η σύνθεση είναι μια συγχρονισμένη συμμαχία, ο οργανικός συντονισμός κάποιων ορατών στοιχείων.
Δεν συνθέτουμε δίχως λόγο, χρειάζεται μια αναγκαιότητα, και δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε τη μορφή από το περιεχόμενο. Στη φωτογραφία υπάρχει μια καινούργια πλαστική, έργο των στιγμιαίων γραμμών. Δουλεύουμε με την κίνηση, μ᾽ένα είδος προαισθήματος της ζωής, και η φωτογραφία οφείλει να αγγίζει μέσω της κίνησης την εκφραστική ισορροπία».
Info: 1-31 Αυγούστου. Εκθεσιακός χώρος Φωτογραφικής Εταιρείας Μυτιλήνης, 3η Πάροδος Μικράς Ασίας, Κάτω Κάστρο Μυτιλήνης.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας