«Ονειρο δεν είναι κάτι από το οποίο ξυπνάς, αλλά κάτι που σε ξυπνά»

Η μουσική του πολυτάλαντου και πολυσχιδή καλλιτέχνη Τηλέμαχου Μούσα χαρακτηρίζεται από τη ζωντάνια της σύγχρονης τζαζ σκηνής, την ποικιλοχρωμία των μουσικών του κόσμου και τη λεπτότητα της πρώιμης κλασικής μουσικής παράδοσης.

Στο νέο άλμπουμ του, «Dreamtime», το Tilemachos Moussas Trio μάς ταξιδεύει στον ονειροχρόνο μέσα από ποικίλα μουσικά ιδιώματα και ηχοχρώματα που συνδυάζονται με παιχνιδιάρικο αυτοσχεδιαστικό τρόπο, δημιουργώντας έτσι μια έντονη μουσική εμπειρία, ένα ψηφιδωτό από ηχοτοπία που συνυπάρχουν, συνδιαλέγονται και αλληλοσυμπληρώνονται.

Με αυτή τη δουλειά του ο εξαίρετος πολυοργανίστας και συνθέτης επιστρέφει στις τζαζ ρίζες του μετά τις βραβευμένες διεθνώς συνθέσεις του για θέατρο και σύγχρονο χορό και τις συνεργασίες του με τον αξέχαστο Θάνο Ανεστόπουλο, τον Blaine Reininger και πιο πρόσφατα τα Υπόγεια Ρεύματα.

Αυτή την περίοδο, εκτός από τις ζωντανές εμφανίσεις του, κάνει πρόβες για το ανέβασμα της εξαιρετικά ενδιαφέρουσας περφόρμανς, βασισμένης στο έργο του Σάμιουελ Μπέκετ, «Οι Ωρες Ανάμεσα». Πρόκειται για μια σύμπραξη ενός ηθοποιού και ενός μουσικού, που ερευνά το έργο του Ιρλανδού λογοτέχνη, ποιητή και θεατρικού συγγραφέα μέσω ενός ζωντανού, ακατέργαστου και συχνά αυτοσχεδιαστικού διαλόγου μεταξύ τους.

● Το νέο άλμπουμ σου σηματοδοτεί μια επιστροφή στις τζαζ ρίζες σου. Τι σε οδήγησε σε αυτήν και τι είναι το «Dreamtime» για σένα;

Είχα την ανάγκη να εκφραστώ μέσω της τζαζ και να παίξω το υλικό που μελετώ όλα αυτά τα χρόνια. Το να παίζεις με τρίο, όπου το μόνο όργανο που μπορεί να αναπαράγει την αρμονία είναι η κιθάρα, είναι από μόνο του μια πρόκληση, οποιοδήποτε λάθος φαίνεται. Είσαι αρκετά «γυμνός» και πρέπει να μπορέσεις να αναδείξεις με ακρίβεια όλη τη δουλειά που έχει προηγηθεί.

To «Dreamtime» είναι ένα ταξίδι στον ονειροχρόνο. Είχα και έχω ανάγκη να ονειρεύομαι, η τζαζ ήταν και είναι το όχημά μου για να ταξιδεύω στον χωροχρόνο. Με την κιθάρα μου φέρνω τον κόσμο του ονείρου στο εδώ· άλλωστε όνειρο δεν είναι κάτι από το οποίο ξυπνάς, αλλά κάτι που σε ξυπνά.

● «Σύστησέ» μας τους άλλους δύο μουσικούς τού Tilemachos Moussas Trio.

Ο Γιώργος Γαλόπουλος στο κοντραμπάσο είναι ένας καταπληκτικός μπασίστας, με ιδέες και υπέροχο ήχο, έχει πτυχίο και μεταπτυχιακές σπουδές στην Ολλανδία πάνω στο όργανο και την τζαζ. O Πάνος Τζινιόλης είναι ένας ευφάνταστος τζαζ ντράμερ, μαζί ξεκινήσαμε το τρίο, παράλληλα έχει και προσωπική δισκογραφία, άριστος συνεργάτης.

● Συνθέτες ή σολίστ που σ’ επηρέασαν στη διαμόρφωση του καλλιτεχνικού ύφους σου και είδη μουσικής που αποτελούν τις κύριες πηγές έμπνευσής σου;

Ο Esbjorn Svensson και οι E.S.T., οι Celtic Frost, o Pat Martino, ο Alban Berg, o John Coltrane, οι The Cure, o Michael Hedges, o Henry Purcell, o Nick Drake, οι Iron Maiden, o Claudio Monteverdi, οι Dead Can Dance, ο Πέτρο-Λούκας Χαλκιάς, οι Shakti, o Avishai Cohen, ο Rory Gallagher και ο J. S. Bach.

Αγαπημένα μου είδη, εκτός της τζαζ, είναι τo μπαρόκ, η σύγχρονη τζαζ, η ινδική κλασική μουσική και η μουσική της Ηπείρου. Από αυτά αντλώ υλικό και εμπνέομαι.

● Ποια στοιχεία δίνουν τον τόνο αυτή την περίοδο στη διεθνή σύγχρονη τζαζ και ποιους καλλιτέχνες από αυτήν θα πρότεινες στους αναγνώστες μας ν’ ακούσουν;

Τον τόνο τον δίνουν οι προσμίξεις με άλλα μουσικά είδη, όχι όμως με την προσέγγιση της έθνικ όπως είχε συμβεί στη δεκαετία του ‘90, αλλά με μεγαλύτερο εύρος και ιδιαίτερη έμφαση στην αρμονία και τον ρυθμό. Καλλιτέχνες όπως ο Avishai Cohen, oι Phronesis, ο Brad Mehldau, o Misha Piatigorsky, o Mike Moreno ανοίγουν τον δρόμο και καλό είναι να τους ψάξει όποιος δεν τους έχει ακούσει.

● Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Σταύρος Λάντσιας μου είχε πει ότι η ελληνική ορχηστρική μουσική έχει μεγάλη δυναμική. Η δική σου άποψη;

Συμφωνώ απόλυτα. Η νέα γενιά μουσικών είναι πολύ καταρτισμένη και η παλαιότερη γενιά πολύ πιο ώριμη. Ο συνδυασμός αυτών των δύο δημιουργεί αριστουργήματα.

● Πιστεύεις ότι η ανταπόκριση που έχει η ελληνική τζαζ στη διεθνή μουσική σκηνή είναι αυτή που της αξίζει;

Οχι, ποτέ δεν είχε αυτή που της άξιζε, και αυτό δεν αφορά μόνο την τζαζ, αλλά και την ποπ και τη ροκ… Βασικός λόγος είναι η γεωγραφική θέση της χώρας μας. Υπάρχει μια απομόνωση. Για παράδειγμα για έναν Ολλανδό μουσικό είναι πολύ εύκολο να κλείσει μια περιοδεία σε χώρες όπως η Γαλλία, το Βέλγιο, η Δανία, η Γερμανία κτλ και να το κάνει οδικώς με πολύ μικρό κόστος, αλλά και να κρατά προσωπική επαφή με χώρους και παράγοντες.

Εμείς από την άλλη δεν έχουμε καθόλου επαφή ούτε καν με τους γείτονές μας, τις βαλκανικές χώρες (ελάχιστες συνεργασίες, συμμετοχές σε φεστιβάλ), και έτσι μένουμε απομονωμένοι εκτός ελάχιστων περιπτώσεων.

● Εχεις να επιδείξεις ένα εντυπωσιακό βιογραφικό τόσο σε επίπεδο σπουδών όσο και συνεργασιών. Ποιες συνεργασίες σου έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξή σου ως δημιουργού και μουσικού και πόσο ικανοποιημένο σε αφήνει η μέχρι τώρα καλλιτεχνική διαδρομή σου;

Η συνεργασία με ανθρώπους του θεάτρου, του χορού και της μουσικής, όπως η Ελλη Παπακωνσταντίνου, ο Μιχαήλ Μαρμαρινός, ο Κωνσταντίνος Ρήγος, ο Δημήτρης Καμαρωτός, ο Blaine Reininger, o Damo Suzuki, ο Misha Piatigorsky, η Julia Kent. Είναι δημιουργοί που με επηρέασαν, με ταξίδεψαν και άλλαξαν τον τρόπο που προσεγγίζω την τέχνη μου.

Ικανοποιημένος είμαι, δεν θέλω να είμαι αχάριστος… Οταν έπαιξα μαζί με τον Blaine Reininger σε φεστιβάλ στο Βέλγιο, μαζί με τους Stranglers, τους Echo & the Bunnymen, τον Jimmy Sommerville, όταν παίχτηκε live (sold out για μία εβδομάδα) η όπερα που συνέθεσα για τον «Οιδίποδα» της Ελλης Παπακωνσταντίνου στο Brooklyn Academy of Music της Νέας Υόρκης με διθυραμβικές κριτικές (μεταξύ άλλων «Opera Wire», «The Observer» κ.ά.), όπως και όταν βραβευτήκαμε για την όπερα «The Cave» με το Music Theatre Now Award (βραβείο που έχει πάρει, μεταξύ άλλων, ο Philip Glass, ο Heineer Gobbels κ.ά.), ένιωσα ότι κάτι καλό έχω κάνει.

Το θέμα είναι ότι στις εποχές που διανύουμε, με την ανέχεια και το σκοτάδι του πολέμου γύρω μας, θέλει μεγάλη προσπάθεια για να έχει συνέχεια αυτό που κάνεις και να υπάρχει διάχυση της δημιουργίας σου.

● Συμμετέχεις σ’ ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον πρότζεκτ, την περφόρμανς «Οι Ωρες Ανάμεσα» βασισμένη στο έργο του Σάμιουελ Μπέκετ που θα ανέβει τον Μάιο στο «Bios», για την οποία συμπράττουν ένας ηθοποιός, ο Αντρέας Μαντάς, και ένας μουσικός, εσύ. Με ποιον τρόπο θα γίνει αυτός ο ιδιότυπος «διάλογος» μεταξύ σας και πώς θα συμβάλει η μουσική σου σε αυτόν;

Η πρωτότυπη μουσική για την παράσταση θα παιχτεί ζωντανά με φυσικά όργανα (κιθάρα, θέρεμιν, φωνή) και θα περιλαμβάνει επεξεργασία του ήχου και των ηχοτοπίων σε πραγματικό χρόνο με τη χρήση ψηφιακών και διαδραστικών μέσων για την αφηγηματική και διαλογική ανάπτυξη του έργου.

Χρησιμοποιώ τον ρυθμό και την ενέργεια του κειμένου ως μια νέα, αντιστικτική, ρυθμική αρμονία που κυοφορείται στα σπλάχνα, ασφυκτιά στην προσπάθειά της να αρθρωθεί μέσω ενός ενεργειακά φορτισμένου Αντρέα Μαντά ο οποίος δονείται και με εργαλείο την αναπνοή παράγει, μέσω εισπνοής όσο και εκπνοής, ηχομορφικά σημεία που σχεδόν συμπτωματικά καταλήγουν σε νοηματοδοτημένα γλωσσικά εκφωνήματα, τα οποία επεξεργάζομαι σε πραγματικό χρόνο.

Η επεξεργασία ήχων και μουσικής γίνεται μέσω προγραμματιστικού μουσικού περιβάλλοντος (Max/MSP) και κάνει τη γλώσσα να διαρρηγνύεται, να μεταμορφώνεται σε μια άναρθρη ρυθμική πολυφωνία, η οποία οδηγεί σε προγλωσσικά στάδια του ανθρώπου, παύει να λειτουργεί «ορθολογικά», αυτονομείται και, σε αντίστιξη με την κιθάρα, δημιουργεί απόκοσμα ηχοτοπία που δίνουν μια άλλη αίσθηση χωροχρονικής διάστασης στο έργο και μια «άλλη» δραματική υπόσταση στον χώρο.

📌«Οι Ωρες Ανάμεσα» στο «Bios» (Πειραιώς 84 Basement), τηλ.: 210-3425335. Δευτέρα & Τρίτη, για 8 παραστάσεις. Εναρξη: Δευτέρα 9/5. Είσοδος: 10 ευρώ.

Εμφανίζονται οι: Αντρέας Μαντάς, Τηλέμαχος Μούσας.

Σύλληψη - μετάφραση - δραματουργική επεξεργασία: Αντρέας Μαντάς.

Σκηνοθεσία: Amor Omnia Team.

Πρωτότυπη μουσική - σχεδιασμός ήχου: Τηλέμαχος Μούσας.

Σχεδιασμός φώτων - ηχοληψία: Κώστας Γκόντας.

Βίντεο παράστασης: Μαργαρίτα Κουβάτσου