Ο Δήμος Αθηναίων, δύο χρόνια μετά την πρώτη sold out επιτυχία, φιλοξενεί ξανά στο Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», την Τρίτη, 5 Απριλίου στις 20.30, «Τα λογοκριμένα», τη μουσική παράσταση του Δημήτρη Χαλιώτη, με τραγούδια που υπέστησαν λογοκρισία από το 1937 μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.
Στη συναυλία, που διοργανώνει ο Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων, ο Κώστας Μακεδόνας, η Ρίτα Αντωνοπούλου, ο Λεωνίδας Κακούρης και η Ελένη Καρακάση συναντούν το Εργαστήρι Ελληνικής Μουσικής Δήμου Αθηναίων και ερμηνεύουν μια σειρά από σπουδαία τραγούδια που πιάστηκαν στη μέγκενη της λογοκρισίας από το ρεμπέτικο μέχρι το λαϊκό και το αστικό τραγούδι. Τραγούδια με την υπογραφή των Θεοδωράκη, Τσιτσάνη, Χατζιδάκι, Βαμβακάρη, Καλδάρα, Ξαρχάκου, Λοΐζου, Σαββόπουλου, Καραΐνδρου, Κηλαηδόνη, Πάνου και άλλων σπουδαίων δημιουργών. Δίπλα τους δύο ηθοποιοί, ο Λεωνίδας Κακούρης και η Ελένη Καρακάση, κρατούν τον ρόλο του αφηγητή ταξιδεύοντάς μας στα σκοτεινά χρόνια της μουσικής λογοκρισίας στην Ελλάδα.
Το 1937 το δικτατορικό καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά με τους αναγκαστικούς νόμους 445 και 446 διαμορφώνει για πρώτη φορά στην Ελλάδα νομοθετικό πλαίσιο προληπτικής λογοκρισίας στο θέατρο, το τραγούδι και το βιβλίο. Οι μεταξικοί νόμοι περί λογοκρισίας και στη συνέχεια οι αντίστοιχοι των κατοχικών κυβερνήσεων αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία κινήθηκε η λογοκρισία στη μουσική -και στην τέχνη γενικότερα- για τα επόμενα 37 χρόνια, μέχρι δηλαδή την πτώση της χούντας το 1974. Ακόμα και στα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης όμως η λογοκρισία μπορεί να ατονεί, αλλά δεν παύει να υφίσταται. Μέχρι το 1994 που καταργείται οριστικά ασκείται είτε υπογείως με «κόψιμο» τραγουδιών από την κρατική ραδιοφωνία/τηλεόραση, είτε επισήμως με λογοκρισία συγκεκριμένων στίχων τραγουδιών σε δίσκους που θεωρούνται βλάσφημοι ή ανήθικοι.
Η μουσική παράσταση «Τα λογοκριμένα» επιχειρεί μια αναδρομή στα 50 και πλέον χρόνια μουσικής λογοκρισίας στην Ελλάδα. Μια επιλογή τραγουδιών που λογοκρίθηκαν, απαγορεύτηκαν, λοιδορήθηκαν και άλλα που κυκλοφόρησαν «κουτσουρεμένα» ή κατάφεραν να ξεγελάσουν τους αρμόδιους με διάφορα τεχνάσματα, βρίσκονται στο επίκεντρο της παράστασης μαζί με προσωπικές μαρτυρίες, ιστορικά στοιχεία και τραγελαφικές αφηγήσεις.
Είναι καλύτερα όμως να μιλήσουν γι' αυτήν τέσσερις από τους βασικούς συντελεστές της.
Κώστας Μακεδόνας: «Δεν μιλάμε για μια απλή συναυλία αλλά για μια σειρά τραγουδιών και κειμένων που δείχνουν την πορεία της ελληνικής κοινωνίας από το 1930 έως τα μέσα του 1980. Που δεν πρέπει να την ξεχνάμε οι παλιοί, αλλά πρέπει να τη μαθαίνουν και οι νεότεροι. Είναι η αποτύπωση της πραγματικότητας σε μερικές σκοτεινές περιόδους της Ιστορίας μας από μοναδικούς δημιουργούς με περίσσιο θάρρος και δημιουργικότητα. Ταυτόχρονα η συναυλία μας αποτελεί και ένα διαρκές αίτημα για ελευθερία στην έκφραση, δημοκρατία, δικαιοσύνη και ισότητα. Αξίες που οφείλουμε να παλεύουμε πάντα για αυτές χωρίς να τις θεωρούμε δεδομένες».
Ρίτα Αντωνοπούλου: «Ξέρετε γιατί έχει υποφέρει η τέχνη του τραγουδιού τόσο από τη λογοκρισία; Είναι απλό. Γιατί φοβούνται τη δύναμή της. Φοβούνται τα τραγούδια, τους στίχους, τη μουσική γιατί έχουν τη δύναμη να ενώνουν, να εμψυχώνουν, να αφυπνίζουν. Ηξεραν και τότε, όπως θα ξέρουν πάντα, ότι το τραγούδι είναι συνοδοιπόρος κάθε κοινωνικοπολιτικής συγκυρίας. Αυτό το τραγούδι θα υπερασπιστούμε με αγάπη σε αυτήν την παράσταση και θα θυμηθούμε αυτά που ήθελαν να ξεχάσουμε».
Ελένη Καρακάση: «"Τα Λογοκριμένα" είναι μια παράσταση που αξίζει κάποιος να δει τόσο για τα υπέροχα λογοκριμένα τραγούδια, που σε πολλές περιπτώσεις ακούγονται για πρώτη φορά με τους αρχικούς στίχους τους, όσο και γιατί μέσα από τα κείμενα του Δημήτρη Χαλιώτη και τα βίντεο-ντοκουμέντα μαθαίνει κάποιος με πολύ ευχάριστο τρόπο την Ιστορία πίσω από τη λογοκρισία στο ελληνικό τραγούδι. Είναι πολύ δύσκολο να νιώσεις σήμερα τι σήμαινε κάποτε αυτή η λέξη. Ακόμη πιο δύσκολο να φανταστείς τους αγώνες που δόθηκαν για την κατάργηση της λογοκρισίας. Δυστυχώς και σήμερα πρέπει να αγωνιζόμαστε για τα αυτονόητα».
Δημήτρης Χαλιώτης: «Η ιστορία της λογοκρισίας στο ελληνικό τραγούδι κινείται παράλληλα με τη νεότερη ιστορία της Ελλάδας από το 1937 μέχρι τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης. Διώξεις, εξορίες, δικτατορίες, εμφυλιοπολεμικά πάθη, ακραίος συντηρητισμός, ανελευθερία της τέχνης και της έκφρασης πάντα στο όνομα "της πατρίδας, της θρησκείας, των ελληνικών ηθών και εθίμων". Αυτή την ιστορία επιχειρεί να αφηγηθεί η μουσική μας παράσταση μέσα από λογοκριμένα τραγούδια, προσωπικές μαρτυρίες και σπάνιο αρχειακό υλικό. Είναι εντυπωσιακός ο όγκος των τραγουδιών που απαγορεύτηκαν, λοιδορήθηκαν ή κυκλοφόρησαν "κουτσουρεμένα" σε αυτά τα 57 χρόνια επίσημης κρατικής λογοκρισίας. Πολλά από αυτά μάθαμε να τα τραγουδάμε με τους λογοκριμένους στίχους, όπως το πασίγνωστο "Νύχτωσε χωρίς φεγγάρι" του Καλδάρα ή το "Θα κλείσω τα μάτια" του Πάνου.
Ο τρόπος με τον οποίο ασκούνταν η λογοκρισία στο τραγούδι κινείται ανάμεσα στο τραγικό, το ιλαρό και το παράλογο. Οπως έγραφαν ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Μάνος Χατζιδάκις και ο Σταύρος Ξαρχάκος σε κοινή τους δήλωση στα μέσα της δεκαετίας του ’60: "Η περίφημη αυτή λογοκρισία έφτασε στο σημείο να κόβει τραγούδια μας για να περιφρουρήσει το αισθητήριο του ελληνικού λαού, ενώ άφηνε να περνούν τραγούδια σαν "Τον Κέννεντυ τον φάγανε οι άτιμοι" και σαν το "Εγώ δεν είμαι σαν τους Μπητλς". Είναι απίστευτο ότι οι ίδιοι μεταξικοί και κατοχικοί νόμοι περί λογοκρισίας στο ελληνικό τραγούδι συνέχισαν να εφαρμόζονται μέχρι την πτώση της χούντας, ακόμα και σε περιόδους κοινοβουλευτικής δημοκρατίας. Είναι ακόμη πιο απίστευτο ότι υπήρχε νόμος περί λογοκρισίας στη δισκογραφία μέχρι το 1994, όπως και ότι το 1976, με το ΚΚΕ νόμιμο πια, το κρατικό ραδιόφωνο απαγόρευσε τη μετάδοση οχτώ τραγουδιών από τον δίσκο του Μάνου Λοΐζου και του Φώντα Λάδη "Τα τραγούδια μας", με ερμηνευτή τον Γιώργο Νταλάρα, κρίνοντάς τα ως φιλοκομμουνιστικά.
Αυτά τα τραγικά και τα παράδοξα -ιστορίες για γέλια και για κλάματα, αλλά και σπουδαία τραγούδια που παρά τις απαγορεύσεις αγαπήθηκαν και τραγουδιούνται μέχρι σήμερα- βρίσκονται στον πυρήνα της μουσικής μας παράστασης. Με σύνθημα: "Δεν υπάρχει καλή ή κακή λογοκρισία. Η λογοκρισία είναι μία και είναι απορριπτέα"».
Info: «Τα Λογοκριμένα»: Τρίτη 5 Απριλίου στις 20.30. Ολύμπια, Δημοτικό Μουσικό Θέατρο «Μαρία Κάλλας», Ακαδημίας 59, 106 79 – Αθήνα. Τηλ.: 210-3642540. Τιμές εισιτηρίων: θέσεις περιορισμένης ορατότητας €5, Δ' Ζώνη (Φοιτητικό, πολύτεκνοι, νέοι έως 25 ετών, άνεργοι, άνω των 65 ετών)€10, Γ' Ζώνη €15, Β' Ζώνη €18, Α' Ζώνη €20, Διακεκριμένη Ζώνη €30, Προεδρικό θεωρείο €40. Προπώληση: https://www.ticketservices.gr/event/ta-logokrimena-olympia-dimotiko-theatro-maria-kallas/?lang=el. Πώληση εισιτηρίων θα γίνεται και δύο ώρες πριν από την έναρξη της παράστασης στο θέατρο.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας