Μετανάστες και πρόσφυγες λατρεύουν τους θεούς τους

Επί τέσσερα χρόνια ο Τάσος Βρεττός τριγύριζε με τη φωτογραφική μηχανή του στους άγνωστους για όλους μας χώρους λατρείας των μεταναστών και των προσφύγων, στο κέντρο και τα περίχωρα της Αθήνας.

Κατέγραψε, κάνοντάς το ορατό, ένα αόρατο δίκτυο ιδιόμορφων ναών στο σώμα της πόλης, από την Αιόλου και τα Πατήσια μέχρι τον Μαραθώνα.

Υπόγεια και ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, πολυκατοικίες και γκαράζ, γήπεδα, πλατεία και αυλές, πρόχειρα καταλύματα αλλά και μόνιμες διευθύνσεις.

Ομάδες βουδιστών, μουσουλμάνων, ινδουιστών, σπιριτσουαλιστών και χριστιανών διαφόρων δογμάτων και πολλαπλών εθνικών προελεύσεων, που τελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα.

Δεν βρήκε πόρτες κλειστές o Τάσος Βρεττός, παρά μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις, όπως επιβεβαιώνει ο ίδιος.  Ενιωσε καλοδεχούμενος, φιλοξενούμενος.

Και τώρα το Μουσείο Μπενάκη στην Πειραιώς άνοιξε τις δικές του πόρτες για να φιλοξενήσει αυτό το ξεχωριστό φωτογραφικό οδοιπορικό, σε 44 «Τ(ρ)όπους λατρείας» (από σήμερα και μέχρι τις 10 Ιανουαρίου).

«O Tάσος Βρεττός μάς πετάει στη μούρη την άγνοιά μας για τους συνανθρώπους μας σ' αυτήν την πόλη», είπε η Δέσποινα Γερουλάνου από το Μουσείο Μπενάκη, σε χθεσινή ξενάγηση στην έκθεση.

«Ο φωτογράφος γίνεται μεταδότης ενός συγκλονισμού που κάθε φορά συναντούσε», συμπλήρωσε ο συνεπιμελητής της έκθεσης Γιώργος Τζιρτζιλάκης.

Με νωπές τις φονταμενταλιστικές επιθέσεις, σίγουρα ο θεατής νιώθει να τον διαπερνά ένα ρίγος μπροστά στις έγχρωμες φωτογραφίες. Ανεξάρτητα σε ποιον θεό πιστεύει ή δεν πιστεύει.

Ενα πολύχρωμο, πολυπολιτισμικό μωσαϊκό απλώνεται στις αίθουσες.

Σε πρώτο πλάνο άνθρωποι που πλένουν τα πόδια τους, σκύβουν πάνω σε φανταχτερά χαλιά, ολόλευκα αγάλματα του Βούδα, κόκκινα τριαντάφυλλα μαζί με ποτηράκια γεμάτα λάδι, παπούτσια τακτοποιημένα σε σκάλες.

Γυναίκες που τραγουδούν, άντρες που μαστιγώνουν τη γυμνή πλάτη τους, μάτια κλειστά, χέρια ενωμένα, δάχτυλα δεμένα με κόκκινες κορδέλες, πρόσωπα σε έκσταση.

Το κλίμα εντείνει ηχογραφημένο υλικό από αυτούς τους ξεχωριστούς τόπους λατρείας, το οποίο επεξεργάστηκε ο μουσικός Μιχάλης Καλκάνης.

Ενα «τζαμί» στον Μαραθώνα, στην είσοδο μιας μισοερειπωμένης πολυκατοικίας, κρυμμένο ανάμεσα σε κισσούς και με ένα δορυφορικό πιάτο να κυριαρχεί πάνω του, είναι η εικόνα που υποδέχεται τους επισκέπτες.

«Η πρώτη μου φωτογραφία ήταν σε μια εκκλησία Αιθιόπων στη Λιοσίων, για την οποία είχα διαβάσει σε μια εφημερίδα και τη βρήκα ρωτώντας δεξιά και αριστερά», λέει ο Τάσος Βρεττός.

«Ενιωσα δέος και φόβο ταυτόχρονα μόλις στάθηκα στην πόρτα. Είδα όμως πρόσωπα γελαστά, σαν να με καλούσαν να μπω. Ετσι κι έγινε κι άρχισα να φωτογραφίζω με μια αθόρυβη μηχανή για να μην ενοχλώ».

Οπως εκμυστηρεύεται ο φωτογράφος, η πιο δύσκολη λήψη ήταν σε μια τελετή σιιτών μουσουλμάνων στο Περιστέρι, «όταν έφτασα στο κρεσέντο, ενώ μαστιγώνονταν με αλυσίδες».

Κι από τις πιο ξεχωριστές στιγμές, η υπαίθρια συγκέντρωση ορθόδοξων και ευαγγελικών από την Αφρική, που ένωσαν τις προσευχές τους για να απελευθερώσει ο ΙSIS τους δικούς τους αιχμαλώτους.

Ολα αυτά τα χρόνια ο γνωστός φωτογράφος δεν συνάντησε «κλειστούς ή φοβικούς ανθρώπους» σε αυτούς τους ναούς, που συνήθως ονομάζονται πολιτιστικά κέντρα, δεν έχουν θρησκευτικά διακριτικά και σπανίως βάζουν ταμπέλες -όλες με λατινικά γράμματα.

Ελάχιστοι δεν με άφησαν να κάνω λήψεις και αυτό οφείλεται στους υπεύθυνους του χώρου, ποτέ στους πιστούς, με τους οποίους ένιωθα σαν να είμαστε φίλοι από παλιά.

Πολλές φορές με καλούσαν σε γιορτές και εκδηλώσεις, μου επέτρεψαν να ενσωματωθώ. Οταν τους ενημέρωσα για την έκθεση, τους άρεσε η ιδέα, κατάλαβα πως θέλουν να μας κάνουν κοινωνούς.

Μάλιστα πολλοί θα έρθουν να τη δουν.

Info:

Μουσείο Μπενάκη-Κτίριο Οδού Πειραιώς 138, τηλ. 210-3453111. Εως τις 10 Ιανουαρίου.

Την έκθεση συνοδεύει δίγλωσση έκδοση (ελληνικά/αγγλικά).

Επιμέλεια: Νάντια Αργυροπούλου, Γιώργος Τζιρτζιλάκης.