Η «Φόνισσα» έγραψε ιστορία

«Μα αυτοί οι άνθρωποι έχουν καταλάβει τι πάνε να κάνουν;» μονολογούσε η διπλανή μου.

Δεν είχαν προλάβει ακόμα να χαμηλώσουν τα φώτα στο Μέγαρο Μουσικής και η αγωνία είχε χτυπήσει κόκκινο.

Οσο επικίνδυνο ήταν το εγχείρημα για τον Γιώργο Κουμεντάκη άλλες τόσες και οι προσδοκίες που είχαμε για την προχθεσινή παγκόσμια πρεμιέρα της «Φόνισσας» (έπειτα από ανάθεση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής).

Ξεκινώντας, η σκηνή ήταν λουσμένη στο μπλε του ουρανού και του πελάγους κι από το βάθος άρχισαν να ακούγονται ήχοι της φύσης.

Μέσα σε ένα απόκοσμο, ψυχρό περιβάλλον ξεπρόβαλε μια γυναίκα που κουνούσε νευρικά ένα λίκνο. Εδειχνε να υποφέρει, να αγανακτεί, να μονολογεί: «Ετσι του ’ρχεται τ’ ανθρώπου, την ώρα που γεννιώνται, να τα καρυδοπνίγη!» Η πρώτη σίριαλ κίλερ της ελληνικής λογοτεχνίας ξεκινούσε την αιματοβαμμένη της πορεία.

Οσο περνούσε η ώρα κι εκείνη «λύτρωνε» τα κορίτσια από την κακή τους τύχη να γεννηθούν, ο Γιώργος Κουμεντάκης «κεντούσε» βελονιά βελονιά το ψυχογράφημα της Φόνισσας κι εμείς ανεβαίναμε δυο δυο τα σκαλοπάτια της κορύφωσης.

Ο μαέστρος Βασίλης Χριστόπουλος πραγματοποιούσε έναν άθλο διευθύνοντας μια παρτιτούρα μεγάλης πρόκλησης.

Η τραγουδίστρια Ειρήνη Τσιρακίδου, στον ρόλο της Φραγκογιαννούς, έκοβε με τη φωνή της την αίθουσα στα δύο.

Ο Γιάννης Σβώλος είχε μετατρέψει τη νουβέλα σε λιμπρέτο με τρόπο που «φώναζε» πόσο αγαπά τον Παπαδιαμάντη.

Ο σκηνοθέτης Αλέξανδρος Ευκλείδης όριζε το μέτρο.

Ο σκηνογράφος Πέτρος Τουλούδης μας στροβίλισε στο τοπίο της Σκιάθου υπογράφοντας ένα σκηνικό υψηλής αισθητικής.

Τα χορωδιακά μέρη στόχευαν κατευθείαν στην ψυχή και τα παιδάκια σαν Ερινύες πολλαπλασίαζαν τον σπαραγμό.

Ενώ το πολυφωνικό συγκρότημα και οι οργανοπαίκτες με το ακορντεόν, το τύμπανο, το κλαρίνο, ως μέλη του θιάσου, άλλοτε υπογράμμιζαν την ελληνικότητα του έργου κι άλλοτε «έγδερναν» το συναίσθημα.

Σπουδαίο κατόρθωμα αυτό του Κουμέντακη που «ανέβασε» τον παραδοσιακό ήχο στη σκηνή ενός λυρικού θεάτρου.

Χωρίς τίποτα να μοιάζει φολκλόρ, κιτς, πομπώδες. Καμία ευκολία. Καμία ανούσια πρωτοπορία. Μόνο καθαρό συναίσθημα, απλότητα και τόλμη.

Αυτή η φοβερή ομάδα δούλεψε βάζοντας ο καθένας τον εγωκεντρισμό του στην άκρη. Ηταν τελικά πολύ τυχερή η «Φόνισσα», γιατί ο συνθέτης της δεν την καταδίκασε εξαρχής. Την αγάπησε, τη συμπόνεσε και την κατάλαβε. Δεν εκβίασε λεπτό το συναίσθημά μας αλλά φρόντισε και μας πότισε με το «μικρόβιο» της αμφιθυμίας: είναι άραγε δυνατόν να καταλάβουμε ποτέ τι όπλισε το χέρι της;

Γι’ αυτό και στο φινάλε, όταν ο Τάσος Αποστόλου λίγο σαν άγιος και λίγο σαν κριτής μονολογούσε με δωρικό τρόπο «Μοναχά ο Θεός θα σε γλιτώσει. Ο Θεός μοναχά…», το συναίσθημα ξεχείλισε και σαν το κύμα που έπνιξε τη Φόνισσα γέμισε την αίθουσα. Τέτοια συγκίνηση, τέτοια έκρηξη συναισθημάτων και τέτοιο χειροκρότημα που έμοιαζε με αγκαλιά είχαμε χρόνια να ζήσουμε στη Λυρική.

Από προχθές το βράδυ η «Φόνισσα» δεν έχει μπει μόνο στο βιβλίο με τη μουσική ιστορία αυτής της χώρας. Κυλά μέσα μας.

Γυρνά και ξαναγυρνά στο μυαλό σαν τη φράση της ηρωίδας: «Κι ας είμαι αμαρτωλή, δεν το έκαμα για κακό».

Κρίμα που η ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού απουσίαζε από αυτή τη βραδιά-σταθμό της Λυρικής Σκηνής.

Θα ήταν ωραία να ένιωθε ο υπουργός την προοπτική που ανοίγεται για το λυρικό μας θέατρο λίγο πριν από την κρίσιμη μεταφορά του στη νέα στέγη (Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος).

Κύριε Τασούλα, κάνει κι ο σύγχρονος πολιτισμός θαύματα. Από εκείνα που δεν χρειάζεται να περιμένουμε χιλιάδες χρόνια για να τα αναγνωρίσουμε...

Info:

Απόψε, την Κυριακή και την ερχόμενη Τετάρτη στις 8 μ.μ. οι επόμενες παραστάσεις