Αναζητώντας την ουσία του κόσμου

Εκεί που η αρχαία ελληνική γλυπτική συναντά τον σουρεαλισμό, ο Πραξιτέλης τον Νταλί και ο Μιχαήλ Αγγελος τον Τζακομέτι, τότε έχουμε ένα μοναδικό φαινόμενο, έναν πολύ ιδιαίτερο καλλιτέχνη που ονομάζεται Νοβέλο Φινότι. Είναι παράξενο, αλλά ο σπουδαίος Ιταλός γλύπτης, ο οποίος έχει δημιουργήσει τον διάκοσμο για το επιτύμβιο του Πάπα Ιωάννη ΚΓ’ στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου, αλλά και την προτομή του Αλέξανδρου Ιόλα, με τον οποίο ήταν φίλοι και συνεργάτες, μόλις τα τελευταία χρόνια έγινε γνωστός στη χώρα μας.

Κι αυτό χάρη στην έκθεση «Finotti: Fine Notte - Το τέλος της νύχτας» που παρουσίασε το 2020 το Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών ΑΠΘ στη Θεσσαλονίκη. Αυτή τη φορά όμως ο 85χρονος γλύπτης ήρθε στην Αθήνα, στο Ιδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη για τα εγκαίνια της έκθεσης με τον δηλωτικό τίτλο «Novello Finotti - Ο αισθησιακός μυστικισμός της γλυπτικής», που περιλαμβάνει εξήντα πέντε και πλέον γλυπτά της μακρόχρονης εξελικτικής του πορείας. Εργα από λευκό μάρμαρο Καράρας, ροζέ μάρμαρο Πορτογαλίας, μαύρο γρανίτη Βελγίου και ορείχαλκο, με χαρακτηριστικούς τίτλους: «Οι τρεις αγάπες μου», 1971, «Τιμή στον Κάφκα», 1972, «Βαλεντίνο», 1977, «Μικρή κλίνη της Ιουλιέτας», 1977-82, «Μετά το Τσέρνομπιλ», 1986-87, «Ευαγγελισμός», 1978, «Παρακαλώ μη με γαργαλάτε», 1991-94, «Ανύψωση», 1991-1997, «Βαλεντίνα», 2013, κ.ά.

Ο επιμελητής της έκθεσης, ιστορικός Τέχνης Τάκης Μαυρωτάς, «αποκωδικοποιεί» τον Φινότι: «Η γλυπτική δράση του, ακέραιη και καίρια, αποτελεί τον κώδικα της ζωής του. Λυρικός και δραματικός, μα, προπάντων, μάστορας του χαλκού και του μαρμάρου, με τη γλυπτική του τέρπει αισθητικά, κοινωνικοποιεί συναισθήματα και διδάσκει, με τη γήινη σοφία του, την αλήθεια του έρωτα και της ζωής».

Και εξηγεί τον τίτλο της έκθεσης: «Ο γλυπτικός του κόσμος, με ενεργή περιγραφική διάθεση και απεριόριστη δύναμη ελευθερίας, καταφέρνει να αγγίξει το όνειρο, βάζοντας τη φαντασία του στην ύλη. Η λεπτότητα χρήσης των υλικών του, διακριτική ή κρυπτική, χαρακτηρίζει το έργο του. Ενα έργο που μας λυτρώνει από τη φθορά και τη μιζέρια. Η τέχνη του αντανακλά την πνευματική και την καλλιτεχνική του αγωνία για την ουσία του κόσμου και του σύμπαντος. Ο Φινότι ανοίγει νέους δρόμους και, έμμεσα ή άμεσα, φωτίζει το αναγκαίο και το αληθινό, το πιθανό και το αδύνατο. Η βαθιά διεισδυτική του ικανότητα προσδίδει στα γλυπτά του μια μυστικιστική πνοή (…)».

Ο Νοβέλο Φινότι, που γεννήθηκε στη Βερόνα το 1939, ξεχώρισε με το ταλέντο του από νωρίς. Στα δεκαπέντε του παρακολουθεί την Ακαδημία Τέχνης της γενέτειράς του -όπου δίδαξε αμέσως μετά την αποφοίτησή του- και ταυτόχρονα το εργαστήριο του Βερονέζου γλύπτη Nereo Constantini. Σχεδόν δεκαεννέα χρόνων κερδίζει το πρώτο βραβείο στην Εκθεση Θρησκευτικής Τέχνης στην Ασίζη. Καθοριστική ήταν η συνάντησή του με τον Αλέξανδρο Ιόλα, αρχές της δεκαετίας του ’60, οπότε μεταξύ τους αρχίζει μια έντονη και μακρόχρονη συνεργασία σε Ευρώπη και Αμερική. Μάλιστα, ο διορατικός γκαλερίστας τον προσκάλεσε τo 1985, δύο χρόνια πριν από τον θάνατό του, στο σπίτι-μουσείο του στην Αγία Παρασκευή για να φιλοτεχνήσει την προτομή του. Ενώ ο γλύπτης, τιμώντας τη μνήμη του Ιόλα, δώρισε αυτήν την ορειχάλκινη προτομή -ένα έργο που εκφράζει ψυχολογική ένταση- στο Τελλόγλειο Ιδρυμα Τεχνών ΑΠΘ.

Ο Νοβέλο Φινότι έχει πάρει μέρος στην Μπιενάλε Βενετίας, έχει εκθέσει από τη Νέα Υόρκη έως την Κορέα, αλλά και σε μέρη με ιερότητα, όπως στο βραχώδες συγκρότημα της Μadonna delle Virtù (Παναγία των Αρετών) και στον San Nicola dei Greci (Αγιο Νικόλαο των Ελλήνων). Στις συνεντεύξεις του επαναλαμβάνει πόσο καθοριστική για την καλλιτεχνική του πορεία ήταν η επίσκεψή του στην Ακρόπολη, στο πρώτο του ταξίδι στην Ελλάδα το 1973, το δέος που ένιωσε μπροστά στον Παρθενώνα, στα κλασικά γλυπτά και στο μεγαλείο του μαρμάρου. Να δώσει πνοή στο μάρμαρο, μια πρόκληση που τον συνοδεύει μέχρι τώρα.

Η έκθεση στην Αθήνα θα διαρκέσει έως τις 3 Νοεμβρίου και συνοδεύεται από πολυσέλιδο ομότιτλο κατάλογο με όλα τα εκτιθέμενα έργα, κείμενα των Τάκη Μαυρωτά και Αλεξάνδρας Γουλάκη-Βουτυρά, καθώς και αποσπάσματα κειμένων των Antonio Paolucci, Rossana Bassaglia, Giorgio di Genova και José Pierre.

♦ Πληροφορίες: Ιδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη, Βασ. Σοφίας 9 &, Μέρλιν 1, τηλ. 210 3611206. Μέχρι 3 Νοεμβρίου. Ωρες λειτουργίας: Δευτέρα-Κυριακή 10.00-18.00, Πέμπτη 10.00-20.00. Εισιτήριο: 10 €, 5 €