Το μεσημέρι της Δευτέρας μάς βρήκε στον δρόμο, σε μια μέρα γεμάτη ήλιο. Παίρνουμε τη στροφή για το Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Ελεώνα στη Θήβα και, καθώς πλησιάζουμε στον προορισμό μας, στο καταπράσινο χρώμα του τοπίου μπροστά μας παρεμβάλλονται γκρίζες πινελιές από τα συρματοπλέγματα.
Παρατηρείς μια φυλακή απ’ έξω και διακρίνεις χρώματα που οι κρατούμενες μπορεί να αγνοούν. Καμιά φορά θέλει κόπο για να δεις το πράσινο. Η θερμοκρασία μάς μετέφερε νοερά σε ένα καλοκαίρι που δεν τελείωσε ποτέ, αλλά -αναρωτήθηκα- υπάρχουν καλοκαίρια μέσα σε ένα κατάστημα κράτησης; Οταν οι τοίχοι αρχίζουν να στενεύουν, είτε είσαι έγκλειστος είτε όχι, ψάχνεις για απόδραση. Εδώ έρχεται η Τέχνη και σε παίρνει από το χέρι. Τη συγκεκριμένη μέρα, με τη μορφή του θεάτρου.
Το Εργαστήρι Προσωπικής Ανάπτυξης Κρατουμένων (ΕΠΑΚ), με υπεύθυνο τον σκηνοθέτη Στάθη Γράψα, σε συνεργασία με τον Νίκο Αρμένη, διευθυντή των σχολείων των γυναικείων φυλακών της Θήβας, δημιούργησε κάτι παραπάνω από ένα θεατρικό δρώμενο. Εγιναν οι δορυφόροι των κρατούμενων, είδαν μέσα στη ψυχή τους και δημιούργησαν ένα ασφαλές περιβάλλον, στο οποίο μπόρεσαν να εκφράσουν συναισθήματα και να μοιραστούν προσωπικές αλήθειες με το κοινό. Η παράσταση «Χρυσαλήθειες» βασίζεται σε μια κοινή εμπειρία των μελών της θεατρικής ομάδας: όλες είχαν κάποτε μια κούκλα, που χάθηκε κάπου στην πορεία της ζωής τους. Μέσα από αυτό το έργο, αυτές οι κούκλες ξαναβρίσκονται σε μια αποθήκη...
Η ηθοποιός Νίνα Δραγώνα συμμετείχε στην παράσταση, συνεργάστηκε με τις κρατούμενες και μίλησε στην «Εφ.Συν.» για μια θεατρική ομάδα η οποία στην πορεία έγινε οικογένεια. «Είναι μια ζωντανή ομάδα. Μια κοπέλα έχασε τον αδερφό της εν μέσω προβών, μας είπε ότι θα τα παρατήσει και μετά άλλαξε γνώμη και είπε “θα συνεχίσω για την ομάδα”. Δεν μπόρεσε να πάει στην κηδεία, επειδή ήταν μέσα. Δεν ήθελε και δεν μπορούσε να αφήσει τις άλλες μόνες τους. Στην αρχή, οι κρατούμενες είναι πιο επιφυλακτικές, είναι πολύ δύσκολο να εμπιστευτούν. Χρειάζεται ειλικρίνεια και συνέπεια. Το είχε κερδίσει αυτό ο Στάθης και εμείς συνεχίσαμε μαζί του, το έργο του. Πολλές φορές παρατηρώντας τες στις πρόβες έβλεπα κάτι συγκλονιστικό να συμβαίνει: ερμήνευαν καλύτερα και από επαγγελματίες ηθοποιούς! Κι αυτό ίσως συνέβαινε γιατί δεν έπαιζαν αλλά επικοινωνούσαν μια αλήθεια τους, που είχε ανάγκη να εκφραστεί. Δεν ένιωσα ποτέ κάτι ανώτερο κι αυτό ό,τι πήρα από εκείνες είναι μη μετρήσιμο. Είναι υπερβατικό. Νιώθω ευγνωμοσύνη για την αγάπη που πήρα και για τις σχέσεις που δημιούργησα. Ανθρωποι είναι και έτσι πρέπει να τους βλέπεις», λέει.
Η Νίνα μπορεί να γύρισε σπίτι της, οι σκέψεις της όμως ήταν με τα κορίτσια που έμειναν μέσα. «Αυτό είναι το πιο βαρύ. Ολοι εμείς θα φύγουμε, εκείνες θα γυρίσουν μέσα. Ο σωφρονισμός στην Ελλάδα είναι εκδικητικός. Η τέχνη σε φέρνει πιο κοντά στην ύπαρξη, δημιουργεί και αναπλάθει ανθρώπους. Βλέπεις κρατούμενες που μπορεί να μη μιλιόντουσαν, να παίρνουν αγκαλιά η μία την άλλη και να κλαίνε μαζί. Αυτό το έχει καταφέρει η Τέχνη και εκείνες μέσα από αυτή. Το θέατρο υπενθύμισε στα κορίτσια ότι είναι δυνατές, ότι τα κατάφεραν. Χωρίς να είναι ηθοποιοί, έπαιξαν μπροστά σε κόσμο και είπαν την αλήθεια τους. Είναι λυτρωτικό. Απαλύνει το τραύμα. Θα έπρεπε η τέχνη να υπάρχει σε όλες τις φυλακές. Να υπάρχει μια κρατική πρόνοια», συμπληρώνει.
Η μεγαλύτερη πληγή των κρατουμένων είναι οι αναβολές. Μια απότομη προσγείωση στην πραγματικότητα, τη στιγμή που εκείνες φαντάζονται να πετούν ελεύθερες στις αγκαλιές των αγαπημένων τους. Δυστυχώς, όμως, τέτοιες πτήσεις συχνά αναβάλλονται και η απογείωση αργεί.
«Στην Ελλάδα δεν υπάρχει σωφρονισμός μόλις βγεις από τη φυλακή. Τρεις στους τέσσερις επιστρέφουν στη φυλακή, γιατί δεν μπορούν να ενσωματωθούν και μοιραία οδηγούνται στην παραβατικότητα. Αυτό είναι το βασικό θέμα των φυλακών. Οταν σπέρνεις φόβο και διχασμό, θερίζεις παραβατικότητα και ανομία. Αν σκεφτούμε ο καθένας τον εαυτό του ξεχωριστά, πέρα από τη φανταστική μας εικόνα για το πόσο καλά τα έχουμε καταφέρει, όλοι μας συγκυριακά θα μπορούσαμε να βρισκόμαστε στη θέση τους. Δεν είναι δύσκολο να φτάσεις εκεί. Αν είσαι Ρομά κι έχεις κλέψει θα βρεθείς είτε σκοτωμένος είτε στη φυλακή. Αν είσαι πλούσιος κι έχεις κλέψει ένα εκατομμύριο, θα βρίσκεσαι στη Βουλή και θα κουνάς το δάχτυλο. Από τύχη γεννιέσαι πλούσιος και φτωχός», καταλήγει η Νίνα.
Στον δρόμο προς την έξοδο, διακρίνονται στον αύλειο χώρο της φυλακής μερικά ελάφια να τρέχουν, καθώς το φως χάνεται στον ουρανό. Μέσα στο Κατάστημα Κράτησης Γυναικών Ελεώνα στη Θήβα υπάρχουν πολλά σπάνια πλάσματα. Αρκεί να μπορείς να τα δεις.
Ταυτότητα της παράστασης
♦ Σκηνοθεσία: Στάθης Γράψας
♦ Μουσική: Γιάννος Αιόλου
♦ Φωτισμοί: Νίκος Νίκου
♦ Επιμέλεια κοστουμιών: Ευδοκία Χλουβεράκη
♦ Επιμέλεια κίνησης: Αναστασία Αραμπατζή
♦ Μακιγιάζ: Εμμανουέλα Κατέχου Β
♦ Βοηθός Σκηνοθέτη: Ειρήνη Λαμπρινοπούλου
♦ Συμμετέχουν οι κρατούμενες: Αθηνά, Άνι, Αργυρώ, Βασιλική, Βάσω, Καλλιόπη, Κατερίνα, Μαρία, Bibi, Φιλιώ, Χαρά και οι ηθοποιοί Νίνα Δραγώνα, Δημητρα Μάζη και Φάνης Κατέχος
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας