Tι πρέπει να αλλάξει στο ισχύον Σύνταγμα

Με την πρόταση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝ.ΕΛΛ. για την αλλαγή του εκλογικού νόμου θα μείνει και πάλι στα αζήτητα η απλή, άδολη και τίμια αναλογική. Προβλέπει η πρόταση να διατηρηθεί το πλαφόν του 3% για την εκλογή βουλευτών από ένα κόμμα, να καταργηθεί το δώρο των 50 εδρών στο πρώτο κόμμα και να δοθεί δικαίωμα ψήφου σε όσους έχουν συμπληρώσει το 17ο έτος της ηλικίας τους.

Οπωσδήποτε γίνεται αναλογικότερο το εκλογικό σύστημα, αλλά μένουν εκτός Βουλής μικρά κόμματα που δεν συγκεντρώνουν το 3% των ψήφων σε όλη την επικράτεια. Πολύ απλά αυτό σημαίνει ότι ένα κόμμα με 2,99% χωρίς πλαφόν θα κέρδιζε 8 με 9 έδρες, τις οποίες με το πλαφόν χάνει και τις κερδίζουν τα μεγάλα κόμματα.

Με το καλπονοθευτικό εκλογικό σύστημα του πλαφόν 3% και του «δώρου» των 50 εδρών επιδιώχθηκε από το ΠΑΣΟΚ και τη Νέα Δημοκρατία να εξασφαλιστεί η αυτοδυναμία του πρώτου κόμματος.

Η κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη ψήφισε στις 4 Φεβρουαρίου 2004 τον νόμο που διαμόρφωσε ο τότε υπουργός Εσωτερικών Κώστας Σκανδαλίδης, με τον οποίο το πρώτο κόμμα με ποσοστό πάνω από 41% έπαιρνε ως «δώρο» 40 έδρες και εξασφάλιζε αυτοδυναμία στη Βουλή.

Αυτόν τον καλπονοθευτικό νόμο, ενώ τον καταψήφισε η Νέα Δημοκρατία, όταν πήρε την εξουσία τον τροποποίησε με τον νόμο του Προκόπη Παυλόπουλου (Ν. 3636 του 2008) και έκανε πιο καλπονοθευτικό το σύστημα, αυξάνοντας σε 50 τις 40 έδρες-«δώρο» στο πρώτο αυτοτελές κόμμα που εξασφάλιζε αυτοδυναμία σε έδρες με ποσοστό πάνω από 39,2%.

Με το πλαφόν 3% και το δώρο των 50 εδρών έχουμε κυβέρνηση πραγματικής μειοψηφίας σε ψήφους και πλαστής πλειοψηφίας σε έδρες.

Τέτοια είναι και η σημερινή κυβέρνηση, που σχηματίστηκε με τη συνεργασία δύο κομμάτων, διότι ο ΣΥΡΙΖΑ και με το «δώρο» των 50 εδρών ως πρώτο κόμμα δεν εξασφάλιζε αυτοδυναμία στη Βουλή.

Είναι φανερό ότι και με τα καλπονοθευτικά συστήματα το εκλογικό σώμα δεν δίνει αυτοδυναμία σε ένα κόμμα, δηλαδή δεν θέλει μονοκομματικές κυβερνήσεις, αλλά κυβερνήσεις συνεργασίας κομμάτων.

Οφείλουν, επομένως, τα κόμματα να σεβαστούν τη λαϊκή βούληση και να μάθουν να συνεργάζονται.

Είναι οπωσδήποτε καλύτερη μια κυβέρνηση συνεργασίας από μια μονοκομματική αυταρχική κυβέρνηση, που μετατρέπει σε μονοκομματικό το κράτος με διορισμούς και προαγωγές «δικών» της παιδιών.

Οι κυβερνήσεις συνεργασίας είναι ο κανόνας στις χώρες της Ευρώπης.

Γιατί να μην είναι και στην Ελλάδα;

Πρότεινε, επίσης, η κυβέρνηση την αναθεώρηση του Συντάγματος, χωρίς, ωστόσο, να ανακοινώσει ολοκληρωμένες προτάσεις, παρά μόνο ότι θα εισηγηθεί την εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας απ’ ευθείας από τον λαό και όχι από τη Βουλή.

Τίθεται, όμως, το ερώτημα: Μήπως με την άμεση εκλογή από τον λαό μετατρέπεται το πολίτευμα από προεδρευομένη δημοκρατία σε προεδρική;

Το θέμα των αρμοδιοτήτων του Προέδρου, που με το πρώτο Σύνταγμα του 1975 ήταν ενισχυμένες, ετέθη στην πρώτη αναθεώρηση που έγινε από το ΠΑΣΟΚ το 1986.

Η αναθεώρηση στόχο είχε να περιοριστούν οι εξουσίες του Προέδρου της Δημοκρατίας ως ρυθμιστή του πολιτεύματος και να ενισχυθούν οι αρμοδιότητες του πρωθυπουργού.

Επισήμαιναν τότε οι συνταγματολόγοι ότι με τις σημαντικές αλλαγές των διατάξεων που αφορούσαν τον Πρόεδρο το πολίτευμα έγινε πρωθυπουργοκεντρικό.

Η δεύτερη αναθεώρηση έγινε το 2001 και ψηφίστηκαν σημαντικές αλλαγές με συμφωνία ΠΑΣΟΚ και Νέας Δημοκρατίας, οι οποίες κυρίως αφορούσαν την ενίσχυση των θεσμών του κοινωνικού κράτους, τη διεύρυνση της προστασίας των ατομικών δικαιωμάτων, την αναβάθμιση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, την επίλυση θεμάτων της Δικαιοσύνης κ.ά.

Η τρίτη αναθεώρηση έγινε το 2008 από τη Νέα Δημοκρατία, η οποία πρότεινε εκτεταμένες αλλαγές, που, όμως, δεν έγιναν.

Ο τότε πρόεδρος της Βουλής, Δημ. Γ. Σιούφας, σημείωσε στον πρόλογο της έκδοσης του αναθεωρημένου Συντάγματος, ότι η αναθεώρηση «αναγγέλθηκε εκτεταμένη. Κατέληξε, όμως, να περιοριστεί στην υιοθέτηση ολίγων, μόνο, σημείων της πρότασης, για λόγους των οποίων η αποτίμηση ανήκει στη συνταγματική και πολιτική ιστορία, ενώ μετατέθηκε, λόγω του αυστηρού χαρακτήρα του Συντάγματος, στο απώτερο μέλλον η αντιμετώπιση μείζονος σημασίας ζητημάτων».

Δεν ανέφερε, όμως, ποια είναι τα «μείζονος σημασίας ζητήματα».

Υπάρχουν πράγματι μείζονος σημασίας ζητήματα τα οποία θα πρέπει να αντιμετωπιστούν με τη νέα αναθεώρηση και με συμφωνία όλων των κομμάτων.

Εχουν επισημανθεί από συνταγματολόγους και άλλους νομικούς.

Ουσιαστικές «προτάσεις για ένα δημοκρατικό Σύνταγμα» έγιναν το 1975, που τις υπέγραψαν οι Φαίδων Βεγλερής, Ξεν. Γιαταγάνας, Γ. Κουμάντος, Αριστόβουλος Μάνεσης, Γ. Μαυρογορδάτος, Ν. Παπαντωνίου και Σπύρος Πλασκοβίτης.

Δυστυχώς δεν υιοθετήθηκαν το 1975. Νέες προτάσεις με σχέδιο Συντάγματος έγιναν τώρα από τους Νίκο Αλιβιζάτο, Παν. Βουρλούμη. Γ. Γεραπετρίτη, Γιάννη Κτιστάκη, Στ. Μάνο και Φιλ. Σπυρόπουλο.

Το ιδανικό θα ήταν να ανατεθεί από τη Βουλή σε συνταγματολόγους να συντάξουν ένα σύγχρονο και σαφές Σύνταγμα το οποίο να τεθεί σε δημόσιο διάλογο.

Οποια κι αν είναι η εξέλιξη της τέταρτης αναθεώρησης, θα πρέπει να περιληφθεί στο Σύνταγμα και ένα άρθρο «περί υποχρεωτικής τήρησης των συνταγματικών διατάξεων από την κυβέρνηση και το κράτος».

Μόνον έτσι πολλές διατάξεις του Συντάγματος θα έχουν αντίκρισμα και δεν θα είναι απλώς ευχολόγια.

Αποδείχθηκε με την οικονομική κρίση ότι στα ευχολόγια ανήκουν και τα άρθρα 21 και 22, που ορίζουν ότι «το κράτος μεριμνά για την περίθαλψη απόρων» και «η απόκτηση κατοικίας από αυτούς που τη στερούνται ή που στεγάζονται ανεπαρκώς αποτελεί αντικείμενο ειδικής φροντίδας του κράτους» και ότι «η εργασία αποτελεί δικαίωμα και προστατεύεται από το κράτος, που μεριμνά για τη δημιουργία συνθηκών απασχόλησης όλων των πολιτών».

Τι έκανε το κράτος για τους εκατοντάδες χιλιάδες άνεργους και τους χιλιάδες άστεγους, για τα θύματα της κρίσης;