Με άλυτο Κυπριακό και διπλωματία στο πόδι

Με πυκνές αναφορές ο πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης παρουσιάζει εικόνα κινητικότητας γύρω από το Κυπριακό, μάλιστα με τον ίδιο να συνομιλεί κατευθείαν με τον πρόεδρο Ερντογάν και τον ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν, σε συμπτωματικές συναντήσεις σε διεθνή φόρα. Διατείνεται ότι στέλνει μηνύματα για ανοίγματα για τα Ευρωτουρκικά σε αντάλλαγμα για πρόοδο στο Κυπριακό. Κάτι συμβαίνει ή μήπως πρόκειται για επικοινωνιακά ξεσπάσματα;

Το Κυπριακό βρίσκεται σε στασιμότητα εδώ και πολύ καιρό, ενώ ο ΟΗΕ κάνει προετοιμασία για άτυπη «διευρυμένη» συνάντηση των δύο Κύπριων ηγετών με τη συμμετοχή Τουρκίας, Ελλάδας και Η.Β. για το μέλλον του νησιού. Με διπλωματία… στο πόδι, δύσκολα μπορεί να αλλάξει κάτι για να ελπίζει κανείς σε κίνηση προς τα εμπρός.

Ετσι μεταδόθηκε! Ο πρόεδρος Ν. Χριστοδουλίδης «τα είπε… στο πόδι με τον Γκουτέρες κατά τη διάρκεια της τελετής υποδοχής των ηγετών των κρατών που συμμετέχουν στη Σύνοδο COP29» στο Μπακού του Αζερμπαϊτζάν (12/11). Μάλιστα, εκεί συναντήθηκε και με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, παρουσία του πρωθυπουργού της Αλβανίας Εντι Ράμα. Προηγήθηκε κάτι ανάλογο πριν από μία εβδομάδα στη Βουδαπέστη (7/11). Ο Χριστοδουλίδης κάθισε στο ίδιο τραπέζι για καφέ με τον Τούρκο πρόεδρο Ερντογάν και τον Φιντάν, ενώ ήταν παρόντες ο Εντι Ράμα και ο Κ. Μητσοτάκης.

Μήνυμα

Φωτογράφος της κυπριακής αποστολής φρόντισε να απαθανατίσει τη σκηνή και μετά ο Χριστοδουλίδης (7/11) προέβη και σε δηλώσεις: «Ανταλλάξαμε απόψεις με τον πρόεδρο και τον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας. Το μήνυμά μου ήταν η ανάγκη επίλυσης του Κυπριακού στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου και η ετοιμότητά μας να ενισχύσουμε τις ευρωτουρκικές σχέσεις σε συνάρτηση με τη συγκεκριμένη πρόοδο στο Κυπριακό».

Για πρώτη φορά δημόσια, ο Χριστοδουλίδης έβαλε -έτσι στα πεταχτά- το ζήτημα της ευρωπαϊκής άμυνας εκτός από τα γνωστά (τελωνειακή ένωση, βίζα): «Η Τουρκία θέλει να συμμετάσχει σε ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες όπως ο αμυντικός οργανισμός - όλα αυτά περνούν από τη λύση του Κυπριακού βάσει του συμφωνημένου πλαισίου».

Εντυπώσεις

Ο Χριστοδουλίδης δείχνει να ενδιαφέρεται πολύ για αυτού του είδους τη διπλωματία που βρίσκει απήχηση στην Κύπρο αλλά δεν συζητείται πουθενά. Οι κυπριακές θέσεις για την Τουρκία στα ευρωπαϊκά όργανα δεν προκάλεσαν κανένα ενδιαφέρον από τους Ευρωπαίους εταίρους, ούτε από εκείνους που επιζητούν πρόσδεση της Τουρκίας για λόγους ασφάλειας και εμπορικών συμφερόντων. Χωρίς ο Χριστοδουλίδης να έχει κατασταλάξει πού θέλει να φτάσει στο Κυπριακό, είναι εξαιρετικά απίθανο «κάτι να ψήνεται».

Εδώ και χρόνια δεν υπάρχει έγκυρο κανάλι απευθείας επικοινωνίας ανάμεσα στην ελληνοκυπριακή ηγεσία και την Τουρκία. Σε συμπτωματικές διεθνείς συναντήσεις γίνονται φιλοφρονητικές στιχομυθίες αλλά κυριαρχούν η καχυποψία και η σκοπιμότητα. Χωρίς προεργασία, χωρίς ανοίγματα με καθαρή στόχευση, οι συναντήσεις αυτές δεν φέρνουν εκπλήξεις.

Θέσεις

Η τουρκική διπλωματία αποφεύγει επιμελώς να προσδώσει οποιαδήποτε σημασία στις συναντήσεις αυτές. H μόνη επί της ουσίας τοποθέτηση έγινε από τον Φιντάν στην Αθήνα (8/11) παρουσία του ομολόγου του Γιώργου Γεραπετρίτη: «Εχει αποδειχθεί με την πάροδο του χρόνου ότι το μοντέλο της ομοσπονδίας δεν είναι εφαρμόσιμο πλέον στο νησί. Χρειάζεται ένα νέο πνεύμα για να διασφαλιστούν η ασφάλεια, η ελευθερία και η ευημερία τόσο των Τούρκων όσο και των Ελλήνων στο νησί». Η αντίστοιχη θέση Γεραπετρίτη ακούστηκε σχεδόν ρομαντική: «Σε έναν κόσμο γεμάτο διχασμούς, μια ενωμένη ευρωπαϊκή Κύπρος, πέρα από τις συνθήκες ευημερίας που θα δημιουργούσε για τους πολίτες της, θα αποτελούσε ένα εξαιρετικά σημαντικό οικουμενικό σύμβολο», ανέφερε σε κοινή δημοσιογραφική διάσκεψη.

Ως γνωστόν, ο πολιτικός διάλογος Ελλάδας - Τουρκίας συνεχίζεται με ευεργετικά αποτελέσματα, έστω κι αν υπάρχουν δυσκολίες στη συζήτηση γύρω από τις διαφορές στις θάλασσες. Αλλά η στασιμότητα στο Κυπριακό και η απουσία κοινού εδάφους δεν συνιστούν προϋπόθεση.

Παγερό κλίμα

Από τις 15 Οκτωβρίου που έγινε η άτυπη τριμερής στη Νέα Υόρκη, δεν υπήρξε καμία προεργασία στην Κύπρο για συνάντηση σε επίπεδο ηγετών. Ο Αντόνιο Γκουτέρες έχει την πρόθεση να στείλει στην Κύπρο την αναπληρώτρια γ.γ. του ΟΗΕ, Ροζμαρί Ντι Κάρλο, για να κρατήσει ζωντανές τις διαβουλεύσεις και να προετοιμάσει τη διευρυμένη συνάντηση των «5». Οι πάντες τελούν εν αναμονή κάποιας καλύτερης συγκυρίας. Αυτή προσδιορίζεται μετά τις εκλογές στην Τουρκοκυπριακή Κοινότητα στην πιθανότητα εκλογής ενός μετριοπαθούς ηγέτη στα μέσα 2025, όπως ο κεντροαριστερός Τουφάν Ερχουρμάν, που τάσσεται υπέρ της ομοσπονδιακής επανένωσης. Τι γίνεται, όμως, μέχρι τότε;

Το χάσμα διευρύνεται όχι μόνο με την απουσία συνομιλιών, αλλά και με την παντελή έλλειψη βούλησης για έμπρακτες ενέργειες συνύπαρξης στο νησί. Κάτω από την πίεση του Γκουτέρες τίθεται το άνοιγμα ενός νέου, σημαντικού σημείου διέλευσης, ανατολικά της Λευκωσίας, όπου είναι σήμερα το οδόφραγμα Μιας Μηλιάς. Θα μπορούσε να συνδυαστεί με το άνοιγμα ακόμα ενός οδοφράγματος, που ο Χριστοδουλίδης ζητά να είναι είτε στην καρδιά της Μεσαορίας (Αθηένου - Πυρόι), είτε στη βόρεια ακτή (Κόκκινα). Ομως, οι εβδομαδιαίες επαφές των διαπραγματευτών από την κάθε Κοινότητα φαίνεται να γίνονται για το θεαθήναι. Οι δύο πλευρές συζητούν ατελέσφορα και χωρίς δημόσια στήριξη. Μόνο οι δύο δήμαρχοι Λευκωσίας, ο Χαράλαμπος Προύντζος και ο Μεχμέτ Χαρμαντζί, έδειξαν πραγματικό ενδιαφέρον γύρω από την επικοινωνία των πολιτών τους, οργανώνοντας συνάντηση (12/11) με τον αντιπρόσωπο του ΟΗΕ, Κόλιν Στιούαρτ.

Ποιος ενδιαφέρεται;

Η διευκόλυνση των πολιτών, η ενίσχυση της επικοινωνίας και η αύξηση της οικονομικής αλληλεξάρτησης δεν είναι στις προτεραιότητες Χριστοδουλίδη - Τατάρ. Τι σημαίνει όμως συντήρηση του παγερού κλίματος; Είναι παράδοξο να πιστεύει η κυπριακή κυβέρνηση ότι μπορεί να βελτιώσει τη θέση της κάνοντας υψηλή διπλωματία, παρουσιάζοντας σκόρπια θέσεις για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, χωρίς να συμβάλλει σε μέτρα εμπιστοσύνης.

Ο Χριστοδουλίδης ζητά διακαώς συνομιλίες για το Κυπριακό, αλλά φαίνεται να έχει συνεχώς στο μυαλό του το πολιτικό κεφάλαιο και τη σταδιοδρομία του. Με μόλις 18 μήνες σε 5ετή θητεία, δίνει συνεχώς συνεντεύξεις για να ανακάμψει στις δημοσκοπήσεις που τον εμφανίζουν πολύ χαμηλά. Στο ερώτημα αν θα επανεκλεγόταν πρόεδρος σε περίπτωση που την ερχόμενη Κυριακή είχαμε εκλογές, ο Χριστοδουλίδης δεν είχε δεύτερη σκέψη (ΡΙΚ, 7/11): «Ναι, πιστεύω ότι θα επανεκλεγόμουν ΠτΔ». Ομως, οι εκλογές αργούν πολύ ακόμα (2028) και -θεωρητικά τουλάχιστον- προέχει η επίλυση του Κυπριακού.

*Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου