O Ballard, η «πλημμύρα» και η κλιματική αλλαγή

Στο εμβληματικό του βιβλίο «High-Rise» («Η πλημμύρα») (εκδόσεις Κέδρος) ο συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας J.G. Ballard αναλύει πόσο εύκολα ο θεωρούμενος «πολιτισμός μας» μπορεί να κατρακυλήσει, λόγω ακραίων καιρικών φαινομένων, στη βαρβαρότητα και να πισωδρομήσει όσο δεν φανταζόμαστε.

Στο έργο του αυτό, περιγράφει «ένα επιβλητικό συγκρότημα πέντε υπερσύγχρονων ουρανοξυστών, που υψώνονται ως τον ουρανό […] αποτυπώνοντας την ταξική διαστρωμάτωση των ενοίκων: στους χαμηλότερους ορόφους ζουν οι λιγότερο ευκατάστατοι, στους ψηλότερους οι πιο προνομιούχοι» (απόσπασμα από το οπισθόφυλλο).

Τα αχαλίνωτα πάρτι που οργανώνουν οι πλούσιοι ένοικοι δίνουν τη δυνατότητα σε όλους (πλούσιους και λιγότερο πλούσιους) να ρίξουν το προσωπείο του «πολιτισμένου» και να ακολουθήσουν ένα μοτίβο «κοινωνικής οπισθοδρόμησης, μιας αντίστροφης εξελικτικής διαδικασίας», με στοιχεία ακόμα και κοινωνικού κανιβαλισμού.

Η πλημμύρα αποτελεί το άλλοθι για την αποχαλίνωση και προεικονίζει αυτά που μέλλεται να ζήσουμε εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Μόλις προχθές η παγκόσμια μετεωρολογική υπηρεσία του ΟΗΕ προέβλεψε ότι υπάρχει πιθανότητα 80% οι μέσες παγκόσμιες θερμοκρασίες να ξεπεράσουν τον στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου (2,7 βαθμούς Φαρενάιτ) που ορίζεται στη συμφωνία-ορόσημο του Παρισιού για το κλίμα μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, δηλαδή μέχρι το 2028.

Η υπηρεσία κλιματικής αλλαγής Copernicus της Ε.Ε., μια παγκόσμια αναφορά για την παρακολούθηση των παγκόσμιων θερμοκρασιών, ανέφερε μια μέση θερμοκρασία του επιφανειακού αέρα 15,9 C (60,6 F) τον περασμένο μήνα — ή 1,52 C υψηλότερη από τον εκτιμώμενο μέσο όρο του Μαΐου πριν από τη βιομηχανική περίοδο. Η καύση ορυκτών καυσίμων —πετρελαίου, φυσικού αερίου και άνθρακα— είναι ο κύριος παράγοντας που συμβάλλει στην υπερθέρμανση του πλανήτη που προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα.

Ο Ballard γεννημένος το 1930, έζησε για δυόμισι χρόνια σε ιαπωνικό στρατόπεδο συγκέντρωσης, στη διάρκεια του πολέμου, προτού μπορέσει να γυρίσει στο Λονδίνο το 1945. Εκεί, παρότι έφηβος, μπόρεσε να μελετήσει την ανθρώπινη σκληρότητα και το πόσο χαμηλά μπορούσε να πέσει το ανθρώπινο είδος.

Σε μια συνέντευξή του με τον συγγραφέα και αρθρογράφο του «Γκάρντιαν», Τράβις Ελμπόροου, περιέγραψε τον εαυτό του «σαν κάποιου είδους ερευνητή, κάποιον που τον στέλνουν να ανιχνεύσει το τοπίο, ώστε να διαπιστώσει εάν το νερό είναι πόσιμο ή όχι […] ως έναν ερευνητή που λειτουργεί σαν μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης», ενώ πρόσθεσε πως «μεγάλο μέρος των γραπτών μου προσπαθεί να αναλύσει τι ακριβώς συμβαίνει γύρω μας και κατά πόσο διαφέρουμε από τους πολιτισμένους ανθρώπους που νομίζουμε ότι είμαστε».

Η δραματική αλλαγή του κλίματος, της οποίας όλοι γινόμαστε μάρτυρες, θα είναι καταλυτική και για την κοινωνική τάξη (ή αταξία, εάν προτιμάτε). Αναμένονται τεράστια κύματα μεταναστευτικών ροών προς τον παγκόσμιο Βορρά, ενώ θα χρειαστούν κατασταλτικά μέτρα ασύλληπτης βιαιότητας, από ολοκληρωτικά καθεστώτα. Ηδη η Ακροδεξιά έχει στοχοποιήσει τους μετανάστες. Ας προσπαθήσουμε να φανταστούμε τι θα γίνει εάν εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια άνθρωποι αναγκαστούν να αλλάξουν τόπο για να ξεφύγουν από τις φυσικές καταστροφές που θα απειλούν τις χώρες τους.

Ο Ballard όντως μοιάζει με το καναρίνι με το οποίο οι ανθρακωρύχοι δοκιμάζουν εάν υπάρχει διαρροή αερίων στις στοές ή, όπως το λέει ο ίδιος, σαν «μηχανισμός έγκαιρης προειδοποίησης». Πολύ νωρίς, μόλις το 1975, μας έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, με το συγκεκριμένο βιβλίο. Εμείς έχουμε τη σοφία να αλλάξουμε ρότα ή θα υποταχθούμε στα συμφέροντα των εξορυκτικών εταιρειών και θα οδηγηθούμε στην καταστροφή;