Πρώτα μια γενική παρατήρηση: από τα μέσα περίπου του δέκατου ένατου αιώνα, οπότε και εγκαθιδρύθηκε η δημοκρατία ως πολιτική μορφή ζωής, οι δύο αρχές (η αντιπροσωπευτική και η δημοκρατική) από τις οποίες συγκροτείται αλληλοσυμπληρώνονται και η μία εξαρτάται και επηρεάζει την άλλη. Θέλω να πω ότι ο τρόπος με τον οποίο διεξάγονται οι εκλογές προσδιορίζει τελικά τον δημοκρατικό χαρακτήρα μιας πολιτικής κοινωνίας.
Η γενική αυτή παρατήρηση, στην οποία καταγράφεται η θεωρητικο-πολιτική θέση μου σχετικά με τη σύγχρονη δημοκρατία, βρίσκει εφαρμογή και στις επικείμενες γερμανικές εκλογές. Η ιδιορρυθμία αυτών των εκλογών έγκειται στο ότι οι ψηφοφόροι καλούνται να εκλέξουν καγκελάριο και όχι να ψηφίσουν κοινοβουλευτικά κόμματα που ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Τα κόμματα από πολιτικά υποκείμενα έχουν μεταμορφωθεί σε τεχνοκρατικούς μηχανισμούς διευθέτησης των κοινωνικών συμφερόντων. Στην πολιτικο-δημοσιογραφική γλώσσα θα λέγαμε ότι έχουν εξαερωθεί!
Αυτό είναι το ένα θεμελιώδες χαρακτηριστικό των γερμανικών εκλογών. Το άλλο έχει να κάνει με τον ρόλο που παίζει η πολιτική δομή του Κέντρου (Mitte) τόσο στη διεξαγωγή των εκλογών όσο και στη λειτουργία της δημοκρατικής αρχής. Σε συζητήσεις που κάνω με τον συνεργάτη μου και διδάκτορα Πολιτικής Φιλοσοφίας, Νίκο Βλαχάκη, έχουμε καταλήξει στο θεωρητικο-πολιτικό συμπέρασμα ότι τελικά ο παράγοντας του Κέντρου είναι αυτός που θα κρίνει το αποτέλεσμα των εκλογών.
Ο υποψήφιος καγκελάριος του SPD, Ολαφ Σολτς, κατά την προεκλογική περίοδο, η οποία φτάνει στο τέλος της, δεν εμφανίστηκε ως πολιτικός της σοσιαλδημοκρατίας, αλλά ως συνεχιστής της πολιτικής της Ανγκελα Μέρκελ! Το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SPD) δεν είναι το κόμμα των κοινωνικών και πολιτικών αγώνων της μεταπολεμικής περιόδου. Δεν είναι το κόμμα του Βίλι Μπραντ και του Χέλμουτ Σμιτ. Πρόκειται για ένα κοινωνικό απολίθωμα το οποίο έχει κατορθώσει να επιβιώνει ως τεχνοκρατικός μηχανισμός στη λογική του πολιτικού Κέντρου.
Εάν τελικά ο Ολαφ Σολτς γίνει ο νέος καγκελάριος στη Γερμανία (όλοι σχεδόν οι ενδιαφερόμενοι περί αυτού ομιλούν!), δεν θα πρέπει το μείζον αυτό πολιτικό συμβάν και για τη Γερμανία και για την Ευρώπη να το ερμηνεύσουμε με τα παραδεδομένα εργαλεία και σχήματα.
Στο σημείο αυτό της ανάλυσής μας επιβάλλεται να κάνω μια ιστορική αναφορά: η Γερμανία από την εποχή που ιδρύθηκε ως εθνικό κράτος (1871) μέχρι σήμερα ποτέ δεν εγκατέλειψε την ιδέα της ηγεμονίας της στην ευρύτερη γεωπολιτική περιοχή! Η μεταπολεμική δημοκρατική Γερμανία αποτελεί, από την άλλη, πολιτικό παράδειγμα δημοκρατίας για ολόκληρο τον κόσμο. Μέχρι που φτάνουμε στο έτος-τομή (1989), οπότε ολόκληρη η Ευρώπη με την επανένωση των δύο γερμανικών κρατών περιμένει να γίνει πραγματικότητα η μεγάλη «χώρα» (κατά τον Πλάτωνα) που ονομάζεται: Ευρώπη (δηλ. η Ευρωπαϊκή Ενωση, η ευρωζώνη κ.λπ.). Αντί να συμβεί αυτό, επί 16 χρόνια (2005-2021) με την Ανγκελα Μέρκελ στο τιμόνι ζήσαμε ως Ευρώπη την απόλυτη κυριαρχία του καπιταλισμού.
Μετά απ’ αυτή την ιστορική αναφορά μου θέτω το ερώτημα: η «περίπτωση Ολαφ Σολτς» σημαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό απ’ αυτό που η ίδια η γερμανική πολιτική κοινωνία βιώνει εδώ και δεκαετίες;
Τα θεωρητικο-πολιτικά βήματά μου με οδηγούν στους εξής προβληματισμούς: η γερμανική εθνική ιδέα και η πολιτική δομή του Κέντρου είναι οι δύο δυναμικοί παράγοντες που διαμορφώνουν τελικά τις μετεκλογικές εξελίξεις. Η εκλογή του Ολαφ Σολτς στην καγκελαρία δεν σημαίνει, όπως είπαμε, νίκη της σοσιαλδημοκρατίας. Σημαίνει ότι αυτό που ονομάζουμε Κέντρο αποκτά τον ρόλο του ρυθμιστή στη γερμανική πολιτική μορφή ζωής. Και αυτή η πολιτική δομή του Κέντρου έχει τα εξής τρία χαρακτηριστικά: πρώτον, είναι ένα αμάλγαμα προ-πολιτικών ακατέργαστων και αδιαμεσολάβητων πολιτικά κοινωνικών συμφερόντων, εξειδικευμένων καπιταλιστικών προσανατολισμών των ελίτ και του δημοκρατικού πνεύματος του συνταγματικού «λαού». Δεύτερον, ως τέτοιου τύπου κατά περιεχόμενο πολιτική δομή (η μέθοδος δεν έχει σημασία) υποκαθιστά την κλασική διαμάχη των κοινοβουλευτικών κομμάτων και αναγορεύεται σε ρυθμιστή της σταθερότητας και του συντηρητισμού. Τρίτον, η επικράτηση αυτού του μοντέλου έχει επιπτώσεις στις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Η πολιτική στασιμότητα στην Ευρώπη δεν μπορεί να εξακολουθήσει να είναι δέσμια του γερμανικού πολιτικού Κέντρου!
Το πολιτικό συμπέρασμα των αναλύσεών μου έχει ως εξής: η Γερμανία με καγκελάριο τον Ολαφ Σολτς, κατά τον εικοστό πρώτο αιώνα θα αντιμετωπίσει θεμελιώδη προβλήματα εθνικού αυτοπροσδιορισμού και αυτό επειδή ο ίδιος είναι τέκνο του τεχνοκρατικού πολιτικού κέντρου και όχι εκφραστής ενός νέου σοσιαλδημοκρατικού πνεύματος.
*Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας