Διαβάζοντας το κατατοπιστικό αφιέρωμα του Τάσου Κωστόπουλου για την επιχείρηση παλιννόστησης των Ποντίων του Καυκάσου με τη συμμετοχή του Νίκου Καζαντζάκη το 1919 (Ψυχές για εθνική «μεταφύτευση», το φάντασμα της Ιστορίας, Εφ.Συν. 10-11/11/2018), ο νους μου ταξίδεψε στη φίλη μου τη Βιολέτα, που ήρθε από τα ίδια μέρη στην Ελλάδα, στις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Καθηλωμένος καθόμουν και την άκουγα να μου μιλά για τη ζωή στο Μπατούμι, το σπίτι τους εκεί και την ποντιακή λαλιά, τη μοναδική γλώσσα που γνώριζαν ώσπου να πάνε στο σχολειό. Για την καταγωγή τους από τη Σάντα, όπου κάποτε η οικογένειά της είχε φούρνο κι από όπου εκδιώχτηκαν οι προπαππούδες της.
Μα, κυρίως, για τη μεγάλη απόφαση της μετανάστευσης στην Ελλάδα και τις περιπέτειές της εδώ μέχρι να προσαρμοστεί, σίγουρα παρεμφερείς μ’ αυτές που έζησαν οι πρόγονοί της στο ταξίδι που σχεδίασε τότε ο Καζαντζάκης. Κι ήταν σαν να έχω μπρος μου ένα ορθάνοιχτο βιβλίο Ιστορίας, γεμάτο γλαφυρές περιγραφές και συναισθήματα.
Λίγες ημέρες νωρίτερα, στους εορτασμούς της 28ης Οκτωβρίου, συνηθίζω ν’ αναχαράσσω την εξιστόρηση του παππού μου για τον βομβαρδισμό ενός κομβόι γερμανικών φορτηγών από την αγγλική αεροπορία, στις παρυφές του κάμπου της Μεσαράς στην Κρήτη· μικρός βοσκός τότε ο ίδιος, έσπευσε μέσα σε παρακείμενο εκκλησάκι, για να γλιτώσει απ’ τις αδέσποτες σφαίρες των βρετανικών αεροπλάνων.
Και λίγες εβδομάδες παραπίσω, στις εκδηλώσεις μνήμης για τη Μικρασιατική Καταστροφή, κάθε Σεπτέμβρη, θυμούμαι τον υπέργηρο γείτονά μου, τον Πέτρο, στην προσφυγική συνοικία που μεγάλωσα, να μου περιγράφει τις περιπέτειές του στην προκυμαία της Σμύρνης εκείνο το μοιραίο ’22 και το πώς κατόρθωσε να σκαρφαλώσει εντέλει σε μια βάρκα, οχτώ χρονώ παιδάκι τότε, και να περάσει απέναντι, να γλιτώσει τον χαμό.
Κι από καιρό σε καιρό αναμασά ο νους μου τις αθιβολές του πεθερού μου για τον Εμφύλιο, όπως τον έζησε ως παιδί στον ορεινό Βάλτο Αιτωλοακαρνανίας, μα και τα λόγια του φίλου μου του Θόδωρου απ' τη Γουμένισσα του Κιλκίς για το πώς βρέθηκε, εξαιτίας του ίδιου πολέμου, να 'χει σήμερα δεύτερα ξαδέρφια στα Σκόπια που δηλώνουν «Μακεδόνες», ενώ ο ίδιος είναι Ελληνας.
Τι κι αν ορισμένα γεγονότα και καταστάσεις φαντάζουν σήμερα σε κάποιους μακρινά και ξεθωριασμένα, άξια μόνο για τα σκονισμένα κατάστιχα των ιστορικών βιβλίων· είναι αξιοσημείωτο πόσο καθόρισαν τον χαρακτήρα και την ταυτότητά μας. Εντυπωσιάζομαι σαν σκέφτομαι πόσους φυσικούς πρωταγωνιστές αυτών των γεγονότων και των απόνερών τους μπόρεσα να συναντήσω στις –ούτε– τέσσερις δεκαετίες της ταπεινής μου ζωής.
Και καταλήγω πως είναι, εντέλει, ολοζώντανο και πανταχού παρόν το φάντασμα της Ιστορίας, στους ανθρώπους γύρω μας και στον κόσμο που μας περιβάλλει.
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας