Η δυνατότητα των ανθρώπων να αλλάζουν ήταν η ουσία της δήλωσής μου που προκάλεσε ποικίλες αντιδράσεις. Η Χρυσή Αυγή επιτέθηκε με δριμύτητα όχι μόνο εναντίον μου, αλλά όλου του πολιτικού συστήματος, νιώθοντας απειλή από ενδεχόμενο εκδημοκρατισμό της. Κατανοητό. Η αντίδραση της Χρυσής Αυγής, του αρχηγού και της παρέας του, με τη δήλωσή τους «ότι δεν αλλάζουν» ήταν αναμενόμενη, γιατί, εάν άλλαζαν, θα έχαναν τη φασιστική τους ταυτότητα.
Ωστόσο, η ουσία της δήλωσής μου δεν αφορούσε δράστες ή συμμέτοχους, αλλά ανθρώπους που ψήφισαν τη Χρυσή Αυγή από θυμό και απογοήτευση απέναντι στα πολιτικά κόμματα, τις πολιτικές και τους πολιτικούς. Αλλοι παρασύρθηκαν από το αντισυστημικό προσωπείο του λαϊκισμού και της εθνικιστικής ψευδο-αλληλεγγύης, άλλοι προκάλεσαν τιμωρητικά: «ό,τι δεν αρέσει κάν’ το, ψήφισέ το».
Η δημοκρατία πρέπει να έχει ένα ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας με αυτούς τους ανθρώπους και να μην τους ταυτίζει με την οργάνωση, τη δράση της οποίας αρκετοί δεν συνειδητοποιούσαν. Ιδίως πρέπει να είναι ανοιχτή απέναντι σε όσους κάνουν ανακλαστικές ή σπασμωδικές πολιτικές επιλογές για να αντιδράσουν στον παγκοσμιοποιημένο νεοφιλελευθερισμό και στις επιπτώσεις του (κρίση, λιτότητα).
Σε μια περίοδο παγκόσμιας οικονομικής κρίσης και κοινωνικής και πολιτικής αποσταθεροποίησης, το φαινόμενο της αντίδρασης και της εξάπλωσης του λαϊκισμού και της ρητορικής των αποκλεισμών δεν είναι μόνο ελληνικό. Αναδύθηκε με το Βrexit στη Βρετανία, με την εκλογική νίκη του Τραμπ στις ΗΠΑ, με την άνοδο της Ακροδεξιάς σε ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες και με την όρθωση επικίνδυνων συρματοπλεγμάτων σε σύνορα-φρούρια.
Και ακριβώς γι’ αυτούς τους λόγους η δημοκρατία πρέπει να περιφρουρήσει την ταυτότητα και τις αρχές της χωρίς αποκλεισμούς, δίνοντας ευκαιρίες για αλλαγή. Για τους ανθρώπους δεν μπορεί ποτέ να αποκλειστεί η αλλαγή του συναισθήματος, της στάσης και της συμπεριφοράς, όταν μεταβάλλονται τα πολιτικά και κοινωνικά δεδομένα.
Μόνο ο θάνατος μπορεί να αναστείλει τη διαδικασία της αλλαγής. Κατεξοχήν για τον λόγο αυτό η θανατική ποινή έχει καταργηθεί στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, στη βάση της ιδέας ότι ο άνθρωπος μπορεί κάποτε να αλλάξει στάση ζωής, ίσως και να μεταμεληθεί.
Στον αντίποδα βρίσκεται η φασιστική ιδεολογία που υποστηρίζει το αναλλοίωτο της φυλής, της ανωτερότητας κάποιων βάσει ιδιαίτερων χαρακτηριστικών, και προωθεί τον ρατσισμό. Θεωρεί το αίμα των μεν εσαεί καθαρό, το αίμα των δε εσαεί μολυσμένο.
Η φασιστική ιδεολογία βασίζει τη δύναμή της στον αποκλεισμό του «άλλου», ορθώνοντας τοίχους και φράχτες απέναντι σε άλλους ανθρώπους και ενισχύοντας την ξενοφοβία. Προωθεί τον μισαλλόδοξο λόγο για να υποστηρίξει το «αλάθητό» της, που όταν μετατρέπεται σε πρακτική εγκληματεί εις βάρος των συνανθρώπων μας.
Γίνεται φανερό ότι όσοι συγκροτούν ή πλαισιώνουν έμπρακτα τον πυρήνα μιας φασιστικής οργάνωσης, όπως είναι η Χρυσή Αυγή, είναι οι τελευταίοι που θα επιδίωκαν οποιαδήποτε αλλαγή ή παρέκκλιση από τα παραπάνω.
Αυτοί αντιμετωπίζουν και θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν τη Δικαιοσύνη όχι απλώς για τη γνώμη τους, αλλά για εγκλήματα που κατηγορούνται ότι διέπραξαν: δράστες της βίας, συμμέτοχοι σε μια επικίνδυνη οργάνωση, ακόμη και θυρωροί της νύχτας (απλοί συνεργοί), έστω ακίνητοι, πράττουν: βηματίζουν ενάντια στην κοινωνία, οχυρώνουν, αλυσοδένουν.
Βέβαια, η δημοκρατία τιμωρεί δίκαια και δεν δέχεται ποινές φρονήματος ή συλλογική ευθύνη. Η εκδικητικότητα, και μάλιστα η τυφλή, είναι χαρακτηριστικό των εξουσιαστικών και φασιστικών συστημάτων. Η ενοχή του θυρωρού της νύχτας σωστά κρίνεται στα δικαστήρια, η γνώμη όμως του αμέτοχου, του απλού ψηφοφόρου, ενδιαφέρει μόνο πολιτικούς και ψυχολόγους.
Τελικά, οι ιδεολογίες δοκιμάζονται στην κοινωνία, ο δημοκρατικός χαρακτήρας της οποίας αποτελεί συνεχές ζητούμενο και όχι τυπικό και τελειωμένο επίτευγμα.
* Ομ. καθηγητής ΑΠΘ - βουλευτής
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας