Η ίδρυση και η λειτουργία των περιφερειακών Πανεπιστημίων πυροδότησαν την ανάπτυξη σε όλες τις περιφέρειες της χώρας και συνετέλεσαν άμεσα στη συγκράτηση και προσέλκυση υψηλού επιπέδου ανθρώπινου δυναμικού, με την αναβάθμιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας, την ανάπτυξη καινοτόμων ερευνητικών και αναπτυξιακών δράσεων στους επιστημονικούς τομείς που θεραπεύουν την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών σε επιστημονικά πεδία αιχμής, την αποτελεσματική ενσωμάτωση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, καθώς και την προστασία και ανάδειξη του πολιτιστικού και πολιτισμικού δυναμικού.
Τα τελευταία χρόνια, η οικονομική στήριξη των Πανεπιστημίων έχει περιοριστεί σταδιακά με συνεχείς περικοπές, με αποτέλεσμα οι ετήσιοι προϋπολογισμοί να είναι εξ αρχής ελλειμματικοί. Τα Πανεπιστήμια σήμερα αδυνατούν να καλύψουν βασικές ανελαστικές ανάγκες τους σε ενέργεια (ηλεκτρικό και θέρμανση), αναλώσιμα υλικά εργαστηρίων, συντήρηση του επιστημονικού εξοπλισμού κ.ά. Την ίδια περίοδο, το διδακτικό προσωπικό βρίσκεται στη χαμηλότερη δυνατή αναλογία ως προς τον αριθμό καθηγητών και φοιτητών, αποκλίνοντας κατά πολύ από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Ιδιαίτερο είναι το πρόβλημα αναφορικά με τη δραματική μείωση του διοικητικού προσωπικού με αποτέλεσμα την οριακή λειτουργία των διοικητικών υπηρεσιών.
Ταυτόχρονα με την εφαρμογή της ΕΒΕ (Ελάχιστης Βάσης Εισαγωγής) μειώνεται σταθερά ο αριθμός των επιτυχόντων κυρίως στα νέα τμήματα των περιφερειακών Πανεπιστημίων και υποθηκεύεται το μέλλον αυτών σε συνδυασμό με τις διατάξεις του νέου νόμου για τα ΑΕΙ περί καταργήσεων και συγχωνεύσεων. Ουσιαστικά δημιουργεί ευκαιρίες ανάπτυξης των ιδιωτικών κολεγίων με έναν δυνητικό αριθμό υποψήφιων σπουδαστών κάθε χρόνο 20.000-25.000, δίνοντας χώρο και δημιουργώντας προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ανταγωνιστικών τμημάτων, έναντι εκείνων των δημόσιων Πανεπιστημίων, ενώ παραμένει ασαφής η εικόνα όσον αφορά το επίπεδο σπουδών.
Τα ιστορικά αλλά ευαίσθητα θεμέλια του ελληνικού δημόσιου Πανεπιστημίου ύστερα από τόσους οικονομικούς τριγμούς και συγκεκριμένες πρακτικές υπονόμευσής τους φαίνεται ότι αντέχουν, αλλά υπάρχει άμεση ανάγκη δραστικής ενίσχυσής τους με χρηματοδότηση και δημιουργία νέων δομών.
Στο πλαίσιο της νέας προγραμματικής περιόδου κάθε περιφέρειας για τα Πανεπιστήμια καθώς και της υποστήριξης τους από το Ταμείο Ανάκαμψης, τα τμήματα των Πανεπιστημίων, νέα και παλαιότερα, θα πρέπει να αποκτήσουν, στο σύνολό τους, την απαραίτητη δυναμική συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της χώρας, αφού βέβαια ενισχυθούν με επιστημονικό προσωπικό και συμπληρωματικές υποδομές. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση, μετά την παρατεταμένη οικονομική κρίση και τις επιπτώσεις που αυτή επέφερε στη δομή και τη λειτουργία της, θα πρέπει να αποκτήσει ενιαία χαρακτηριστικά ενός ολοκληρωμένου και βιώσιμου οικοσυστήματος με διεπιστημονικό προσανατολισμό.
Τα περιφερειακά Πανεπιστήμια διαθέτουν σήμερα το κατάλληλο και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό, μολονότι υπάρχει άμεση ανάγκη ενίσχυσής του, για την υποστήριξη της έρευνας και την αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της σε όλους τους τομείς της περιφερειακής παραγωγής, καθώς και την υποστήριξη της τοπικής παραγωγικής βάσης στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα. Συνακόλουθα, ο τριτογενής τομέας της περιφέρειας ενισχύεται σημαντικά μέσω της αναβάθμισης της παραγωγικής βάσης και της προηγμένης τεχνογνωσίας που μπορούν να προσφέρουν τα ιδρύματα υποστηρίζοντας την έρευνα (βασική, εφαρμοσμένη και βιομηχανική) και την παραγωγή καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών.
Στο παραπάνω πλαίσιο, διαμορφώνονται και οι στόχοι των Πανεπιστημίων σε περιφερειακό επίπεδο στη νέα προγραμματική περίοδο 2020-2027 και τις συνεργασίες με τα επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα και τα πανεπιστημιακά ερευνητικά κέντρα για την ενίσχυση της καινοτομίας και της νεανικής επιχειρηματικότητας.
Τέλος, κεντρικής σημασίας για την έξοδο από την κρίση αποτελεί ο μετασχηματισμός του αναπτυξιακού μοντέλου της χώρας με τη δημιουργία βιώσιμων προοπτικών. Στον πυρήνα αυτής της ανάπτυξης βρίσκονται η γνώση και η καινοτομία που προκύπτουν από επιστημονική έρευνα και την αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Η ενίσχυση και η δημιουργία ερευνητικών δομών με κριτήρια τη βιωσιμότητα, τη διεπιστημονικότητα και την προοπτική καινοτομίας μπορούν να αποβούν μοχλοί ανάπτυξης των περιφερειών της χώρας.
Ωστόσο, στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» θα περιμέναμε έναν πιο ξεκάθαρο σχεδιασμό για την ποιοτική και ποσοτική αναβάθμιση της έρευνας. Παρ' όλα αυτά, τα ανωτέρω στοιχεία επιτρέπουν τον ισχυρισμό ότι σύμφωνα με καθιερωμένους δείκτες βιβλιομετρικών στοιχείων, τα περιφερειακά Πανεπιστήμια, ως μοναδικά ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα στις περιφέρειες, συνεχίζουν την παράδοση της ισχυρής παρουσίας στην έρευνα και την επιστημονική δραστηριότητα.
*Πρώην πρύτανης Πανεπιστημίου Ιωαννίνων
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας