Η λήξη του ανοδικού χρηματιστηριακού κύκλου και οι προκλήσεις των ασφαλιστικών ταμείων στην Ελλάδα

ΣΧΕΔΟΝ από τα πρώτα χρόνια της κρίσης έχει παρατηρηθεί ότι οι χρηματιστηριακές αγορές έχουν αποσυνδεθεί από την πραγματική οικονομία και την κοινωνική πραγματικότητα. Οι οικονομικοί, χρηματοοικονομικοί, πολιτικοί, κοινωνικοί και άλλοι παράγοντες δεν επηρεάζουν τις χρηματιστηριακές αγορές όπως στο παρελθόν. Πλέον όλο και περισσότεροι επιστήμονες και άνθρωποι της αγοράς υποστηρίζουν αυτή τη νέα παγκόσμια πραγματικότητα.

Στο τυχαίο και το απρόβλεπτο των αγορών έχουν προστεθεί κάποια εργαλεία ποσοτικής σταθερότητας, όπως η χειραγώγηση για την αντιμετώπιση των απρόβλεπτων συνεπειών της χρηματοοικονομικής και οικονομικής κρίσης που εμφανίστηκε από το 2008. Επιλέχθηκε μια στρατηγική παρέμβαση στις αγορές για να διασφαλιστεί η σχετική ισορροπία, ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα επενδυτικού πανικού και διολίσθησης των χρηματιστηρίων με καταστροφικές οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.

Η επιστημονική μου προσέγγιση στη διαχείριση των αποθεματικών ασφαλιστικών ταμείων γίνεται κυρίως με τη δημιουργία γραμμικών επενδυτικών μοντέλων αλλά και με τη χρήση μοντέλων νευρωνικών δικτύων τόσο σε επίπεδο διαχείρισης κινδύνου όσο και σε επίπεδο επενδυτικών επιλογών με σκοπό την ελαχιστοποίηση του κινδύνου και τη μεγιστοποίηση των αποδόσεων των επενδύσεων. Για τη διαχείριση των διαθεσίμων κεφαλαίων έχω αναπτύξει μοντέλα ανάλυσης (Technical Trading Systems and Artificial Neural Networks) σύμφωνα με τις σύγχρονες τάσεις των επενδυτικών εταιρειών παγκοσμίως. Επιπρόσθετα έχω μελετήσει επιστημονικά τη διαχείριση των αποθεματικών που διενεργούν οι ΕΔΕΚΤ ΑΕΠΕΥ, ΑΕΔΑΚ Ασφαλιστικών Οργανισμών καθώς και η Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ).

ΣΥΜΦΩΝΑ με τα ευρήματα των επενδυτικών μοντέλων κατά την εφαρμογή τους στους χρηματιστηριακούς δείκτες των ΗΠΑ, προέβλεπαν τη λήξη του ανοδικού χρηματιστηριακού κύκλου το 2011. Στις 22/7/2011 διαπιστώθηκε η έναρξη της πτωτικής πορείας των τιμών των χρηματιστηρίων, χωρίς όμως να καταλήξει σε λήξη του ανοδικού χρηματιστηριακού κύκλου σύμφωνα με τις προβλέψεις. Η στήριξη των αγορών ανέτρεψε τη λογική συμπεριφορά των τιμών με σκοπό την αποτροπή της πτώσης προς όφελος της παγκόσμιας οικονομικής ισορροπίας η οποία είχε διαταραχθεί από την οικονομική κρίση.

Σήμερα συντρέχουν περισσότεροι παράγοντες σε σχέση με το 2011, που επιβεβαιώνουν το αποτέλεσμα των επιστημονικών μοντέλων για τη λήξη του ανοδικού χρηματιστηριακού κύκλου των χρηματιστηριακών δεικτών Dow Jones, S&P 500 και Nasdaq 100. Πιο συγκεκριμένα η επιβεβαίωση της λήξης του ανοδικού χρηματιστηριακού κύκλου δόθηκε σύμφωνα με τα επιστημονικά επενδυτικά μοντέλα στις 9/6/2022. Εφόσον εκπληρωθεί η πρόβλεψη, η απομείωση των τιμών θα επιφέρει μεγάλες απώλειες στους επενδυτές που ακολουθούν μια παθητική διαχείριση των αποθεματικών τους κεφαλαίων.

ΛΗΞΗ ΑΝΟΔΙΚΟΥ χρηματιστηριακού κύκλου σημαίνει ότι τουλάχιστον μεσοπρόθεσμα, μπορεί να εξελιχθεί και μακροπρόθεσμα, οι τιμές των δεικτών των χρηματιστηρίων στις ΗΠΑ δεν θα ξεπεράσουν ανοδικά το υψηλό που διαμορφώθηκε στις 4/1/2022.

Στη χώρα μας δεν ακολουθείται η σύγχρονη επενδυτική πρακτική του άριστα διαφοροποιημένου χαρτοφυλακίου ως προς τον κίνδυνο, στις επενδύσεις των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων με περιορισμό στις απώλειες αλλά και στις επιτευχθείσες αποδόσεις.

Μια μεσοπρόθεσμη τουλάχιστον πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών των ΗΠΑ Dow Jones, S&P 500 και Nasdaq 100 και όλων των επενδυτικών προϊόντων με υψηλό βαθμό συσχέτισης με τους πρώτους αυξάνει πολύ τον επενδυτικό κίνδυνο και θέτει σε κίνδυνο για ακόμη μία φορά τα αποθεματικά κεφάλαια των ασφαλιστικών ταμείων στην Ελλάδα. Τα κεφαλαιοποιητικά ασφαλιστικά συστήματα που εφαρμόζονται στη χώρα μας, εάν δεν εμφανίζουν ανταποδοτικότητα μέσω των επιτυχημένων επενδυτικών επιλογών και τη δημιουργία υπεραξίας, όπως η επικουρική ασφάλιση για τη νέα γενιά και τα τεχνικά επαγγελματικά ταμεία, δεν ανταποκρίνονται στις βασικές αρχές της συμπληρωματικής ασφάλισης.

Σύμφωνα με προσωπική επιστημονική έρευνα που δημοσιεύτηκε στο παρελθόν, εκ του αποτελέσματος των αποδόσεων των προηγούμενων ετών ακολουθήθηκε παθητική διαχείριση των αποθεματικών των κεφαλαίων των ασφαλιστικών ταμείων. Παρότι υποστηρίζεται ότι ακολουθείται ενεργητική διαχείριση για την αποτελεσματικότερη διαχείριση των ρευστών διαθεσίμων και τη μείωση του επενδυτικού κινδύνου.

Η ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ της ασφαλιστικής μεταρρύθμισης για την επικουρική ασφάλιση ν.4826/2021 και η βιωσιμότητα των συνταξιούχων της νέας γενιάς, με τη σύσταση του νέου ταμείου επικουρικής κεφαλαιοποιητικής ασφάλισης (ΤΕΚΑ) ως μέρους του συστήματος Κοινωνικής Ασφάλισης, δεν στηρίζονται στη φοροαπαλλαγή των εισφορών των συμμετεχόντων που έντονα προβάλλεται, αλλά κυρίως στην επιτυχημένη διαχείριση των αποθεματικών κεφαλαίων του Ταμείου. Η ανταποδοτικότητα των ασφαλιστικών συστημάτων μέσω της διαχείρισης των αποθεματικών τους κεφαλαίων βρίσκεται σε πολύ χαμηλό επίπεδο στην Ελλάδα. Η συνετή διαχείριση των αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων και η δημιουργία θετικών αποδόσεων συντελούν στην επιπρόσθετη χρηματοδότηση με δυνητική αύξηση των παροχών ή μείωση των εισφορών ή εξισορρόπηση ανισορροπιών όπως η στέρηση εσόδων προς τα Ταμεία που προκάλεσε η οικονομική κρίση.

Κρίνεται ύψιστης σημασίας η αναγνώριση και ανάλυση των σύγχρονων επενδυτικών εξελίξεων και προκλήσεων ώστε να διασφαλιστεί η επενδυτική μας βιωσιμότητα καθώς επίσης και το ποσοστό βιωσιμότητας των συνταξιούχων στη χώρα μας. Αυτό που απομένει να επαληθευτεί σε αυτή τη συγκυρία, είναι αν θα υπερισχύσει η σύγχρονη επιστημονική προσέγγιση ή ο από μηχανής θεός της διαχειριστικής πολιτικής.

*Δρ Κοινωνικής Ασφάλισης και Διαχείρισης Αποθεματικών, ΕΔΙΠ Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών