Πώς η βρετανική Ακροδεξιά επιβάλλει την ατζέντα της σε βάρος της δημοκρατίας

Η Βρετανία διέρχεται τις ημέρες αυτές τη μεγαλύτερη πολιτική και συνταγματική κρίση από την εποχή του εμφύλιου πολέμου του 1642-1651. Οι εξελίξεις είναι όντως τόσο εξωφρενικές, που θα μπορούσαν να θεωρηθούν αποκύημα μιας νοσηρής φαντασίας. Αλλά δεν είναι. Αυτό επιβεβαιώνεται, για παράδειγμα, από την πλειοψηφία των μελών του Συντηρητικού Κόμματος που ζητεί την άνευ συμφωνίας αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. έστω και εάν το τίμημά της θα είναι η ανεξαρτητοποίηση της Σκοτίας και η ένωση της Βόρειας Ιρλανδίας με την Ιρλανδία, δηλαδή η διάλυση του Ηνωμένου Βασιλείου, και το χάος που θα ακολουθήσει την αναμενόμενη κατάρρευση της οικονομίας.

Για την παράφρονα Ακροδεξιά όλες οι αναμενόμενες συνέπειες μιας άνευ συμφωνίας αποχώρησης μηδενίζονται μπροστά στα οφέλη που θα αποδώσει η έξοδος της χώρας τους από την Ε.Ε. Εμφορούμενη από μια καταστρεπτική λαϊκιστική και εθνικιστική ιδεολογία, η αγγλική Ακροδεξιά, που έχει τώρα πάρει το επάνω χέρι στο Κόμμα των Συντηρητικών, δεν σταματάει πλέον μπροστά σε τίποτα.

Στον βωμό του Brexit δεν δίστασε να προωθήσει ακόμη και το αντιδημοκρατικό πραξικόπημα στο οποίο ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον κατέφυγε στις 28 Αυγούστου, όταν αποφάσισε την αναστολή λειτουργίας της Βουλής για να ματαιώσει την παρέμβασή της στην επιδιωκόμενη από την κυβέρνησή του άνευ όρων αποχώρηση της χώρας του από την Ε.Ε. Εξίσου πρόθυμη έπειτα από αυτήν την «κατάπτυστη, κυνική και αντιδημοκρατική πράξη» ήταν η προσφορά στον βωμό του εθνικιστικού λαϊκισμού, ακόμη και του ίδιου του κόμματός τους, από το οποίο διέγραψε τους 21 μετριοπαθείς βουλευτές που τόλμησαν να αντιταχθούν στα ακραία σχέδια του Τζόνσον.

Στους διαγραφέντες, όλους αυτούς τους «προδότες», συμπεριλαμβάνονται κορυφαία στελέχη του κόμματος, όπως ο Φίλιπ Χάμοντ, ο Κένεθ Κλαρκ, ο Ρόρι Στιούαρτ και ο Νίκολας Σόαμς, εγγονός του Γουίνστον Τσόρτσιλ. Η «τερατωδώς άδικη» απόφαση του «νέου Στάλιν» καταδικάσθηκε από πολλούς συντηρητικούς βουλευτές, ένας από τους οποίους, ο Κι Σίμπσον, αναρωτήθηκε. «Ποιος ηλίθιος στην πρωθυπουργική κατοικία δημιούργησε αυτό το άγχος;» Ενας άλλος προσχώρησε στο Κόμμα των Φιλελεύθερων, ενώ από την κυβέρνηση παραιτήθηκε ακόμη και ο Τζο Τζόνσον, αδελφός του πρωθυπουργού. Και ακόμη ίσως να μην έχουμε δει τίποτε!

Η πολιτική Φάρατζ

Με την υποστήριξη της εν πολλοίς ανδροκρατούμενης γερουσίας των μελών του, οι Συντηρητικοί ακροδεξιοί είχαν πάρει το επάνω χέρι στο κόμμα τους νωρίτερα, ύστερα από τον θρίαμβο του Φάρατζ στις πρόσφατες ευρωεκλογές και την παράλληλη συντριβή του κόμματός τους. Η απάντησή τους στην εκλογική καταστροφή τους ήταν η υιοθέτηση της φανατικής αντιευρωπαϊκής πολιτικής του Φάρατζ, η πραξικοπηματική προσπάθεια παραμερισμού της Βουλής ώστε να προχωρήσει χωρίς δυσκολίες η άνευ όρων αποχώρηση της χώρας τους από την Ε.Ε. και η κατά δικτατορικό τρόπο εκδίωξη των μετριοπαθών από το κόμμα τους. Ο,τι ακριβώς κάνει και ο Ερντογάν στην Τουρκία.

Το Συντηρητικό Κόμμα μετετράπη από κόμμα του «ενός έθνους» σε εθνικιστικό προπύργιο, ένα δεύτερο κόμμα όμοιο με το Brexit του Φάρατζ, που κοροϊδεύει τους Βρετανούς με χοντρά ψέματα και υπονομεύει τους δημοκρατικούς θεσμούς. Η κατάσταση έγινε από τη μια μέρα στην άλλη εκρηκτική, ένα καζάνι που βράζει, έστω και αν η παρουσία του Τζόνσον στη Βουλή θύμιζε τους θεατρινισμούς εφήβων σε μια σχολική παράσταση.

Εν τω μεταξύ η οργή του λαού για το επικρατούν χάος και την υπονόμευση της δημοκρατίας δεν συγκρατείται πλέον εύκολα. Οι διαδηλώσεις με σύνθημα «Κάτω οι πραξικοπηματίες» που άρχισαν αμέσως, μόλις μία ώρα μετά το πραξικόπημα του Τζόνσον, θα συνεχισθούν έως το τέλος της τραγωδίας, όποια και αν είναι, φέρνοντας στους δρόμους εκατομμύρια πολίτες σε κάθε πόλη της Βρετανίας. Πολλές οργανώσεις έχουν ήδη καλέσει τους Βρετανούς να καταλάβουν γέφυρες και να μπλοκάρουν δρόμους σε κάθε βρετανική πόλη – κάτι που μπορεί να οδηγήσει ακόμη και σε ανοιχτή εξέγερση.

Αλλά, από την άλλη μεριά, δεν συγκρατείται ούτε η οργή της Ακροδεξιάς, για την οποία το Κοινοβούλιο προδίδει το αποτέλεσμα του προ τριετίας διενεργηθέντος δημοψηφίσματος. Αυτό θα ήταν βεβαία σωστό εάν οι ψηφοφόροι δεν είχαν πέσει θύματα των διαστρεβλώσεων που έφεραν τα χοντρά ψέματα των οπαδών του διαζυγίου και εάν το κόστος της αποχώρησης δεν είχε χαθεί στην ομίχλη που δημιούργησε η προπαγάνδα τους. Εάν οι Βρετανοί ήξεραν ότι καρπός του Brexit, και μάλιστα άνευ συμφωνίας, θα ήταν η καταστροφή που προβλέπουν σήμερα οι πάντες, η αποχώρηση από την Ε.Ε. δεν θα είχε ποτέ υιοθετηθεί.

Η ακρότητα της Συντηρητικής Ακροδεξιάς έφερε ακολούθως το απροσδόκητο στην καθημερινότητα, καθώς ένωσε όχι μόνον όλη την αντιπολίτευση, αλλά όλους τους φιλοευρωπαϊστές, με αποτέλεσμα τη συντριβή και ταπείνωση της Συντηρητικής Ακροδεξιάς στη Βουλή των Κοινοτήτων. Η απόφαση της Βουλής, που πρέπει την εβδομάδα αυτή να γίνει δεκτή και από τη Βουλή των Λόρδων, προβλέπει την παράταση της προθεσμίας για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. έως τις 31 Ιανουαρίου – αυτό εάν δεν έχει εν τω μεταξύ επιτευχθεί συμφωνία έως τις 31 Οκτωβρίου.

Ατακτη υποχώρηση

Η απόφαση αυτή, που αποκλείει την άνευ συμφωνίας αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. στις 31 Οκτωβρίου, αν και εξόργισε τους εξοδιστές, βρίσκεται παρεπιμπτόντως σε αρμονία με τις απόψεις των περισσότερων Βρετανών: το 49% θεωρεί ότι αποχώρηση άνευ συμφωνίας θα είναι εσφαλμένη, έναντι του 22% που πιστεύει ότι θα είναι σωστή και ενός 16% που, αν και εσφαλμένη, θα την έκανε αποδεκτή.

Αν και η απόφαση της Βουλής δεν προβλέπει τη διεξαγωγή ενός δεύτερου δημοψηφίσματος, ο Τζόνσον πρέπει τώρα να δωρίσει σε ένα μουσείο τη σημαία του που έγραφε με μεγάλα γράμματα «Αποχώρηση ή Θάνατος» στις 31 Οκτωβρίου.

Αλλά δεν το έκανε. Αντίθετα, μετά την ήττα του εισηγήθηκε τη διενέργεια εθνικών εκλογών στις 15 Οκτωβρίου, δύο ημέρες πριν από τη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στην οποία έχει προγραμματιστεί συζήτηση για την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. Τη βιασύνη του εξηγεί μόνον ο φόβος του ότι η μη αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε στις 31 Οκτωβρίου θα ισοδυναμούσε με «θάνατο» που στον χώρο των εξοδιστών θα εκτόξευε στον ουρανό τη δημοτικότητα του Φάρατζ.

Η Βουλή απέρριψε ακολούθως το αίτημα του Τζόνσον για εκλογές στις 15 Οκτωβρίου, βασικά διότι, εάν τις κέρδιζε, θα ανέτρεπε τη ληφθείσα απόφαση και θα προχωρούσε στην άνευ συμφωνίας αποχώρηση στις 31 Οκτωβρίου. Το επικρατούν χάος, έτσι, παρατείνεται και χειροτερεύει, καθώς κανένας πια δεν ξέρει ποιο θα είναι το επόμενο βήμα. Ο Τζόνσον εν τω μεταξύ αποκλείεται να πάει στις Βρυξέλλες για να ζητήσει παράταση της προθεσμίας εξόδου της Βρετανίας από την Ε.Ε. όπως αποφάσισε η Βουλή – και αν δεν πάει, ποιος θα ζητήσει την παράταση; Ολα τα κόμματα κάνουν τους δικούς τους υπολογισμούς, εν πολλοίς με βάση αυτό που πιστεύουν ότι είναι οι υπολογισμοί των άλλων.

Με την ίδια αβεβαιότητα με την οποία συμπεριφέρεται μια κολόνα στη διάρκεια ενός ισχυρού σεισμού εξωτερικεύεται και η πολιτική των Εργατικών που δεν ξέρουν ακόμη προς ποια κατεύθυνση βαδίζουν. Ο αρχηγός του κόμματός τους, ο Τζέρεμι Κόρμπιν, που η εμφάνισή του στη Βουλή έδειχνε έναν άνθρωπο που είχε παραδοθεί στην κατάθλιψη, πριν συμφωνήσει στη διενέργεια εκλογών, θέλει την αναμενόμενη υπογραφή της βασίλισσας κάτω από την απόφαση της Βουλής, έτσι ώστε να μην μπορέσει ο Τζόνσον να την ανατρέψει.

Σημαντικά στελέχη του κόμματός του, από την άλλη μεριά, δεν θέλουν να υιοθετήσουν την πρόταση για εκλογές πριν από τις 31 Οκτωβρίου, που μπορεί να δώσουν στην Ακροδεξιά την ευκαιρία να προχωρήσει στην έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε. άνευ συμφωνίας. Εάν όχι τίποτε άλλο, εκλογές πριν από τις 31 Οκτωβρίου που μπορεί να φέρουν τον Τζόνσον στην εξουσία θα οδηγήσουν σίγουρα στην ακύρωση των τωρινών αποφάσεων της Βουλής. Τα αδιέξοδα έτσι παρατείνονται.

Αυτό που προσωπικά δεν καταλαβαίνω είναι γιατί οι Εργατικοί δεν καταθέτουν πρόταση μομφής που θα ανατρέψει την κυβέρνηση του Τζόνσον, θα οδηγήσει στον σχηματισμό μιας υπηρεσιακής κυβέρνησης υπό τον Κόρμπιν ή κάποιον άλλο, θα καθυστερήσει τον χρόνο αποχώρησης από την Ε.Ε. και θα διενεργήσει ένα νέο δημοψήφισμα με δύο επιλογές: αποδοχή της άνευ όρων αποχώρησης ή παραμονή στην Ε.Ε. Οι εκλογές θα διεξαχθούν ύστερα από όλα αυτά.

Η απάντηση ίσως να βρίσκεται στο γεγονός ότι το Brexit είναι για τον Κόρμπιν θέμα δευτερεούσας σημασίας, διότι πρωταρχική σημασία έχει η εκλογή μιας κυβέρνησης υπό την ηγεσία του. Η επιλογή του υπαγορεύεται εν μέρει από τις αντιευρωπαϊκές πεποιθήσεις της Αριστεράς στη δεκαετία του 1970, από τις οποίες, έστω και αν τα τρία τέταρτα των μελών του Εργατικού Κόμματος είναι υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ε.Ε., ο Κόρμπιν δεν έχει αποξενωθεί. Υπαγορεύεται επίσης και από την αυταπάτη του ότι θα μπορέσει να κερδίσει τις ερχόμενες εκλογές.

Υιοθέτηση της πρότασης του Τζόνσον για πρόωρες εκλογές δεν είναι έτσι, πιστεύω, παρά η παγίδα στην οποία φαίνονται έτοιμοι να πέσουν οι Εργατικοί.

Προσδοκίες

Από την άλλη μεριά, παρά τις προσδοκίες των ιερέων της, η Συντηρητική Ακροδεξιά δεν είναι βέβαιη ότι οι δικές της επιλογές της θα τη βοηθήσουν. Ο Φάρατζ θα ισχυριστεί ότι το κόμμα του, το Brexit, είναι η μόνη δύναμη που μπορεί τώρα να κάνει δυνατή την αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε., με αποτέλεσμα τον καταποντισμό των Συντηρητικών. Για να κερδίσει έδαφος ο Τζόνσον, ο πολιτικός που είναι «απρόθυμος ή ανίκανος να πει την αλήθεια», είναι έτοιμος να ποντάρει τώρα στο λαϊκιστικό χαρτί, καλώντας δημαγωγικά τους ψηφοφόρους να διαλέξουν μεταξύ «Κοινοβουλίου και λαού» – το Κοινοβούλιο είναι η ελίτ και ο ίδιος ο υπέρμαχος των λαϊκών δικαιωμάτων.

Ακόμη και έτσι οι προβλέψεις δεν είναι πάντως ρόδινες για το κόμμα του, καθώς η αυταρχική επίθεσή του κατά των κοινοβουλευτικών θεσμών απομάκρυνε από την Ακροδεξιά πολύτιμα στελέχη, όπως την αρχηγό των Συντηρητικών στη Σκοτία Ρουθ Ντέιβινσον, με συνέπεια την αναμενόμενη εκεί συντριβή του Συντηρητικού Κόμματος στις ερχόμενες εκλογές. Εδρες θα χάσει σίγουρα υπέρ των φιλο-ευρωπαίων και στη νότια και νοτιο-ανατολική Αγγλία, τα οχυρά των Φιλελεύθερων. Αλλά, από την άλλη μεριά, θα κερδίσει πιθανότατα έδρες στη βόρεια Αγγλία εις βάρος των Εργατικών καθώς ένα μεγάλο μέρος της λευκής εργατικής τάξης έχει διαποτισθεί από την ιδεολογία των εθνικιστών.

Το κουτί της Πανδώρας, που άνοιξε σκοπίμως η ανθρωπινή ηλιθιότητα και σκόρπισε στη Βρετανία όλα τα δεινά που ήταν κρυμμένα μέσα της, δεν πρόκειται να κλείσει σύντομα.