Οι Ελληνες δεν θέλουν να γνωρίζουν τον εαυτό τους, ίσως γιατί ξέρουν ότι αν τον γνώριζαν πραγματικά, αν τον κοιτούσαν στον καθρέφτη και έβλεπαν πώς αληθινά είναι, δεν θα τους άρεσε καθόλου.
Αντίθετα, θέλουν να αρέσουν, ακόμη κι όταν ψεύδονται. Κι όταν μιλάνε άσχημα για τον εαυτό τους, όπως συνήθως κάνουν, το κάνουν κυρίως για να ψυχαγωγούνται, και για να βρίσκονται πάντα εκτός καθρέφτη.
Πράγματι λένε: «Οι Ελληνες» είναι έτσι, είναι αλλιώς∙ κι όταν το λένε αυτο-ικανοποιούνται. Αυτό σημαίνει ότι όταν μιλούν υποτιμητικά για τους «Ελληνες» στην πραγματικότητα μιλούν υποτιμητικά για τους «άλλους». Σίγουρα, είναι επικριτικοί για κάθε τι που αφορά τους άλλους, και ανεύθυνοι για όλα αυτά που αφορούν τους ίδιους.
Η άρνηση των Ελλήνων να γνωρίζονται είναι στενά συνδεδεμένη με μια άλλο τόσο μεγάλη ανάγκη μιας μάσκας. Οταν μασκαρεύονται δεν σημαίνει μόνο ότι κρύβονται πίσω από μια μάσκα, αλλά δίνουν στη μάσκα την ευθύνη να τους αντιπροσωπεύει.
Η μάσκα γίνεται ο ενδιάμεσος, το άλλο «εγώ», που υπεισέρχεται ανάμεσα σ’ εμάς και τους άλλους. Η μάσκα είναι επίσης μάσκα συναισθημάτων, συγκινήσεων, ρόλων, που για να μπορούν να εκφράζονται καλύτερα, αυτοσχεδιάζονται.
Πρέπει όμως να δούμε και τη λειτουργία της μάσκας: η μάσκα επιτρέπει πάντα την κατάλληλη στιγμή να απαγκιστρωθούμε, να διαφοροποιηθούμε, να αποχωρήσουμε από το παιχνίδι και να μην ταυτιστούμε άλλο μ’ αυτή, να πάρουμε αποστάσεις και να αισθανθούμε ανεύθυνοι.
Μεγάλο μέρος της κουλτούρας, της τέχνης και της ευφυΐας των Ελλήνων μού φαίνεται ότι κυριαρχείται από αυτή την ανάγκη του μασκαρέματος, ίσως γιατί ο ιστορικός μας ρόλος ήταν εκείνος να διαιωνίσουμε μια κλασική κληρονομιά, που ήταν εξαιρετικά μεγάλη για τους καιρούς μας, και ο μόνος τρόπος για να την ξαναζήσουμε και να τη μεταδώσουμε ήταν να φορέσουμε τη μάσκα. Το «εγώ» πίσω από τη μάσκα.
Ενα «εγώ» ζωντανό, άπληστο, δραστήριο και συχνά πανέξυπνο σ’ αυτή την τέχνη της επιβίωσης.
Η ελληνική καταστροφή τα τελευταία πενήντα χρόνια συντελέστηκε όταν αυτός ο αταβιστικός ρεαλισμός που κρύβεται πίσω από τη μάσκα συναντήθηκε, ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία μας, με τον υπερ-καταναλωτισμό, χωρίς να περάσουμε σταδιακά μέσα από την αστική εξέλιξη και τη βιομηχανική ανάπτυξη.
Ετσι, όταν συντελέστηκε η συνάντηση με τον καταναλωτισμό, δεν υπήρξε ικανή δύναμη να τον ρυθμίσει και να τον αντιμετωπίσει και η βαρβαρική φύση αυτού του ρεαλιστικού «εγώ» εκδηλώθηκε χωρίς όρια.
* ομότιμος καθηγητής ΑΠΘ
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας