Σ’ όλους τους πολιτισμούς του κόσμου, ο λόγος για τους νεκρούς και τον θάνατο είναι, επί της ουσίας, μια ομολογία ζωής. Είναι ένας λόγος που αναφέρεται στα συστατικά στοιχεία του πολιτισμικού κεφαλαίου, που διαποτίζει και ορίζει τις κοινωνικές σχέσεις, την προσωπική στάση αλλά και την ποιότητα των δομών εξουσίας.
Κορυφαίο παράδειγμα που απεικονίζει όλα αυτά είναι η «Αντιγόνη» του Σοφοκλή. Στη συγκεκριμένη τραγωδία εκδηλώνεται μια ανελέητη σύγκρουση ανάμεσα στον αυταρχικό άρχοντα Κρέοντα και την Αντιγόνη, που εκπροσωπούσε τις βαθύτερες πολιτισμικές αξίες του τόπου τους. Η σύγκρουση εξελίσσεται γύρω από το σώμα του νεκρού Πολυνείκη.
Ο Κρέοντας αντιπροσωπεύει την ερεβώδη εξουσία, που δεν έχει κανέναν σεβασμό στον νεκρό. Φοβάται τους νεκρούς. Επιθυμεί την εξαφάνισή τους. Τρομοκρατείται στην ιδέα ενός νεκρού, που μπορεί να γίνει σύμβολο για τους ζωντανούς. Η Αντιγόνη εκφράζει τον ανθρωπισμό. Τον πανανθρώπινο σεβασμό απέναντι στους νεκρούς.
Αυτή η σύγκρουση είναι η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη δημοκρατία και τον πολιτικό αυταρχισμό. Στον ανθρωπισμό και τον μισανθρωπισμό. Είναι πολλά τα παραδείγματα. Κορυφαίο είναι αυτό που συνέβη στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Συνόψιση της αποκρουστικής εξουσίας και της απέχθειας για το ανθρώπινο σώμα είναι οι ναζιστές στη δεκαετία του 1940.
Εκαψαν. Εξαφάνισαν τα σώματα χιλιάδων Εβραίων -και όχι μόνο. Ασέλγησαν στους νεκρούς. Στην ανθρώπινη Ιστορία. Το Ολοκαύτωμα είναι η βιαιότερη εκδήλωση μισανθρωπισμού.
Εβδομήντα χρόνια μετά, ακούγονται ναζιστικοί κρωγμοί. «Πού είναι τώρα ο Παύλος;». Η ερώτηση που απηύθυνε ένας από τους επιχώριους επιγόνους του ναζισμού στη μητέρα του δολοφονηθέντος Παύλου Φύσσα. Λέξεις που κουβαλάνε μίσος. Λέξεις που ασχημονούν.
Που κηλιδώνουν το πολιτισμικό κεφάλαιο μιας δημοκρατικής κοινωνίας. Λέξεις που δείχνουν πως το αυγό του φιδιού έχει σπάσει και ο όφις βγάζει το βδελυρό κεφάλι του. Θαρρεί πως μπορεί να τρομοκρατήσει. Να αναγκάσει τους πολλούς να σωπάσουν. Να μαζευτούν στο καβούκι τους.
Ο Παύλος Φύσσας, όμως, είναι ο γιος του ήλιου. Η μνήμη του δεν είναι υπόθεση μόνο της μάνας του. Της οικογένειάς του. Η μνήμη του ανήκει σ’ όλους αυτούς που αντιμάχονται τον σκοταδισμό. Τη ναζιστική βία. Που υπερασπίζονται την κοινωνική δικαιοσύνη. Την ανθρωπιά.
Ο Παύλος Φύσσας είναι ο γιος του ήλιου. Ο γιος όλων μας. Που ζεσταίνει τα κόκαλά μας μες στη βαρυχειμωνιά της απογοήτευσης και της αδιαφορίας. Είναι της μνήμης ο νοητός ήλιος που φωτίζει τις ανθρωπιστικές αξίες. Που αποκαλύπτει το αποκρουστικό πρόσωπο των επιγόνων του ναζισμού.
* καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας