Το δικαίωμα στην υγεία και η αρχή της ισότητας

Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα που έλαβε το μέτρο του προστίμου και του υποχρεωτικού εμβολιασμού σε βάρος μάλιστα μόνο μιας μερίδας των πολιτών της.

Η υποχρέωση μέριμνας του κράτους για τη δημόσια υγεία (άρ. 21 παρ. 3 Συντάγματος) ενώ δημιουργεί αξίωση του ατόμου έναντι του κράτους για την προστασία της υγείας του, δεν δημιουργεί αξίωση του κράτους κατά του πολίτη με τη μορφή λήψης θετικών μέτρων εναντίον του. Η αξίωση του κράτους κατά του πολίτη για υποχρεωτικό εμβολιασμό δεν συνάδει λοιπόν ούτε με το Σύνταγμα ούτε με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Στο άρθρο 5 παρ. 5 Συντάγματος κατοχυρώνεται το δικαίωμα στην προστασία της υγείας και της γενετικής ταυτότητας του προσώπου καθώς και το δικαίωμα προστασίας έναντι των βιοϊατρικών επεμβάσεων, ενώ η Σύμβαση του Οβιέδο για τη Βιοϊατρική και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα αλλά και η Οικουμενική Διακήρυξη για τη Βιοηθική και τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Unesco τάχθηκαν κατά της υποχρεωτικότητας του εμβολιασμού, διατυπώνοντας ρητά την προτεραιότητα του ατόμου και την υποχρέωση σεβασμού της ακεραιότητας του προσώπου το οποίο διαθέτει το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού και ως εκ τούτου οποιαδήποτε φυσική επέμβαση πάνω του γίνεται μόνο με τη συναίνεσή του και μάλιστα την «ενήμερη συγκατάθεσή» του.

Η υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού εις βάρος της συγκεκριμένης ομάδας των πολιτών άνω των 60 ετών παραβιάζει το δόγμα της ισότητας, η οποία εκλαμβάνεται πρωτίστως ως ισότητα όλων ενώπιον του νόμου, καθώς εισάγει παράνομα διαφορετική μεταχείριση σε βάρος των ανθρώπων αυτών οι οποίοι είναι οι πλέον αδύναμοι της κοινωνίας, έχουν λίγο-πολύ αποσυρθεί και με χαμηλά επίσης εισοδήματα στην πλειονότητά τους και με τα περισσότερα προβλήματα υγείας, ούτως ώστε να πιθανολογείται σφόδρα σ’ αυτούς η εμφάνιση άγνωστων παρενεργειών, επικίνδυνων για την υγεία τους και για τη ζωή τους.

Ο υποχρεωτικός εμβολιασμός χωρίς έλεγχο του ατομικού φακέλου υγείας εισάγει συγκεκριμένη διακινδύνευση της υγείας του συγκεκριμένου προσώπου, καταργώντας τη βασική αρχή της ιατρικής επιστήμης η οποία νοείται μόνο ως εξατομικευμένη ιατρική και έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την ίδια τη συνταγματική διάσταση της υγείας ως προστατευόμενου έννομου αγαθού, το οποίο μάλιστα είναι στενά δεμένο με την υποχρέωση σεβασμού στην ανθρώπινη ζωή.

Η αρχή της ανθρώπινης αξίας και η προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας αφορούν το κάθε συγκεκριμένο πρόσωπο και είναι στενά δεμένες με το δικαίωμα στην υγεία έναντι του οποίου επιβάλλεται η αποτροπή κάθε βλάβης ή κάκωσης καθώς και άσκησης ψυχολογικής βίας ή προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Σύμφωνα δε με τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), η εφαρμογή μιας θεραπείας είτε πειραματικής είτε χωρίς τη συναίνεση του ασθενούς θεωρείται εξευτελιστική ή απάνθρωπη, όταν μάλιστα από αυτήν μπορεί να προκύψει κίνδυνος για το πρόσωπο αυτό.

Μετά την αποπομπή από τον δημόσιο βίο της συγκεκριμένης κατηγορίας του πληθυσμού και μάλιστα της πλέον αδύναμης, η πλήρης εξουθένωσή της με την επιβολή προστίμων σε βάρος της και την παράνομη αφαίρεση του εισοδήματός τους με τη δήμευση των συντάξεών τους, καθώς και η συνεχής προσβολή της ψυχικής υγείας και ισορροπίας τους μέσα σε καθεστώς συνεχούς απειλής, είναι μια παράνομη και αντισυνταγματική απόφαση που επιπλέον φέρει και τεράστια ηθική απαξία. Αφ' ενός παραβιάζει τη θεμελιώδη αρχή του πολιτεύματος, την αρχή της ισότητας, και αφ' ετέρου παραβιάζει το δικαίωμα στον σεβασμό και στην προστασία της αξίας του ανθρώπου (άρ. 2 Σ), το δικαίωμα στον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (Χάρτης άρθρο 1), καθώς και το δικαίωμα στον σεβασμό της ακεραιότητας του προσώπου (Χάρτης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων άρ. 3), δηλαδή της σωματικής και ψυχικής ακεραιότητας ως όλου.

Η επιβολή του προστίμου όχι μόνο παραβιάζει όλα τα θεμελιώδη ατομικά δικαιώματα απομονώνοντας την πιο αξιοσέβαστη κατηγορία του πληθυσμού, αλλά παραβιάζει και την αρχή της αναλογικότητας με την επιβολή επαχθών οικονομικών βαρών εναντίον μιας συγκεκριμένης ομάδας (αλλεπάλληλα τεστ των 10 ευρώ και μηνιαίο πρόστιμο των 100 ευρώ), προσβάλλοντας βάναυσα την αρχή της ισότητας και σε σχέση με τα οικονομικά βάρη μεταξύ των πολιτών. Εκτός αυτού δεν συνιστά πρόσφορο μέτρο για την κοινωνική συνεργασία καθώς καλλιεργεί τη μισαλλοδοξία, αλλοιώνοντας τη σχέση εμπιστοσύνης του πολίτη με την πολιτεία και μεταβάλλοντας την πολιτική της δημόσιας υγείας σε «τυραννία» σε βάρος της κατηγορίας αυτής των πολιτών.

Είναι επιτακτική ανάγκη να τεθεί σε έλεγχο αντισυνταγματικότητας ο νόμος για την επιβολή του προστίμου καθώς παραβιάζει όλα τα όρια που επιβάλλει η αρχή του σεβασμού του ανθρωπίνου προσώπου.

*δικηγόρος-διδάκτορας Φιλοσοφίας του Δικαίου