Κέντρα... παραβίασης του προσφυγικού δικαίου

Κέντρα κράτησης κοντά σε αεροδρόμια στις Σέρρες και την Αττική ετοιμάζει η κυβέρνηση, με σκοπό να κρατούνται εκεί οι πρόσφυγες και οι μετανάστες που θα περνούν από δω και στο εξής τα ελληνικά σύνορα, προκειμένου να απελαθούν άμεσα στις χώρες προέλευσής τους, χωρίς να καταγραφούν και χωρίς να τους δοθεί δυνατότητα υποβολής αιτήματος ασύλου, όπως επιτάσσουν οι τελευταίες αποφάσεις του ΚΥΣΕΑ, οι οποίες έρχονται βέβαια σε απόλυτη σύγκρουση με τη σύμβαση της Γενεύης και το ευρωπαϊκό προσφυγικό Δίκαιο.

Οπως ανακοίνωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας κατά την ενημέρωση των πολιτικών συντακτών, η κυβέρνηση εξετάζει δύο περιοχές για τα «κέντρα κράτησης και άμεσης επιστροφής [...] προκειμένου να γίνει αυτή η μεταφορά, από τα νησιά κυρίως όπου υπάρχει τέτοιο θέμα, σε αυτούς τους χώρους και ταυτόχρονα να κινείται άμεσα η διαδικασία για την επιστροφή στις χώρες προέλευσής τους». Αργότερα μάλιστα ανακοινώθηκε ότι ο ένας χώρος θα είναι το ανενεργό στρατόπεδο Βασιλειάδη στις Σέρρες, ενώ ο άλλος στην Αττική εξετάζεται.

Προκειμένου να πραγματοποιήσει, λοιπόν, τις απελάσεις αυτές, η κυβέρνηση ζητά τη διπλωματική στήριξη της Ευρώπης, επικαλούμενη το άρθρο 78 (παράγραφος 3) της Συνθήκης της Ε.Ε., με τον κυβερνητικό εκπρόσωπο να δηλώνει ότι «είναι άλλο να ρίχνει το βάρος της συνολικά η Ε.Ε., παρά μόνη η Ελλάδα, για να έχει γρήγορες απελάσεις». Την ώρα βέβαια που σε πάρα πολλές περιπτώσεις οι επιστροφές αυτές είναι αδύνατο να πραγματοποιηθούν, καθώς οι χώρες προέλευσης δεν συνεργάζονται για τον σκοπό αυτό, όχι μόνο με την Ελλάδα, αλλά ούτε καν με τις ισχυρές χώρες της Ευρώπης.

Κρίσιμα ερωτήματα

Αλλά εδώ το πολύ σοβαρό και κρίσιμο -για το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα- ζήτημα, είναι ασφαλώς άλλο. Οτι οι πρόσφυγες που θα βρίσκονται ανάμεσα στους ανθρώπους που δεν θα καταγράφονται και που δεν θα έχουν δικαίωμα να υποβάλουν αίτημα ασύλου, θα προορίζονται για να επιστραφούν στις χώρες προέλευσής τους.

Στις χώρες δηλαδή, απ’ όπου έφυγαν γιατί κινδύνευε η ζωή τους και η ελευθερία τους, γιατί είχαν υποστεί διώξεις και βασανιστήρια. Εκεί θέλει λοιπόν η κυβέρνηση να τους στέλνει άμεσα, στερώντας τους το δικαίωμα να ζητήσουν διεθνή προστασία.

Γεννιέται όμως και μια σειρά από ερωτήματα: α) Αν πρόκειται το αντιπροσφυγικό μέτρο της αναστολής της υποβολής αιτημάτων ασύλου να ισχύσει για ένα μήνα και όχι περισσότερο, γιατί χρειάζεται η δημιουργία τέτοιων ειδικών κέντρων κράτησης και άμεσης απέλασης; β) Αν οι επαναπροωθήσεις στις χώρες προέλευσης δεν είναι εφικτές, θα κρατούνται οι άνθρωποι αυτοί επ’ άπειρον εκεί; γ) Αν περάσει ο μήνας, όσοι θα κρατούνται ήδη εκεί θα αποκτήσουν δικαίωμα υποβολής ασύλου;

Παράλληλα η κυβέρνηση επιβεβαιώνει και επισήμως ότι έχει επαναφέρει στο τραπέζι το παλιό της ακραίο σχέδιο για δημιουργία «Αλκατράζ» προσφύγων, δηλαδή κλειστών κέντρων σε ξερονήσια. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση της «Εφ.Συν.», ο κ. Πέτσας δήλωσε ότι «δεν αποκλείουμε τίποτα σε αυτή τη χρονική συγκυρία» και ότι «περιμένουμε τις προτάσεις των τοπικών κοινωνιών για να δούμε πώς θα κινηθούμε».

Ενισχύονται έτσι οι πληροφορίες («Εφ.Συν.» 29.2.2020, Επαναφέρουν το σχέδιο «ξερονήσια»), ότι η κυβέρνηση κλίνει ξανά στα ξερονήσια, αλλά επειδή δεν θέλει να το χρεωθεί η ίδια, θα επιδιώξει το ακραίο αυτό σχέδιο να φανεί ως πρόταση των αυτοδιοικητικών του Βορείου Αιγαίου, την οποία και θα κάνει αποδεκτή.

Η αποκάλυψη

Και την ίδια στιγμή ήρθε χθες η δήλωση της αρμόδιας Ευρωπαίας επιτρόπου Ιλβα Γιοχάνσον, η οποία αποκάλυψε ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν έχει υποβάλει προς την Ε.Ε. αίτημα μετεγκατάστασης των προσφύγων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες: «Σχετικά με την μετεγκατάσταση των προσφύγων, είναι ένα πιθανό σενάριο. Ακόμα δεν έχουμε λάβει τέτοιο αίτημα από την Ελλάδα, αλλά μπορεί να έρθει και θα πρέπει να το συζητήσουμε με τα κράτη-μέλη...», δήλωσε, με τον ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Κώστα Αρβανίτη που κατήγγειλε το γεγονός, να ρωτά: «Ξεχάσατε να υποβάλετε το αίτημα, κύριε Μηταράκη;».

Οσον αφορά την απόφαση του ΚΥΣΕΑ για αναστολή της υποβολής των αιτημάτων ασύλου, ηχηρή θέση πήρε το θεσμικό συμβουλευτικό όργανο της πολιτείας, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, η οποία καλεί την ελληνική κυβέρνηση «να τερματίσει άμεσα τον εγκλωβισμό των αιτούντων διεθνή προστασία στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, μέσω της μεταφοράς αυτών στην ενδοχώρα» και «να άρει την απόφαση αναστολής καταγραφών αιτημάτων ασύλου και αυτόματης επιστροφής νεοεισερχομένων αλλοδαπών στα κράτη προέλευσης ή διέλευσης, και να διασφαλίσει την παροχή νόμιμης οδού πρόσβασης στο άσυλο».

Στην ίδια κατεύθυνση και η διευθύντρια του Γραφείου Ευρωπαϊκών Θεσμών της Διεθνούς Αμνηστίας Ιβ Γκέντι επισήμανε ότι «τα επικίνδυνα μέτρα που λαμβάνονται από τις ελληνικές αρχές συνιστούν κατάφωρη παραβίαση του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου, που θα θέσει ζωές σε κίνδυνο.

Οι άνθρωποι που αναζητούν άσυλο χρησιμοποιούνται για μια ακόμη φορά ως διαπραγματευτικά όπλα σε ένα ανελέητο πολιτικό παιχνίδι», τονίζοντας ότι «όλοι/ες έχουν δικαίωμα να αναζητήσουν άσυλο. Και η απέλαση ανθρώπων χωρίς τη νόμιμη διαδικασία θα σήμαινε την επιστροφή τους πίσω στον τρόμο του πολέμου, ή την έκθεσή τους σε σοβαρές παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων, παραβιάζοντας τη θεμελιώδη αρχή της μη επαναπροώθησης».