Ακυρώνει τις κυρώσεις η Μέρκελ

Σε ανατολίτικο παζάρι εξελίχθηκε η σύνοδος κορυφής της Ε.Ε. για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, όπου οι αρχές, οι συμφωνίες αλλά ακόμη και οι θεμελιώδεις κανόνες των ευρωπαϊκών συνθηκών έφυγαν από το τραπέζι, κατ’ απαίτηση της Γερμανίας και των χωρών που συσπειρώνονται γύρω της σε έναν νέο ευρωπαϊκό άξονα υπέρ της Τουρκίας. Το σχέδιο απόφασης που έριξε στο τραπέζι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σ. Μισέλ, παρά τις αντιρρήσεις που είχαν τεθεί στο Συμβούλιο των Μόνιμων Αντιπροσώπων, τίναξε στον αέρα το προηγούμενο πλαίσιο του Οκτωβρίου και μέχρι αργά το βράδυ δεν είχε βρεθεί διατύπωση κοινά αποδεκτή για το κείμενο συμπερασμάτων.

Η συζήτηση διεξήχθη στο δείπνο, με το γνωστό σκεπτικό του Σ. Μισέλ να έχουν όλοι οι ηγέτες των ευρωπαϊκών χωρών άνεση χρόνου για να εκφράσουν τις θέσεις τους. Εντούτοις, το σχέδιο όχι μόνον δεν ήταν σε συνέχεια της απόφασης της 1ης Οκτωβρίου στο ζήτημα των κυρώσεων, αλλά κινούνταν προς αντίθετη κατεύθυνση, με την απάλειψη των άρθρων των Ευρωπαϊκών Συνθηκών που ορίζουν τις πολιτικές επιλογές και τα μέσα σε περιπτώσεις απειλών και προκλήσεων, αλλά και της οριοθέτησης του διαλόγου Ελλάδας-Τουρκίας αποκλειστικά για τις θαλάσσιες ζώνες.

Το νέο πλαίσιο μπορεί να χαρακτηριστεί σήμα επιβράβευσης της πολιτικής Ερντογάν, με πίστωση χρόνου για άλλους τρεις μήνες στην Αγκυρα, μέχρι τη σύνοδο κορυφής του Μαρτίου, ώστε να παίζει όπως θέλει στην Ανατολική Μεσόγειο.

Η καγκελάριος

Το νέο σχέδιο έφερε σε δύσκολη θέση Ελλάδα και Κύπρο, αλλά και τις χώρες γύρω από τη Γαλλία που ζητούν αποφασιστική αντίδραση της Ε.Ε. στις τουρκικές προκλήσεις σε όλα τα επίπεδα. Η Α. Μέρκελ αυτή τη φορά κινήθηκε χωρίς να υπολογίσει τις ευρωπαϊκές ισορροπίες, ούτε τις απόψεις του Εμ. Μακρόν, με τον οποίο, αν και συνήθιζε να έχει επικοινωνία πριν από όλες τις συνόδους κορυφής, αυτή τη φορά δεν το έκανε.

Ως προς τις ισορροπίες, επανήλθαν στην περίοδο προ της απόφασης του Οκτωβρίου, με Ουγγαρία, Ιταλία, Ισπανία, Μάλτα να είναι αναφανδόν υπέρ της Τουρκίας, ενώ στην άλλη πλευρά, εκτός από Ελλάδα, Κύπρο και Γαλλία, κινούνται Αυστρία, Λουξεμβούργο, Σλοβενία, Βέλγιο, Ολλανδία και οι χώρες της Βαλτικής, με τις υπόλοιπες να τηρούν στάση αναμονής - όπως η Πορτογαλία λόγω ανάληψης της προεδρίας της Ε.Ε.

Προσερχόμενος στη συνεδρίαση ο πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης εξέφρασε τη δυσφορία του για το σχέδιο. «Το διακύβευμα είναι πάρα πολύ ξεκάθαρο, η αξιοπιστία της Ε.Ε. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Οκτωβρίου αποφασίσαμε ότι σε περίπτωση που η Τουρκία συνεχίσει την παραβατική συμπεριφορά θα υπάρχουν συνέπειες. Και ορίσαμε από κοινού ότι η ημερομηνία λήψης των αποφάσεων θα είναι το Συμβούλιο του Δεκεμβρίου. Τώρα θα φανεί αν πραγματικά ως Ε.Ε. είμαστε αξιόπιστοι σε αυτά τα οποία εμείς οι ίδιοι έχουμε συμφωνήσει. Pacta sunt servanda». Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι στην έναρξη της συζήτησης έθεσε και το θέμα του εμπάργκο όπλων, ως μείζον ηθικό και πολιτικό ζήτημα για την Ε.Ε.

Ο τρόπος με τον οποίο κινήθηκε η γερμανική προεδρία κατατείνει σε ακύρωση της απόφασης της προηγούμενης συνόδου, διαγράφοντας ολόκληρη την παράγραφο 20 της απόφασης του Οκτωβρίου που προέβλεπε ότι «σε περίπτωση ανανεωμένων μονομερών ενεργειών ή προκλήσεων κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η Ε.Ε. θα χρησιμοποιήσει όλα τα μέσα και τις επιλογές που έχει στη διάθεσή της, μεταξύ άλλων σύμφωνα με το άρθρο 29 της ΣΕΕ και το άρθρο 215 της ΣΛΕΕ, προκειμένου να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών-μελών της. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα λάβει αποφάσεις κατά περίπτωση το αργότερο κατά τη σύνοδό του του Δεκεμβρίου».

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμ. Μακρόν δήλωσε ότι «η Γαλλία παραμένει σταθερή στις αποφάσεις του Συμβουλίου του Οκτωβρίου» και πρόσθεσε ότι «οι χώρες της Ε.Ε. πρέπει να υπερασπιστούν την κυριαρχία τους και τη σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο, τη Β. Αφρική και τη Μ. Ανατολή».

Σαφές μήνυμα προς την Αγκυρα ζήτησε ο καγκελάριος της Αυστρίας Σ. Κουρτς, «με αποφασιστική δράση κατά των παραβιάσεων του διεθνούς δικαίου», ενώ πήρε θέση και υπέρ της προώθησης εμπάργκο όπλων από τις ευρωπαϊκές χώρες.

Ο Γ. Στόλτενμπεργκ

Παρέμβαση υπέρ της Τουρκίας λίγο πριν από την έναρξη της συνόδου της Ε.Ε. έκανε ο γ.γ. του ΝΑΤΟ, Γ. Στόλτενμπεργκ, λέγοντας ότι «πρέπει να συνειδητοποιήσουμε την αλήθεια και να καταλάβουμε ότι η Τουρκία είναι μέρος της δυτικής οικογένειας». Στο ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων συνέχισε στο ίδιο ύφος ότι «πρέπει να αναζητήσουμε θετικές προσεγγίσεις» και επανάλαβε την ανάγκη απευθείας διαλόγου Ελλάδας-Τουρκίας. Νωρίτερα ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, Ν. Δένδιας, τόνισε ότι «ζήτημα πρότασης επανάληψης των διερευνητικών συνομιλιών προς την Τουρκία ούτε τέθηκε ούτε υπάρχει, εφόσον η γειτονική χώρα δεν αποδείξει την αλλαγή συμπεριφοράς της με συγκεκριμένες ενέργειες, όπως και με την αποφυγή προκλήσεων, σε βάθος χρόνου».

Ο Τ. Ερντογάν είχε διαμηνύσει προς Ε.Ε. ότι δεν τον απασχολούν οι συνέπειες των κυρώσεων, διαβλέποντας ότι αυτές θα περιστρέφονται γύρω από μερικά πρόσωπα της εταιρείας πετρελαίου ΤΡΑΟ για τις γεωτρήσεις στην ΑΟΖ της Κύπρου. Σε δύο πρόσωπα δεν επιτρέπεται η είσοδος στην Ε.Ε. και έχουν παγώσει οι ευρωπαϊκοί λογαριασμοί τους (εάν είχαν). Στον κατάλογο προτείνεται να μπουν και άλλοι υπάλληλοι και κάποιες θυγατρικές της ΤΡΑΟ, όχι όμως κρατικοί αξιωματούχοι. Σύμφωνα με κοινοτικές πηγές που μίλησαν στο Reuters, το σχέδιο έγινε στα πρότυπα των κυρώσεων για τη Λευκορωσία, αλλά εκεί επιβλήθηκαν σε 50 πρόσωπα στον στενό κύκλο του προέδρου Α. Λουκασένκο.

Ακόμη και για αυτά τα μέτρα η Αγκυρα κλιμακώνει τις απειλές, με τον υπουργό Αμυνας Χ. Ακάρ να δηλώνει ότι «δεν μπορεί κανείς να βάζει στην Τουρκία όρους και προϋποθέσεις, είμαστε ισχυροί και έχουμε δίκιο». Ο Χ. Ακάρ έκανε ιδιαίτερη αναφορά στο Καστελόριζο ότι «οι έρευνες και οι γεωτρήσεις θα συνεχιστούν σε περιοχές που θεωρούμε ότι είναι στην τουρκική υφαλοκρηπίδα».