Νεοφιλελευθερισμός και κοινωνικές ανισότητες καθόρισαν τη διαχείριση της πανδημίας

Σφοδρή κριτική στον τρόπο με τον οποίο αντιμετώπισε η ελληνική κυβέρνηση την πανδημία ασκήθηκε στο πρώτο θεματικό τραπέζι του 3ου Συνεδρίου του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ. Όπως διαπιστώθηκε τόσο από τους επιστήμονες που συμμετείχαν, όσο και από τα στελέχη του κόμματος, η διαχείριση της υγειονομικής κρίσης ήταν αποτυχημένη και αυτό συνδέεται με τη νεοφιλελεύθερη αντίληψη που τη χαρακτηρίζει.

Στο θεματικό τραπέζι για την πανδημία συμμετείχαν ο τομεάρχης Υγείας του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Ανδρέας Ξανθός, ο καθηγητής Αιματολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Pierre et Marie Curie (ParisVI) Γρηγόρης Γεροτζιάφας, ο καθηγητής Ιατρικής και κλινικός ογκολόγος στο Harvard Medical School και στο Massachusetis General Cancer Center Όθων Ηλιόπουλος και η καθηγήτρια Ιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διευθύντρια του Ινστιτούτου Prolepsis Αθηνά Λινού. Παρέμβαση έκανε και ο Παύλος Πολάκης. 

Το «θέατρο του παραλόγου»

Κάνοντας μια σύγκριση από την εμπειρία του στη Μασαχουσέτη, ο καθηγητής Ιατρικής και κλινικός ογκολόγος στο Harvard Medical School, Όθων Ηλιόπουλος, χαρακτήρισε την αντιμετώπιση της πανδημίας στη χώρα μας «θέατρο του παραλόγου» ενώ τόνισε ότι «η κυβέρνηση έχασε την ευκαιρία της πανδημίας για να επεκτείνει και να ενισχύσει το Εθνικό Σύστημα Υγείας».

Όπως είπε, «κατά την πρώτη περίοδο του αρχικού εγκλεισμού, που κρίθηκε επιτυχημένη, τα χαμηλά ποσοστά οφείλονται στο ότι δεν ήταν καλοκαίρι και δεν υπήρχε είσοδος ξένων. Στη συνέχεια οι κινήσεις της κυβέρνησης δεν συνοδεύονταν από συλλογή πραγματικών δεδομένων σε πραγματικό χρόνο, ώστε να προσαρμόζει ανάλογα την πολιτική της στον γενικό πληθυσμό. Ενώ η τεχνολογία για την αντιμετώπιση της πανδημίας από τη στιγμή που ανακαλύφθηκε το τεστ ανίχνευσης υπήρχε, δεν αξιοποιήθηκε. Η εμπειρία αυτή δεν ζητήθηκε καν από την κυβέρνηση από όσους την διαθέταμε. Ο τρόπος του ανοίγματος μετά τον πρώτο εγκλεισμό ήταν επίσης αναποτελεσματικός καθώς βασίστηκε σε δειγματοληπτική ιχνηλάτηση. Η "επεμβατική επιδημιολογία" με τεστ στον καθένα που εισέρχεται στην χώρα δεν έγινε. Η κυβέρνηση στηρίχθηκε σε δημοσιογραφικού τύπου πληροφορίες από άλλες χώρες - ενώ απέρριψε παραδείγματα όπως της Σουηδίας - και όχι στην ενδογενή παραγωγή με βάση τα δεδομένα της χώρας μας. Συνολικά αγοράσαμε συμβουλές». 

«Κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο»

Από την πλευρά της η Αθηνά Λινού, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, επισήμανε ότι η πανδημία είναι κυρίως κοινωνικό και πολιτικό φαινόμενο και δευτερευόντως ιατρικό. 

Και εξήγησε ότι «ο ιός είναι εδώ και θα μείνει και εμείς καλούμαστε να διαχειριστούμε δύο θέματα: αυτούς που ήδη νόσησαν και υφίστανται τις μακροχρόνιες συνέπειες και κυρίως να διαχειριστούμε την επόμενη κρίση (που μπορεί να είναι υγειονομική ή περιβαλλοντική ή άλλη) που είναι πραγματική και θα υπάρξει», σημειώνοντας ότι οι χώρες της Δύσης «δεν αξιοποίησαν τις εμπειρίες των άλλων χωρών της Ασίας ή της Αφρικής, θεωρώντας ότι παρόμοιες κρίσεις δεν τις αφορούν και ότι μπορούν να τις αντιμετωπίσουν». 

Αναφερόμενη στο ζήτημα της ατομικής ευθύνης, η Αθηνά Λινού τόνισε πως οι κοινωνικές ανισότητες έπαιξαν τεράστιο ρόλο στην αντιμετώπιση της πανδημίας. «Η ευθύνη της αντιμετώπισης μεταφέρθηκε στον πολίτη και μεταφράστηκε σε περιορισμούς και στέρηση ελευθερίας. Χρειάζονται δομικές αλλαγές για την αντιμετώπιση των επόμενων κρίσεων που δεν είναι απαραίτητο να είναι στην Covid. Θα έχουμε κρίση στους καρκίνους ή στα πνευμονολογικά νοσήματα όπου οι κοινωνικές ανισότητες θα επηρεάσουν δυσανάλογα κάποιες κατηγορίες του πληθυσμού», επισήμανε.

Πανδημία και καταμερισμός εργασίας

Ο καθηγητής Αιματολογίας Γρηγόρης Γεροτζιάφας μετέφερε τη δική του εμπειρία από τη Γαλλία, όπου όπως είπε «τα νοσοκομεία λειτούργησαν με βάση την εσωτερική οργάνωση και το φιλότιμο των γιατρών και των εργαζομένων. Είμαστε ευθυγραμμισμένοι στην αντιμετώπιση ανεξάρτητα πολιτικών ή κοινωνικών πεποιθήσεων. Ωστόσο οι μάνατζερ των νοσοκομείων, προερχόμενοι από τον ιδιωτικό τομέα μάς άφησαν δίχως μάσκες».

Και μετέφερε τον φόβο των γιατρών ότι «θα τελειώσουν τα φάρμακα για να ναρκώσουμε τους ασθενείς στις ΜΕΘ. Επίσης δεν είχαμε τεστ και εισάγαμε από άλλες χώρες. Αυτά οφείλονται στο ότι δεν έγιναν οι απαραίτητες επενδύσεις στη διάρκεια της νεοφιλελεύθερης αναδιάρθρωσης. Επίσης δεν είχαμε ενιαία στρατηγική καθοδήγηση για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Τι είχαμε; Τη δυνατότητα να λειτουργούμε ακόμη σε ένα οργανωμένο πλαίσιο, την οργάνωση των εσωτερικών μας τμημάτων». 

Όσο για την Ελλάδα, είπε ότι «δεν έχουμε δομή και γι' αυτό δεν θα μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την καινούργια γνώση όπου και αν δημιουργείται», σημειώνοντας ότι οι αρμόδιοι «έκλεισαν τα αυτιά τους στις συμβουλές που δίναμε ακόμη και όσοι ερχόμασταν από εξειδικευμένα κέντρα της Ευρώπης. Γιατί το έκαναν αυτό; Γιατί είναι σκληρά δογματικοί και νεοφιλελεύθεροι και θα έπρεπε να αλλάξουν την αντίληψη για την κρατική παρέμβαση… Η πανδημία πλήττει όλους τους ανθρώπους αλλά οι φτωχοί και κοινωνικά αδύναμοι είναι πολύ πιο ευάλωτοι». 

Όσο για το εμβόλιο, είπε ότι οι αρμόδιοι «θεώρησαν ότι είναι "ψεκάστε, σκουπίστε τελειώσατε". Όμως η δουλειά του κράτους είναι να διδάξει και να πείσει. Όταν όμως είσαι αντικρατιστής κρατικοδίαιτος δεν το κάνεις».

Ανδρ. Ξανθός: Τα κρίσιμα διδάγματα

Απολύτως αποτυχημένη χαρακτήρισε τη διαχείριση της πανδημίας από την κυβέρνηση ο πρώην υπουργός Υγείας και αρμόδιος τομεάρχης του ΣΥΡΙΖΑ, Ανδρέας Ξανθός.

«Η διάγνωση έχει γίνει, ο λόγος που απέτυχε η κυβέρνηση και επέτρεψε να δημιουργηθεί μία τραγωδία είναι ότι η κατευθυντήρια αντίληψη ήταν νεοφιλελεύθερη ιδεοληψία και επιχειρηματικά συμφέροντα. Νεοφιλελευθερισμός και συμφέροντα ήταν το τοξικό μείγμα».

Και ανέφερε τα τρία κρίσιμα διδάγματα από την εμπειρία της πανδημίας.

• Αναδείχθηκε η αξία των δημόσιων συστημάτων υγείας που σε όλο τον κόσμο σήκωσαν όλο το βάρος της διαχείρισης. Το αναγνώρισαν ακόμη και οι νεοφιλελεύθεροι ότι η αγορά δεν λειτούργησε.
• Αναδείχθηκε η αξία της δημόσιας υγείας όχι μόνο ως δομές, αλλά ως πρόληψη και προστασία της υγείας του πληθυσμού που σχετίζεται με τις κοινωνικές συνθήκες που ευνοούν τη νοσηρότητα.
• Οι παγκόσμιες κρίσεις απαιτούν υπερεθνικού τύπου παρεμβάσεις και πολιτικές για να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. Τα όρια των εθνικών πολιτικών είναι περιορισμένα και οι ανισότητες αναδεικνύουν την ανάγκη νέων ρυθμίσεων. 

Π. Πολάκης: Χρειαζόταν πιο σκληρή αντιπολίτευση

Αν και μέλος του κοινού που παρακολουθούσε το θεματικό τραπέζι, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Υγείας Παύλος Πολάκης άσκησε κριτική στην τακτική που ακολούθησε ο ΣΥΡΙΖΑ απέναντι στην κυβέρνηση, υποστηρίζοντας ότι η αντιπολίτευση που άσκησε για την πανδημία «δεν ήταν στην ένταση που έπρεπε και όφειλε να ακολουθήσει άλλη στρατηγική από αυτή που υποστήριξε». 

Αφού είπε ότι ο ίδιος «κατηγορήθηκε κι από συντρόφους του ως αντιεμβολιαστής», αναρωτήθηκε πού είναι το τείχος ανοσίας όταν έχουμε 750.000 κρούσματα στις ηλικίες 0 έως 17 χρόνων.

Σύμφωνα με τον Παύλο Πολάκη «έπρεπε να δοθεί έμφαση στον προληπτικό έλεγχο και στη μείωση του κόστους των τεστ», αλλά και στη φαρμακευτική αντιμετώπιση και σχολίασε ότι «αν δεν είχε φέρει η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ τα αντιιικά κι αντικλωνικά φάρμακα, θα μας είχαν κρεμάσει στην πλατεία Συντάγματος».

Τα άλλα τραπέζια

Σήμερα θα πραγματοποιηθούν ακόμη δύο θεματικά τραπέζια.

• Ένα για τα διεθνή θέματα και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Θα συμμετάσχουν ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Γιώργος Κατρούγκαλος, ο πρώην υπουργό Εθνικής Άμυνας Βαγγέλης Αποστολάκης, η αναπ. καθηγήτρια Συγκριτικής Πολιτικής στο Πάντειο Μαριλένα Κοππά και το καθηγητή διεθνών σχέσεων και διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Υποθέσεων Κώστας Φίλης. Συντονίζει ο Νεκτάριος Μπουγδάνης, από το Τμήμα Διεθνών Σχέσεων και Εξωτερικής Πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.

• Και ένα για την κλιματική κρίση και την ενέργεια, που συντονίζουν οι συντονιστές των σχετικών τμημάτων του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., Σωτήρης Μπούζας και Γιώργος Χονδρός. 

Στη συζήτηση συμμετέχουν οι αρμόδιοι τομεάρχες του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Σωκράτης Φάμελλος και Πέτη Πέρκα, ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Τριαντάφυλλος Αλμπάνης, ο πρώην υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος Γιώργος Σταθάκης, ο καθηγητής Δικαίου της Ενέργειας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς Νίκος Φαραντούρης και η Νατάσα Ρωμανού, συνεργαζόμενη καθηγήτρια με το Πανεπιστήμιο Columbia και ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Διαστημικών Μελετών Goddard της NASA.