Ο ΣΥΡΙΖΑ και τα αδέλφια του

Την Ισπανία και τη Σλοβενία ενώνουν με την Ελλάδα, εκτός από τη σκληρή λιτότητα, και η ξαφνική και μεγάλη άνοδος δύο κομμάτων για τα οποία αποτελεί έμπνευση η ελληνική Αριστερά

Ελλάδα - Ισπανία - Σλοβενία: τρεις χώρες με πολλές διαφορές, ιστορικές και κοινωνικές. Αλλά και μια καθοριστική ομοιότητα: την άσκηση σκληρής λιτότητας τα τελευταία χρόνια, που έχει κατακρημνίσει τις οικονομίες τους, έχει οδηγήσει στη φτώχεια εκατομμύρια πολίτες, αλλά υπήρξε και «καταλύτης» μεγάλων λαϊκών κινητοποιήσεων. Ωστόσο, αυτές τις τρεις ευρωπαϊκές χώρες «ενώνει» και κάτι ακόμα: τους τελευταίους μήνες η Αριστερά παίζει σημαντικό ρόλο στην πολιτική σκηνή τους. Οι ταχύτητες ανάπτυξης και επιρροής των αριστερών κομμάτων μπορεί να ποικίλλουν, αλλά ο ΣΥΡΙΖΑ φαίνεται να οδηγεί τις εξελίξεις και να λειτουργεί ως «παράδειγμα» για το ισπανικό Podemos, που «πλασάρεται» στη δεύτερη θέση των δημοσκοπήσεων, και για τη σλοβενική «Ενωμένη Αριστερά», που λαμβάνει διψήφια δημοσκοπικά ποσοστά. Τι εκπροσωπούν και γιατί αυξάνεται η δύναμή τους;

Η Ισπανία του Podemos

«Μπορούμε» ήταν το απλό όνομα που επέλεξαν τον περασμένο Ιανουάριο οι 30 προσωπικότητες που υπέγραψαν στη Μαδρίτη το κάλεσμα για «να μετατρέψουμε την οργή σε αλλαγή» για την κατάρτιση εκλογικής λίστας στις ευρωεκλογές. Δυόμισι χρόνια νωρίτερα ξεκινούσε στην ίδια πόλη το κίνημα 15-Μ (το γνωστό κίνημα των «Αγανακτισμένων»), στο πλαίσιο του οποίου εκατοντάδες χιλιάδες Ισπανοί κατέκλυσαν τις πλατείες των πόλεών τους.

Επικεφαλής του Podemos τέθηκε ο Πάμπλο Ιγκλέσιας, ο 36χρονος καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και παρουσιαστής τηλεοπτικών εκπομπών. Η καμπάνια του Podemos στις κάλπες για το Ευρωκοινοβούλιο στηριζόταν στην αρχή που είχε περιγράψει ο επικεφαλής της στην «Εφ.Συν.» τον περασμένο Ιούνιο: «Μετά το ξέσπασμα της κρίσης και το κίνημα των 15-M, βλέπουμε ξεκάθαρα μια νέα οριοθέτηση, αυτή μεταξύ της ολιγαρχίας και της δημοκρατίας των “από κάτω”». Κυρίαρχο επίδικο, λοιπόν, για τον σχηματισμό είναι να εκφραστούν οι «πολλοί», να ανατραπούν οι νεοφιλελεύθερες πολιτικές και να ενισχυθούν οι αδύναμοι.

Σε αυτό το επίπεδο το Podemos προκρίνει τις ηλεκτρονικές κομματικές διαδικασίες, ενώ θεωρεί ότι η διαχωριστική γραμμή, με κλασικούς όρους, μεταξύ Αριστεράς και Δεξιάς είναι «πρωθύστερη». Ωστόσο επιθυμεί να κρατήσει καλές σχέσεις με την «Ενωμένη Αριστερά», στην οποία συμμετέχει το Κομμουνιστικό Κόμμα της χώρας, ενώ ο ίδιος ο Πάμπλο Ιγκλέσιας δηλώνει μαρξιστής. Και δεν είναι ο μόνος. Κυρίαρχο ρόλο στην οικοδόμηση του Podemos είχε η -τροτσκιστικών καταβολών- «Αντικαπιταλιστική Αριστερά», που μέχρι πρότινος δεν είχε καταφέρει να έχει σημαντική παρουσία στο πολιτικό σκηνικό. Τώρα ο ηγέτης της, Μιγκέλ Ορμπάν, βρίσκεται στον κεντρικό πυρήνα του νεοπαγούς κόμματος και το μέλος της Τερέσα Ροντρίγεθ είναι ευρωβουλευτής.

Το Podemos, πάντως, «καλπάζει» τόσο δημοσκοπικά όσο και οργανωτικά. Από το 8% του Ιουνίου λαμβάνει τώρα στις έρευνες πάνω από 25% και «κονταροχτυπιέται» με το δεξιό Λαϊκό Κόμμα και τους Σοσιαλιστές. Η συνδιάσκεψη του κόμματος την περασμένη εβδομάδα ανέδειξε επισήμως γραμματέα τον Ιγκλέσιας, ενώ στην πενταμελή ηγετική ομάδα τα τρία μέλη είναι κάτω από 40 ετών. Ο δε αριθμός των μελών έχει υπερτετραπλασιαστεί και φτάνει πλέον τις 220.000 μέλη.

Η Ενωμένη Αριστερά

«Τελειώσατε!» ήταν το σύνθημα που δονούσε τον χειμώνα του 2012-13 τις μεγάλες πόλεις της Σλοβενίας, αρχής γενομένης από το Μάριμπορ. Οι διαδηλωτές διαμαρτύρονταν ενάντια στη διαφθορά και τη διαπλοκή που κυριαρχεί στην πολιτική ελίτ της χώρας, με τις κινητοποιήσεις να προκαλούν τελικά την παραίτηση του πρωθυπουργού Γιάνσα. Το σχετικά άγνωστο κίνημα «ξεφούσκωσε» μετά την αντικατάσταση του πρωθυπουργού, ωστόσο οι πολιτικές του παρακαταθήκες φαίνεται ότι ήταν πιο βαθιές σε μια χώρα που εφαρμόζονται σκληρές πολιτικές λιτότητας υπό το άγρυπνο βλέμμα του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.

Το κίνημα αυτό ήταν, άλλωστε, το πρώτο που εμφανίστηκε στην περιοχή και στο «μετα-γιουγκοσλαβικό» πολιτικό τοπίο, στο οποίο καθετί «αριστερό» κατηγοριοποιείται ως «φιλικό προς τον Μιλόσεβιτς». «Γνωρίζαμε καλά πως θα ξεκινήσουμε, όχι από το μηδέν, αλλά από το “μείον”» είχε δηλώσει χαρακτηριστικά στην «Εφ.Συν.» τον περασμένο Μάρτιο ο 27χρονος Λούκα Μέσετς, ο ένας εκ των τριών επικεφαλής της συμμαχίας, που χαρακτηρίζεται ως ο «Τσίπρας της Σλοβενίας». Δηλώνει δε ότι «η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση δεν διαφέρει σε τίποτα από την ταξική πάλη των ισχυρών ενάντια στις υποτελείς τάξεις».

Η «Ενωμένη Αριστερά», που συναποτελείται από την «Πρωτοβουλία για τον Δημοκρατικό Σοσιαλισμό», το «Κόμμα της Αειφόρου Ανάπτυξης» και το «Δημοκρατικό Κόμμα Εργαζομένων», συγκέντρωσε στις ευρωεκλογές σχεδόν 5,5%, ενώ η απήχησή του αυξήθηκε στις πρόσφατες εθνικές εκλογές, κατά τις οποίες έφτασε το 6%, εξέλεξε 6 βουλευτές και έδωσε στην Αριστερά κοινοβουλευτικές έδρες για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας μετά το 1989.

Οι πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι κερδίζει έδαφος, αφού στο κατακερματισμένο σκηνικό λαμβάνει την τρίτη θέση και ποσοστό από 7 έως 10%. Οι πολιτικοί στόχοι της «Ενωμένης Αριστεράς» πάντως είναι καθαροί: «Μόνο μια ισχυρή σοσιαλιστική πολιτική εναλλακτική λύση μπορεί να σταματήσει τη δυστυχία και την εκμετάλλευση», γράφει στην κατακλείδα του προγράμματός της.