Με κόφτη η «ρήτρα διαφυγής»

Την αναστολή της ρήτρας διαφυγής από τους αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες προκειμένου τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. να μπορούν να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες προτείνει η πρόεδρος της Κομισιόν. Μόνο που η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δεν εισηγείται τη συνολική αναστολή της ρήτρας από το όριο δαπανών του νέου Συμφώνου Σταθερότητας σε επίπεδο Ε.Ε., για όλα δηλαδή τα κράτη-μέλη, αλλά σε επίπεδο εθνικής οικονομίας και με συγκεκριμένα κριτήρια.

Αυτό εξήγησε χθες, μιλώντας σε περιορισμένο αριθμό μέσων ενημέρωσης στις Βρυξέλλες, μεταξύ των οποίων η «Εφ.Συν.», η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Η πρότασή μου αφορά συντονισμένη ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής σε εθνικό επίπεδο. Αυτό θα επέτρεπε σημαντικές αυξήσεις στις εθνικές αμυντικές δαπάνες. Θα χρησιμοποιήσουμε όλο το φάσμα της ευελιξίας του νέου δημοσιονομικού πλαισίου. Για να διασφαλιστεί η δημοσιονομική βιωσιμότητα, αυτό θα γινόταν με ελεγχόμενο και υπό όρους τρόπο», δήλωσε η πρόεδρος της Κομισιόν.

Η ίδια δεν θέλησε να απαντήσει για το αν η ρήτρα διαφυγής θα αφορά μόνο τις χώρες της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ που δεν «πιάνουν» τον στόχο του 2% του ΑΕΠ για την άμυνα. Στην ουσία η συζήτηση παραμένει ανοιχτή, με όλα τα ενδεχόμενα να είναι στο τραπέζι και την Κομισιόν να εξετάζει τον ρόλο που ο στόχος του 2% μπορεί να παίξει στην εξίσωση.

Ωστόσο, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές της «Εφ.Συν.», η επικρατούσα άποψη είναι να εξαιρούνται οι αμυντικές δαπάνες μέχρι να φτάσουν το 2% του ΑΕΠ ή το πολύ το 3%, όπου αναμένεται να «κλειδώσει» ο νέος στόχος. Πολλές χώρες, όπως η Ισπανία, η Ιταλία, το Βέλγιο, η Σλοβενία και η Πορτογαλία, δεν ξοδεύουν το 2% του ΑΕΠ τους σε αμυντικές επενδύσεις. Ομως, η Ελλάδα το ξεπερνά και μάλιστα φτάνοντας σε πάνω από 3%. Είναι λοιπόν πιθανό να μείνει εκτός της ρύθμισης της Κομισιόν.

«Επίσης, θα πρέπει να επιτρέψουμε πιο στοχευμένες και αποτελεσματικές αμυντικές δαπάνες μέσω ενός νέου ευρωπαϊκού εργαλείου. Η εστίαση θα αφορά ευρωπαϊκούς τομείς δυνατοτήτων που παρουσιάζουν στρατηγικό ενδιαφέρον για την Ε.Ε., όπως η ενοποιημένη, ενιαία ευρωπαϊκή αεράμυνα, οι δυνατότητες επιθέσεων σε βάθος και με ακρίβεια, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και τα UAV, πυραύλους και πυρομαχικά ή φυσικά τη στρατιωτική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης. Εδώ μια κοινή ευρωπαϊκή προσπάθεια θα μπορούσε να αποδώσει τα μέγιστα», συνέχισε η Φον ντερ Λάιεν.

«Θέλουμε να αυξήσουμε τη διαθεσιμότητα ιδιωτικής χρηματοδότησης για την άμυνα. Ετσι, θα δώσουμε τη δυνατότητα στήριξης από προωθητικές τράπεζες όπως η ΕΤΕπ και ιδιωτικές τράπεζες», πρόσθεσε. Την επόμενη εβδομάδα, η πρόεδρος θα παρουσιάσει το σχέδιό της στους ηγέτες, στην έκτακτη σύνοδο κορυφής που έχει συγκαλέσει ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Αντόνιο Κόστα.

Θα ακολουθήσει η «Λευκή Βίβλος για την Αμυνα» όπως λέγεται, με το σύνολο των προτάσεων της Κομισιόν. Εκεί θα αναφέρονται και οι άλλες ιδέες που βρίσκονται στο τραπέζι, όπως για παράδειγμα ο κοινός δανεισμός, που όμως δεν φαίνεται να προχωράει, τουλάχιστον προς το παρόν. Τελικές αποφάσεις αναμένονται στην τακτική σύνοδο κορυφής στις 20 Μαρτίου, ή πάντως «πριν από το Πάσχα», σύμφωνα με Ευρωπαίο διπλωμάτη.

«Η Ρωσία αυτή τη στιγμή ξεπερνά την Ευρώπη σε δαπάνες για την άμυνα. Αναβάθμισε σημαντικά την αμυντική βιομηχανική της ικανότητα κατά τη διάρκεια του πολέμου και απέκτησε στρατιωτική εμπειρία στο πεδίο της μάχης. Την ίδια στιγμή, η Ευρώπη υποαπασχολείται με την άμυνα εδώ και δεκαετίες», είπε η Φον ντερ Λάιεν. «Επομένως, αυτό που χρειαζόμαστε αυτή τη στιγμή, το οποίο αλλάζει τον ρου της Ιστορίας, είναι μια νοοτροπία επείγοντος και ένα στρατηγικό σχέδιο για τον επανεξοπλισμό της Ευρώπης. Ταυτόχρονα, η αύξηση των αμυντικών δαπανών πρέπει να οδηγήσει σε μεγάλη εδραίωση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανικής βάσης», σημείωσε.

Πέρα από τα θέματα άμυνας, ρωτήθηκε και για το θέμα της Ουκρανίας. «Υποστηρίζω την πρωτοβουλία του προέδρου Τραμπ για την Ουκρανία για μια διαρκή ειρηνευτική συμφωνία με εγγυήσεις ασφαλείας και με στήριξη από τις ΗΠΑ», απάντησε η πρόεδρος της Κομισιόν.

«Κατά τη γνώμη μου, η στρατηγική μας για το μέλλον είναι σαφής: Πρώτον, πρέπει να διπλασιάσουμε τη στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη προς την Ουκρανία, διότι είναι προς το ευρωπαϊκό μας συμφέρον να επιτύχουμε μια πραγματική ειρήνη μέσω της ισχύος. Δεύτερον, θα πρέπει να αυξήσουμε την πίεση στη Ρωσία για να συμφωνήσει σε μια ειρηνευτική συμφωνία που θα είναι διαρκής και εφαρμόσιμη. Τρίτον, πρέπει να συνεργαστούμε με τους διεθνείς εταίρους για την ενίσχυση των βασικών αρχών του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Το πρόσφατο ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ λέει μια ιστορία», κατέληξε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.