Προστασία δημοσιογράφων με... κερκόπορτα Predator

Ενας σημαντικός νόμος για την προστασία των δημοσιογράφων ψηφίστηκε χθες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η Οδηγία υποχρεώνει τις κυβερνήσεις της Ε.Ε. να προστατεύσουν καλύτερα τα μέσα ενημέρωσης από κακόβουλες παρεμβολές, να αποκαλύπτουν με διαφάνεια πληροφορίες σχετικά με την ιδιοκτησία των ΜΜΕ και τη χρηματοδότηση για τις κρατικές διαφημίσεις.

Η Οδηγία επίσης περιορίζει τη χρήση spyware εναντίον δημοσιογράφων, αλλά δεν την καταργεί εντελώς. Τελικά, οι χώρες -με προεξάρχουσα τη Γαλλία- κατάφεραν να αφήσουν στο τελικό κείμενο μια αναφορά για δυνατότητα παρακολουθήσεων δημοσιογράφων για «λόγους εθνικής ασφάλειας». «Πολύ περιορισμένη και με όρους η παρακολούθηση, με υποχρέωση ενημέρωσης του δημοσιογράφου», διαβεβαιώνει η εισηγήτρια του νόμου.

Ο νόμος για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης -που προτάθηκε από την Κομισιόν τον Σεπτέμβριο του 2022- εγκρίθηκε με 464 ψήφους υπέρ, 92 κατά και 65 αποχές. Προβλέπεται ένας ειδικός οργανισμός της Ε.Ε., που ονομάζεται European Board for Media Services και θα ιδρυθεί για να επιβλέπει την εφαρμογή των κανόνων.

Οι νέοι κανόνες απαγορεύουν στις αρχές να πιέζουν δημοσιογράφους και συντάκτες να αποκαλύπτουν τις πηγές τους, όπως για παράδειγμα με την προσωπική τους κράτηση, με την επιβολή κυρώσεων, με έρευνες στα γραφεία τους ή με την εγκατάσταση παρεμβατικού λογισμικού παρακολούθησης στις ηλεκτρονικές συσκευές τους.

Επίσης, για να μη χρησιμοποιούνται τα δημόσια μέσα ενημέρωσης για πολιτικούς σκοπούς, οι πρόεδροι και τα μέλη των Διοικητικών Συμβουλίων τους θα πρέπει να επιλέγονται με διαφανείς και αμερόληπτες διαδικασίες και για επαρκώς μεγάλες θητείες. Δεν θα επιτρέπεται η απόλυσή τους πριν από τη λήξη της σύμβασής τους, εκτός αν δεν πληρούν πλέον τα επαγγελματικά κριτήρια.

Στο εξής, όλα τα ΜΜΕ θα πρέπει να δημοσιοποιούν τα έσοδά τους από κρατική διαφήμιση και χρηματοδότηση. Κάθε δημόσια χρηματοδότηση σε μέσα ενημέρωσης ή διαδικτυακές πλατφόρμες θα πρέπει να δίνεται με βάση δημόσια, αναλογικά και αμερόληπτα κριτήρια. Επίσης θα πρέπει να δημοσιεύονται αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με το πού κατευθύνεται η κρατική διαφήμιση κάθε χώρας της Ε.Ε.

«Σαφές μήνυμα»

Οι ευρωβουλευτές εξασφάλισαν επιπλέον ότι θα συμπεριληφθεί ένας μηχανισμός που θα αποτρέπει τις πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το Facebook, το X (πρώην Twitter) και το Instagram, από το να περιορίζουν ή να διαγράφουν αυθαίρετα περιεχόμενο που προέρχεται από ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης.

Η Βέρα Γιούροβα, Ευρωπαία Επίτροπος για το Κράτος Δικαίου, είπε στο Κοινοβούλιο την Τρίτη ότι ο νόμος θα στείλει ένα «σαφές μήνυμα σε όσους θέλουν να αποδυναμώσουν τη δημοκρατία». «Είναι μια απειλή για όσους θέλουν να χρησιμοποιήσουν την εξουσία του κράτους, επίσης και την οικονομική, για να εξαρτήσουν τα μέσα ενημέρωσης από αυτούς», πρόσθεσε η Γιούροβα.

«Θα θέλαμε πιο ισχυρή διατύπωση όσον αφορά το λογισμικό υποκλοπής spyware, αλλά αυτό δεν ήταν κάτι που μπορούσαμε να πετύχουμε», αναγνώρισε η εισηγήτρια της Οδηγίας, ευρωβουλευτής του ΕΛΚ από τη Γερμανία Σαμπίνε Φερχάιεν, αναφερόμενη στην ατελή απαγόρευση στη χρήση λογισμικού παρακολούθησης όπως το Pegasus και το Predator.

Το Κοινοβούλιο πάντως εξασφάλισε κάποιες εγγυήσεις όσον αφορά τη χρήση λογισμικού παρακολούθησης, η οποία στο εξής θα επιτρέπεται μόνο κατά περίπτωση και μόνο εφόσον υπάρχει άδεια από δικαστική αρχή η οποία ερευνά σοβαρά εγκλήματα που τιμωρούνται με φυλάκιση. Ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, οι παρακολουθούμενοι θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τη συνεχιζόμενη παρακολούθησή τους και θα μπορούν να προσφεύγουν στα δικαστήρια εναντίον της.