Επιτρέψτε μου ορισμένα σχόλια στο πρόσφατο άρθρο του Μάριου Διονέλλη με τίτλο «Αντιπεριβαλλοντικά τα αιολικά και με τη βούλα της επιστήμης» (30/1/2021), συμμετέχοντας στον διάλογο για το ενεργειακό πρόβλημα της χώρας.
● Η έκθεση στην οποία αναφέρεται ο Μ.Δ. «Πρόταση χωροθέτησης χερσαίων Αιολικών Σταθμών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ελλάδα για καθαρή ενέργεια χωρίς σημαντικές επιπτώσεις στη βιοποικιλότητα», προσεγγίζει τις ΑΠΕ και την αιολική ενέργεια θετικά και όχι απορριπτικά. Η φιλοσοφία της έκθεσης είναι η προώθησή τους, ασφαλώς με τον βέλτιστο τρόπο. Από κανένα σημείο της έκθεσης δεν προκύπτει ότι τα αιολικά είναι αντιπεριβαλλοντικά.
● Ασφαλώς αναφέρεται σε θέματα που πρέπει να προσεχθούν, όπως για παράδειγμα η κατάτμηση και η αλλαγή χρήσης γης, θέματα βιοποικιλότητας και χωροθέτησης που μπορεί να επιδράσουν αρνητικά στο περιβάλλον, όμως δεν απορρίπτει την αιολική ενέργεια. Δεν αποδίδει ευθύνες γι’ αυτά στην αιολική ενέργεια.
● Ο Μ.Δ. αναφέρεται στη βιοποικιλότητα ισχυριζόμενος πως τα αιολικά την υπονομεύουν, όμως το θέμα της υπονόμευσης αφορά κυρίως τη χωροθέτηση και την ορθή αξιοποίηση, όχι καθαυτά τα αιολικά. Τα αιολικά, όπως και κάθε μορφή ενέργειας και κάθε παραγωγική δραστηριότητα, έχουν επιπτώσεις, όμως ο βαθμός επιβάρυνσης που προκαλούν δεν είναι μεγαλύτερος αν συγκριθεί με άλλες μορφές ενέργειας (π.χ. λιγνίτες, υδρογονάνθρακες).
● Οπως αναφέρει ο Γ. Τσιπουρίδης, πρόεδρος της Ελληνικής Επιστημονικής Ενωσης Αιολικής Ενέργειας, από τους πλέον ειδήμονες στις ΑΠΕ και τα αιολικά: «Το θέμα δεν είναι αν έχουν αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον» (εννοεί τις ΑΠΕ και την αιολική ενέργεια). Εχουν, γιατί δεν υπάρχει καμία οικονομική δραστηριότητα χωρίς κάποια επίπτωση στο περιβάλλον. Η οποιαδήποτε κατασκευή ή παραγωγική διαδικασία έχει αντίκτυπο στο φυσικό περιβάλλον, όπως ξενοδοχεία, σπίτια ή μεζονέτες, κυνηγετικά ή άλλα καταφύγια, ταβέρνες κ.λπ.) και φυσικά το οδικό δίκτυο. Ολα, δυστυχώς, “φορολογούν” το περιβάλλον».
● Η έκθεση αναλύοντας λεπτομερώς τα αιολικά, όχι μόνο δεν είναι καθολικά απορριπτική όπως ο Μ.Δ., αλλά καταγράφει τις παραμέτρους για την προστασία της βιοποικιλότητας και τους τρόπους αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής, καταθέτοντας συγκεκριμένη πρόταση για προώθηση των αιολικών.
● Βασική αδυναμία του άρθρου του Μ.Δ., θεωρώ, είναι η μονομερής αναφορά στην αιολική ενέργεια, χωρίς σύνδεση με το γενικότερο ενεργειακό και οικολογικό πρόβλημα.
● Οταν ο Μ.Δ. αναφέρεται στα αρνητικά των αιολικών χωρίς να εξετάζει τις επιπτώσεις που θα υπήρχαν αν, αντί αιολικής, γινόταν χρήση άλλης μορφής ενέργειας, η εκτίμησή του είναι ατελής. Είναι λιγότερες οι επιπτώσεις από στερεά καύσιμα ή υδρογονάνθρακες;
● H σχέση ΑΠΕ και ορυκτών καυσίμων.
Οι ενεργειακές ύλες που χρησιμοποιούνται ταξινομούνται σε δύο ομάδες. Είναι αφενός οι Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (αιολική, ηλιακή, υδροηλεκτρική, παλιρροϊκή, γεωθερμική ενέργεια και ενέργεια από βιομάζα) και αφετέρου τα ορυκτά καύσιμα (λιγνίτες, γαιάνθρακες, υδρογονάνθρακες, πυρηνικά). Ποια είναι η προτίμηση του Μ.Δ.;
Υπέρ ή κατά των αιολικών
● Την αιολική ενέργεια και τις ΑΠΕ υποστηρίζω διαχρονικά με άρθρα μου, ασχέτως αν σήμερα θεωρώ πως η Ελλάδα για λόγους κάλυψης των αναγκών της δεν θα έπρεπε να αποκλείσει για τις επόμενες δεκαετίες τους λιγνίτες και τους υδρογονάνθρακες από το ενεργειακό ισοζύγιό της.
● Κάθε δραστηριότητα όμως, ιδιαίτερα παραγωγική, πρέπει τελικά να αποτιμάται με το κριτήριο cost-benefit, δηλαδή τη σχέση του κόστους (επιβάρυνσης) που προκαλείται από αυτήν, σε σχέση με το όφελος που προκύπτει από αυτήν.
● Δεν πρέπει να αγνοείται ότι οι ΑΠΕ είναι:
- ανεξάντλητες
- φιλικές στο περιβάλλον
- δεν εκπέμπουν στερεούς, υγρούς ή αέριους ρύπους
- είναι εγχώριες και προσφέρουν ασφάλεια ενεργειακού σχεδιασμού
- συμβάλλουν στην οικονομική ανάπτυξη
- καταπολεμούν έναν τεράστιο κίνδυνο που είναι η κλιματική αλλαγή.
● Οι ΑΠΕ δεν συντελούν στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, όπως συμβαίνει με λιγνίτη και υδρογονάνθρακες.
● Η αντίληψη του Μ.Δ. πως τα αιολικά μπορούν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις αν υλοποιηθούν σε περιοχές Natura είναι ορθή, αλλά αυτό είναι το πνεύμα και στο βασικό σενάριο της έκθεσης, που υποστηρίζει την προώθησή τους ασφαλώς με όρους και μέτρα αποφυγής αρνητικών επιδράσεων.
● Ολα τα παραπάνω συνηγορούν σε στήριξη των αιολικών, κίνητρο για προώθησή τους, στο πλαίσιο βέβαια του ενεργειακού σχεδιασμού.
● Αδυναμία του άρθρου του Μ.Δ. είναι ότι αποσιωπά το γεγονός ότι οι εξελίξεις στα αιολικά συνοδεύονται από συνεχή πορεία ιδιωτικοποίησης του ενεργειακού κλάδου, ενός κλάδου όπου θα έπρεπε να είναι ισχυρός ο ρόλος του Δημοσίου. Η ιδιωτικοποίηση δεν ευνοεί τον σχεδιασμό και τον έλεγχο και αυτό πράγματι μπορεί να προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις. Μάλιστα όπως γίνεται και σε άλλους τομείς (π.χ. τον τραπεζικό) δεν έχουμε απλά διείσδυση ιδιωτών αλλά ολοένα και περισσότερο ξένων παικτών. Ο αφελληνισμός προωθείται και στην Ενέργεια. Μέχρι σήμερα έχουμε διείσδυση ή επενδυτικό ενδιαφέρον από ισπανικούς, γαλλικούς, γερμανικούς, αμερικανικούς ομίλους κ.ά.
● Δημιουργεί ανησυχία η αναφορά για υπερπληθώρα αιτημάτων αδειοδότησης σε ΑΠΕ, συγκεκριμένα υπέρβαση σε αιολικά κατά… 502% του εθνικού στόχου ηλεκτροπαραγωγής. Ομως αυτή την εκτίμηση υιοθετεί και η έκθεση και αυτό αντιμετωπίζεται με τον σχεδιασμό και τη χωροθέτηση για όλες τις μορφές ενέργειας.
● Ο Μ.Δ. έχει τέτοια απόλυτη θέση, γιατί απλούστατα δεν συγκρίνει τις επιπτώσεις από μονάδες που λειτουργούν με λιγνίτη, πετρέλαιο, φυσικό αέριο σε σχέση με αιολικά και άλλες ΑΠΕ. Η σύγκριση είναι μέρα με τη νύχτα. Χαρακτηριστικό αρνητικό παράδειγμα τα λιγνιτικά κέντρα Πτολεμαΐδας και Μεγαλόπολης.
● Οπως αναφέρει ο Γ. Τσιπουρίδης, η αιολική ενέργεια δεν εκπέμπει κανενός είδους ρύπο. Κανένα!
● Συμμερίζομαι την ευαισθησία του Μ.Δ. για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, το ενδιαφέρον για αποφυγή επενδύσεων σε περιοχές Natura, όμως δεν τεκμηριώνεται ώς σήμερα ότι τα αιολικά επηρεάζουν ουσιαστικά τη βιοποικιλότητα, ενώ το θέμα με τις Natura είναι θέμα του ενεργειακού σχεδιασμού.
● Ο μεγάλος αριθμός αιτήσεων αδειοδοτήσεων αιολικών πάρκων, στον οποίο αναφέρεται ο Μ.Δ., αφορά τον εθνικό ενεργειακό σχεδιασμό και όχι την αιολική ενέργεια καθαυτή. Συμφωνούμε πως είναι «πληγή» οι αλόγιστες εγκρίσεις έργων ΑΠΕ και ότι η αλλαγή χρήσεων γης και οι διανοίξεις δρόμων προκαλούν προβλήματα.
● Η υπερβολική αυτή ανάπτυξη μπορεί να αποφευχθεί αν ληφθεί στην αδειοδότηση η φέρουσα ικανότητα κάθε περιοχής.
● Συνοψίζοντας, η έκθεση κάθε άλλο παρά απορρίπτει τα αιολικά, αλλά εκφράζει τη θέση «προώθησης και αξιοποίησης με σχεδιασμό, για το ελάχιστο περιβαλλοντικό και κοινωνικό κόστος».
● Η προσέγγιση Μ.Δ. για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας(ΑΠΕ), την αιολική ενέργεια ειδικότερα, είναι μερική, όχι σφαιρική και θεωρώ αλλοιώνει το πνεύμα της έκθεσης στην οποία αναφέρεται.
Η απάντηση του συντάκτη μας
Αγαπητέ κ. Γεωργακάκη,
Κατανοώ την προσπάθειά σας να δείτε «μισογεμάτο» το ποτήρι σε σχέση με την επίμαχη έκθεση του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Ωστόσο η πραγματικότητα που περιγράφεται σε αυτήν αλλά και στην αντίστοιχη διεθνή και επιστημονικά ελεγμένη δημοσίευση είναι απολύτως επιβαρυντική για το περιβάλλον, παρ’ όλο που υποτίθεται ότι αναφερόμαστε σε φιλικές προς το περιβάλλον μορφές ενέργειας. Αυτό το «παράδοξο» προσπάθησα να αναδείξω στο ρεπορτάζ μου.
Λέτε πως η Εκθεση δεν αποδίδει ευθύνες στις ΑΠΕ για την αλλαγή χρήσης γης και για την κατάτμηση της γης. Κι όμως, η παρακάτω φράση από το κείμενο των ερευνητών, που ίσως δεν προσέξατε, είναι απολύτως σαφής: «Οι επιπτώσεις της σημερινής ενεργειακής πολιτικής ανάπτυξης των επενδύσεων αιολικής ενέργειας αναμένεται να είναι ιδιαίτερα αρνητικές ως προς την αύξηση της τεχνητής γης (land take) και του κατακερματισμού, ο αναμενόμενος αντίκτυπος στη βιοποικιλότητα, στα οικοσυστήματα και στις οικοσυστημικές υπηρεσίες δεν μπορεί να υπολογιστεί, αλλά εκτιμάται πως θα είναι πολύ σοβαρός και πιθανόν μη αναστρέψιμος».
Με ρωτάτε αν είναι λιγότερες οι επιπτώσεις από στερεά καύσιμα ή υδρογονάνθρακες. Σας απαντώ πως στη χώρα μας δεν εφαρμόστηκε ποτέ ένα σοβαρό ενεργειακό ισοζύγιο. Πόσες ΑΠΕ, πόσα στερεά καύσιμα, πόσοι υδρογονάνθρακες; Οι αιτήσεις αιολικών στον χάρτη της ΡΑΕ ξεπερνούν κατά 502% τον εθνικό στόχο του 2030 αλλά ταυτόχρονα στο Ιόνιο και στην Κρήτη ετοιμαζόμαστε για εξορύξεις υδρογονανθράκων. Συνεπώς η ερώτηση είναι αντίστροφη. Πόσες είναι οι ενεργειακές ανάγκες της χώρας; Σε πόση παραγόμενη ενέργεια αντιστοιχεί η ακόρεστη όρεξη των εταιρειών (ΒΑΠΕ, πετρελαίου κτλ.) και με ποιο περιβαλλοντικό τίμημα καλούμαστε να καλύψουμε την όρεξη αυτή; Χαίρομαι που σας «δημιουργεί ανησυχία» η υπέρβαση του στόχου ηλεκτροπαραγωγής κατά 502%. Ομως, όπως αναφέρεται στο άρθρο, τον στόχο τον έχουμε ήδη καλύψει περίπου στο μισό και με τα νέα έργα που πρόκειται να τεθούν άμεσα σε λειτουργία θα τον υπερκαλύψουμε κατά 125%. Αφού κι εσείς ανησυχείτε, συμφωνείτε να σταματήσουμε αυστηρά μέχρι την κάλυψη του στόχου του 2030 και να απορρίψουμε ΟΛΕΣ τις πλεονάζουσες αιτήσεις; Θα συμφωνούσε με το σενάριο αυτό ο εκπρόσωπος των εταιρειών Αιολικών κ. Τσιπουρίδης, που επικαλείστε δύο φορές στο άρθρο σας; Το δικό μου ρεπορτάζ εστίασε, όχι στη γνώμη των εταιρειών, αλλά στη γνώμη των επιστημόνων που ασχολούνται επί χρόνια με την προστασία του περιβάλλοντος. Των οποίων τη μελέτη ζήτησε (και χρηματοδότησε) το υπουργείο Περιβάλλοντος και οφείλει πλέον να τη σεβαστεί. Αλλιώς στην επόμενη συζήτησή μας η υπερκάλυψη του στόχου μπορεί να έχει φτάσει στο… 1.502%. Με εκτίμηση,
Μάριος Διονέλλης
Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.
Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.
Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.
Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.
Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας