Δασικοί χάρτες, μείωση προστίμων, υδατικοί πόροι και οικολογικές παρεμβάσεις οι βασικές τομές

Η κύρωση των δασικών χαρτών σχεδόν για τη μισή χώρα, η κατακόρυφη μείωση των προστίμων για τις παράνομες χωματερές, η αναθεώρηση των σχεδίων για τη διαχείριση των υδατικών πόρων και η διασφάλιση της λειτουργίας των φορέων διαχείρισης των οικολογικά ευαίσθητων περιοχών είναι οι σημαντικότερες παρεμβάσεις που υλοποιήθηκαν στον τομέα του περιβάλλοντος από το 2015.

Στην ανασκόπηση, που δόθηκε χθες στη δημοσιότητα από την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος, έχουν περιληφθεί και οι δράσεις που έχουν δρομολογηθεί με χρονικό ορίζοντα το 2023 και περιλαμβάνουν διαθέσιμους πόρους συνολικού ύψους 2,5 δισ. ευρώ, μαζί με το Εθνικό Πρόγραμμα για το Κλίμα.

Η μεγαλύτερη τομή αφορά τους δασικούς χάρτες. Ως το 2015, σαράντα χρόνια μετά την ψήφιση του Συντάγματος που θεσμοθέτησε πρώτη φορά την προστασία των δασών, οι κυρωμένοι χάρτες κάλυπταν μόλις το 1% της συνολικής επιφάνειας της χώρας!

Σήμερα έχουν αναρτηθεί οι χάρτες για το 55% της χώρας, ενώ για το 44,31% έχει προχωρήσει και η κύρωσή τους. Υπολογίζεται ότι η διαδικασία θα έχει ολοκληρωθεί ως το τέλος του 2020 για το σύνολο της χώρας και πρώτη φορά θα γίνει οριοθέτηση των ευαίσθητων δασικών οικοσυστημάτων, που θα τα προστατεύσει αποτελεσματικά από καταπατήσεις, αυθαίρετη δόμηση και πυρκαγιές.

Η θεσμοθέτηση των κανόνων προστασίας θα απαλλάξει τους πολίτες και τις υποστελεχωμένες δασικές υπηρεσίες από τη γραφειοκρατία και θα διασφαλίσει κανόνες σε όλες τις περιοχές. Το μέτρο έχει ήδη διευκολύνει τους αγρότες που κάνουν αιτήσεις για την ένταξή τους σε προγράμματα κοινοτικών επιδοτήσεων.

Αντιπυρική προστασία

Οι δασικοί χάρτες έχουν ήδη διευκολύνει την εκπόνηση του πρώτου Σχεδίου Δράσης για την αντιπυρική προστασία και την πρόληψη των πυρκαγιών, που έχει εξασφαλίσει τριετή χρηματοδότηση ύψους 140 εκατ. ευρώ και έχει προσθέσει 550 νέα στελέχη στις αρμόδιες υπηρεσίες, μέσω προγραμμάτων κοινωφελούς εργασίας. Το υπουργείο Περιβάλλοντος θεσμοθέτησε επίσης μέτρα για το μεγάλο πρόβλημα των δασωμένων αγρών.

Πρόκειται για καλλιεργούμενες εκτάσεις, που απεικονίζονται στις αεροφωτογραφίες του 1945, αλλά στη συνέχεια εγκαταλείφθηκαν και καλύφθηκαν από δασική βλάστηση, κυρίως φρύγανα, επομένως εμπίπτουν στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.

Με βάση τα στοιχεία των ήδη αναρτημένων δασικών χαρτών, υπολογίζεται ότι σε αυτή την κατηγορία εντάσσονται 3,5 εκατ. στρέμματα, που αντιστοιχούν περίπου στο 2% της συνολικής επιφάνειας της χώρας. Το ίδιο χρονικό διάστημα έχασαν τον δασικό χαρακτήρα τους από πυρκαγιές ή εκχερσώσεις 1,6 εκατ. στρέμματα, που αντιστοιχούν στο 1,2% του συνόλου.

Με αυτά τα δεδομένα, το αρμόδιο υπουργείο υπολογίζει ότι υπάρχει θετικό ισοζύγιο δάσους, που ανέρχεται στα δύο εκατ. στρέμματα. Η διάταξη, που ψηφίστηκε πρόσφατα από τη Βουλή, ορίζει ότι εκτάσεις αυτής της κατηγορίας μπορούν να αξιοποιηθούν αποκλειστικά για αγροτική χρήση και εφόσον η δασωμένη έκταση δεν υπερβαίνει τα 30 στρέμματα.

Ωστόσο, για να χορηγηθεί άδεια γεωργικής εκμετάλλευσης, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εκπόνηση μελέτης εφόσον πρόκειται για εκτάσεις άνω των πέντε στρεμμάτων.

Προστατευόμενες περιοχές

Μεγάλα και ουσιαστικά βήματα έγιναν στον τομέα των προστατευόμενων περιοχών, με τη συγκρότηση 36 φορέων διαχείρισης και, κυρίως, με τη διασφάλιση πόρων για τη λειτουργία τους. Θεσμοθετήθηκε, επίσης, το διάταγμα για την προστασία του Κυπαρισσιακού κόλπου, για τον οποίο είχε εκδοθεί καταδικαστική απόφαση το 2014 από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Εχουν ξεκινήσει μελέτες ύψους 17,5 εκατ. ευρώ για τα σχέδια διαχείρισης των οικολογικά ευαίσθητων περιοχών, ενώ υλοποιείται οκταετές πρόγραμμα για τις περιοχές ΝATURA, στο οποίο θα απορροφηθούν 17 εκατ. ευρώ. Στον συγκεκριμένο τομέα, η Ελλάδα έχει εξασφαλίσει τη μεγαλύτερη χρηματοδότηση από το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Φύση-Βιοποικιλότητα».

Στα «συν» του υπουργείου Περιβάλλοντος περιλαμβάνεται η μείωση κατά 82% των προστίμων για τις τριτοκοσμικές χωματερές, που αναμένεται να μηδενιστούν ώς το τέλος του χρόνου. Το 2015 η Ελλάδα κατέβαλλε 14,5 εκατ. ευρώ ανά εξάμηνο και ήταν το «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης γιατί συνέχιζε τη λειτουργία τους, παρά τις καταδικαστικές αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Με τον νόμο 4496/2017, δόθηκε έμφαση στην ανακύκλωση με την ενεργό συμμετοχή των πολιτών και των δήμων, ενώ αναμένεται να τεθεί σύντομα σε εφαρμογή η νέα τιμολογιακή πολιτική με την οποία τα τέλη θα καθορίζονται από τις ποσότητες των σκουπιδιών που οδηγούνται στους χώρους υγειονομικής ταφής.

Οι δημοτικές αρχές έχουν στη διάθεσή τους ένα δισ. ευρώ για τη χρηματοδότηση προγραμμάτων διαχείρισης των απορριμμάτων με σύγχρονες υποδομές.

Αποχέτευση, λύματα

Με εξαετή καθυστέρηση, προχώρησε η αναθεώρηση των σχεδίων διαχείρισης των υδατικών πόρων και η Ελλάδα απέκτησε πρόσβαση σε διαθέσιμα ευρωπαϊκά προγράμματα με προϋπολογισμό άνω των 2,5 δισ. ευρώ.

Εχουν ήδη δρομολογηθεί έργα ύψους 1,2 δισ. ευρώ, που αφορούν κυρίως υποδομές αποχέτευσης και επεξεργασίας λυμάτων, ενώ υπολογίζεται ότι το 2023 θα διαθέτουν δίκτυο ακαθάρτων όλοι οι οικισμοί με πληθυσμό άνω των 2.000 κατοίκων.

Στον τομέα αυτό υπήρχαν μεγάλες καθυστερήσεις και έχει εκδοθεί από χρόνια η πρώτη καταδικαστική απόφαση από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο και ετοιμάζεται δεύτερη παραπομπή που θα συνοδεύεται από τσουχτερό πρόστιμο.

«Είναι η Ελλάδα που δεν γυρίζει πίσω», τονίζει ο αναπληρωτής υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος και προσθέτει:

«Η βιώσιμη ανάπτυξη που θέλουμε και υλοποιούμε θεωρεί ότι το περιβάλλον δεν είναι εμπόδιο στην παραγωγή, αλλά αναπτυξιακός πόρος ο οποίος δημιουργεί ευκαιρίες για καλύτερη ποιότητα ζωής και καινοτομία».

Τονίζει επίσης ότι το μοντέλο διαχείρισης του περιβάλλοντος που ακολουθούσε η χώρα μας για δεκαετίες είναι ξεπερασμένο αλλά και επικίνδυνο για τη διασφάλιση των οικοσυστημάτων, της ποιότητας ζωής και της οικονομίας.