Ράβουν «κουστούμι» για να έρθει ανάπτυξη

«Φωτιά» παίρνουν το 2017 οι έμμεσοι φόροι οι οποίοι, σε μια χρονιά που η ελληνική οικονομία στοχεύει σε ανάπτυξη 2,7%, αυτοί αυξάνουν κατά 1,5 δισ. ευρώ προκαλώντας νέο κύμα επιβαρύνσεων που θα πλήξει αδιακρίτως όλους τους πολίτες ανεξάρτητα από το ύψος του εισοδήματός τους.

Βέβαια, το «κοστούμι» είναι πολύ μεγαλύτερο από 1,5 δισ. ευρώ εάν ληφθούν υπόψη φορο-μέτρα που ακόμη δεν έχουν εφαρμοστεί και επομένως δεν έχουν γίνει αισθητά στην πραγματική οικονομία ώστε να μετρηθεί η επιρροή τους στη διακύμανση της τελικής κατανάλωσης.

Πρόκειται για τα νέα τέλη σε σταθερή τηλεφωνία, συνδρομητική τηλεόραση αλλά και στον καφέ, τις αυξήσεις που έρχονται στους ειδικούς φόρους κατανάλωσης -οδηγώντας προς τα πάνω τις τιμές σε καύσιμα, κανονικά και ηλεκτρονικά τσιγάρα-, αλλά και τον υψηλό ΦΠΑ των ακριτικών νησιών με τον συντελεστή να αυξάνει στο 24% επιφέροντας νέο πλήγμα στους κατοίκους που μένουν ή έχουν σε αυτά την επαγγελματική τους έδρα.

Μιλάμε για έναν «λογαριασμό» που φτάνει τα 2,6 δισ. ευρώ, ο οποίος σε συνδυασμό με τα μέτρα που τρέχουν ήδη από φέτος (1,387 δισ. ευρώ το 2016) εκτοξεύει στα 4 δισ. ευρώ το «πακέτο» της λιτότητας για τη διετία 2016-2017.

Ολες αυτές οι παρεμβάσεις περιγράφονται αναλυτικά στο συμπληρωματικό κείμενο της συμφωνίας που υπέγραψε η κυβέρνηση με τους δανειστές και ψήφισε τον Ιούνιο η ελληνική Βουλή.

Αυτά τα φορο-μέτρα μαζί με τη νέα «μαχαιριά» ύψους 1,3 δισ. ευρώ που θα δεχθούν οι δαπάνες εκτιμάται ότι θα ανοίξουν τον δρόμο ώστε να μπορέσει η Αθήνα να πιάσει τον στόχο του πρωτογενούς πλεονάσματος, ο οποίος για το 2017 τοποθετείται στο 1,8% του ΑΕΠ ή στα 3,33 δισ. ευρώ από 0,63% του ΑΕΠ ή 1,11 δισ. ευρώ που θα διαμορφωθεί το 2016. Για το 2018 ο πήχης ανεβαίνει στο 3,5% του ΑΕΠ.

Αυτά προκύπτουν από το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού που κατατέθηκε χθες στη Βουλή μαζί με την έκθεση του Συμβουλίου Δημοσιονομικής Πολιτικής.

Είναι η πρώτη έκθεση-σχόλιο (η δεύτερη θα έρθει με το τελικό σχέδιο του προϋπολογισμού) που συντάσσει το νέο αυτό όργανο το οποίο θα περνά από κρησάρα τα έσοδα, τις δαπάνες του κράτους και θα δίνει το στίγμα της οικονομικής πολιτικής.

Περιγράφοντας έτσι τις προοπτικές της ελληνικής οικονομίας θεωρεί μάλλον υπερφίαλο τον στόχο για ανάπτυξη 2,7% το 2017 από ύφεση -έστω και οριακή- 0,3% του ΑΕΠ φέτος. Τη «θεωρία του ελατηρίου» που ακούγεται από κυβερνητικά χείλη και πιθανότατα πάνω σε αυτή φαίνεται να βασίζεται η εκτίμηση για επιτάχυνση του ΑΕΠ από το νέο έτος δεν ασπάζονται οι τεχνοκράτες του Συμβουλίου.

Αστερίσκοι και κρίσιμοι δείκτες

Σύμφωνα με το Συμβούλιο, είναι πολλοί οι αστερίσκοι πριν η χώρα φτάσει σε αυτή τη μνημονιακή επίδοση. Μεταξύ αυτών των προϋποθέσεων είναι:

■ Πολιτική σταθερότητα.

■ Σταδιακά άρση των περιορισμών στην κίνηση των κεφαλαίων (capital controls).

■ Βελτίωση των συνθηκών ρευστότητας στην οικονομία όπως και των προσδοκιών νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Σε περίπτωση, όμως, που επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις του προϋπολογισμού, τότε το 2017 μια σειρά από κρίσιμους δείκτες στην οικονομία θα γυρίσουν σε θετικό πρόσημο.

Πρώτη θα είναι η ιδιωτική κατανάλωση που σύμφωνα με το προσχέδιο προβλέπεται ότι θα αυξηθεί κατά 1,8% από -0,6% που θα βρεθεί φέτος. Η αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης θα προέλθει κυρίως μέσω της μείωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου.

«Υπό την προϋπόθεση της ομαλής χρηματοδότησης από τον ESM για την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων, καθώς και της εντατικοποίησης της προσπάθειας εξόφλησης των υποχρεώσεων από τους φορείς, εκτιμάται ότι θα βελτιωθεί ο ρυθμός αποπληρωμής τους και θα μειωθούν σημαντικά το 2017», αναφέρεται στο προσχέδιο, όπου και αποτυπώνονται στοιχεία αναφορικά με την έως σήμερα πορεία ληξιπρόθεσμων οφειλών και πληρωμών.

Σύμφωνα με αυτά, έως το τέλος Αυγούστου είχαν μεταφερθεί πιστώσεις στους προϋπολογισμούς των υπουργείων και των φορέων της γενικής κυβέρνησης ύψους 1,85 δισ. ευρώ, ενώ διατέθηκε και ρευστότητα 152 εκατ. ευρώ για την αποπληρωμή εκκρεμών επιστροφών.

Η συνολική χρηματοδότηση από τον ESM εντός του έτους και έως το πρώτο εξάμηνο του 2017 αναμένεται στα 6,6 δισ. ευρώ, ενώ τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία τα οποία ενσωματώνονται στο προσχέδιο δείχνουν ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της γενικής κυβέρνησης τον Απρίλιο 5,6 δισ. ευρώ και εκκρεμείς επιστροφές φόρων 1,2 δισ. ευρώ.

Σε αντίθεση με την ιδιωτική κατανάλωση η δημόσια θα παραμείνει σε αρνητικό πεδίο αλλά με εμφανή συγκράτηση του ρυθμού πτώσης (-0,3% από 1,5% φέτος), ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου θα καταγράψει αύξηση 9,1% (από 3,3% φέτος), ενώ οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών θα αυξηθούν κατά 5,3% ύστερα από πτώση 6,3% το 2016.

Πληθωρισμός και πάλι!

Το 2017 θα έχουμε και αύξηση του πληθωρισμού έπειτα από πολλά χρόνια αποπληθωρισμού. Προβλέπεται ενίσχυση του εναρμονισμένου δείκτη τιμών καταναλωτή κατά 0,6% το 2017.

Με βάση αυτές τις εκτιμήσεις το ΑΕΠ σε απόλυτους αριθμούς προβλέπεται να φτάσει στα επίπεδα των 182,332 δισ. ευρώ από 176,197 δισ. ευρώ φέτος.

Μεγάλο στοίχημα για την κυβέρνηση είναι η ανεργία, το «φάντασμα» της οποίας ανεξάρτητα από το τι λένε τα νούμερα συνεχίζει να πλανάται πάνω από τα νοικοκυριά. Ωστόσο, όπως κάθε προϋπολογισμός έτσι και αυτός κάνει λόγο για μείωση της ανεργίας κατά περίπου μία μονάδα, από το 23,5% του εργατικού δυναμικού φέτος στο 22,4% το 2017. Ωστόσο, οι «ουρές» στον ΟΑΕΔ παραμένουν «φιδίσιες».

Αναλυτικότερα, σύμφωνα με τον νέο προϋπολογισμό:

■ Τα συνολικά έσοδα (τακτικά) τα νέου προϋπολογισμού προβλέπεται να φτάσουν στα 48,3 δισ. ευρώ.

■ Οι άμεσοι και έμμεσοι φόροι αυξάνουν το νέο έτος κατά 400 εκατ. ευρώ και 1,5 δισ. ευρώ στα 20,356 δισ. ευρώ και 26,2268 δισ. ευρώ, αντίστοιχα.

Ο «λογαριασμός» των μέτρων που έχουν ήδη ψηφιστεί και ενεργοποιούνται σταδιακά για το 2017 έχει ως εξής: Οι αλλαγές στο εισόδημα (κλίμακα, συντελεστές) θα αποδώσουν 988 εκατ. ευρώ, η αύξηση του ΦΠΑ από το 23% στο 24% θα δώσει 437 εκατ. ευρώ, 736 εκατ. ευρώ προβλέπονται από την αναμόρφωση των συντελεστών και τη χρονική επέκταση της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, στα 422 εκατ. ευρώ φτάνουν τα έξτρα έσοδα από την αύξηση των ειδικών φόρων κατανάλωσης στα καύσιμα, ενώ 142 εκατ. ευρώ πρόσθετα έσοδα θα αποφέρει η επικείμενη αύξηση των φόρων στα τσιγάρα.

Μικρότερη συνεισφορά στα δημόσια έσοδα θα έχουν μια σειρά από λοιπές φορολογικές παρεμβάσεις, όπως η επιβολή ειδικού τέλους εισαγωγών στον καφέ (62 εκατ. ευρώ), οι αλλαγές στη φορολογία εισοδήματος εταιρικών αυτοκινήτων (91 εκατ. ευρώ), οι αλλαγές στη φορολογία οχημάτων (30 εκατ. ευρώ), η αναμόρφωση στη φορολογία επενδυτικών σχημάτων (19,3 εκατ. ευρώ), το τέλος συνδρομητικής τηλεόρασης (25 εκατ. ευρώ), το τέλος συνδρομητών σταθερής τηλεφωνίας (54,2 εκατ. ευρώ), η αύξηση της συμμετοχής του Δημοσίου στα μικτά κέρδη από τυχερά παιχνίδια (56,8 εκατ. ευρώ).

■ Τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις το 2017 υπολογίζονται σε 437 εκατ. ευρώ.

■ Οι δαπάνες του κράτους (τακτικές) προσγειώνονται στα 49,142 δισ. ευρώ το 2017 από 50,5 δισ. ευρώ το 2016, με το ύψος της εξοικονόμησης από αυτή την περικοπή να φτάνει το 1,3 δισ. ευρώ.

Το συνολικό ύψος των πρωτογενών δαπανών έχει οριστεί σε 43,592 δισ. ευρώ έναντι πρόβλεψης για 44,824 δισ. ευρώ φέτος.

■ Το κονδύλι για μισθούς και συντάξεις μετά την «απομόνωση» του ΕΚΑΣ και άλλων επιδομάτων περιορίζεται στα 12,3 δισ. ευρώ από 18 δισ. ευρώ το 2016!

■ Μόνο από το μνημονιακό «ψαλίδι» στις συντάξεις εξοικονομούνται 600 εκατ. ευρώ.

■ Οι δαπάνες για ασφάλιση, περίθαλψη και κοινωνική προστασία αυξάνουν στα 20,2 δισ. ευρώ το 2017 λόγω της ενσωμάτωσης του επιδόματος του ΕΚΑΣ που θα κοπεί το 2019.

■ Για τόκους ο προϋπολογισμός θα καταβάλει 5,55 δισ. ευρώ το 2017, οριακά χαμηλότερα σε σχέση με τα 5,650 δισ. ευρώ φέτος.

■ Το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων -εφόσον δεν «κοπεί» στην πορεία- προβλέπεται να φτάσει στα 6,750 δισ. ευρώ.

■ Για καταπτώσεις εγγυήσεων (φορείς εντός και εκτός γενικής κυβέρνησης) ο προϋπολογισμός θα καταβάλει του χρόνου 1,748 δισ. ευρώ.

■ Στο 1 δισ. ευρώ ανέρχεται το αποθεματικό του νέου προϋπολογισμού.

■ Στα 318,6 δισ. ευρώ θα εξακοντιστεί το χρέος (γενικής κυβέρνησης) το 2017 από 315,17 δισ. φέτος. Ομως, ως ποσοστό του ΑΕΠ θα μειωθεί στο 174,8% από 178,9%.

■ Οι χρηματοδοτικές ανάγκες για το 2017 τοποθετούνται στα 13 δισ. ευρώ.

Ανοδος του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης

Σύμφωνα με το προσχέδιο η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί κατά 1,8% κυρίως μέσω της μείωσης των ληξιπρόθεσμων οφειλών του Δημοσίου

Μια στο καρφί και μια στο πέταλο είναι οι ενδείξεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας όπως καταγράφονται στους «παλμογράφους» του ΙΟΒΕ που μετρά το οικονομικό κλίμα και την καταναλωτική εμπιστοσύνη, και της εταιρείας Markit η οποία παρακολουθεί τις επιδόσεις της βιομηχανίας.

Τα στοιχεία της μηνιαίας έρευνας του ΙΟΒΕ είναι θετικά για τον Σεπτέμβριο καθώς καταγράφεται άνοδος του δείκτη οικονομικού κλίματος στην Ελλάδα στις 91,4 από τις 90,9 μονάδες.

Η άνοδος του δείκτη καταναλωτικής εμπιστοσύνης ήταν ακόμη υψηλότερη καθώς ο δείκτης αναρριχήθηκε στις -65,9 μονάδες από τις -69,2 μονάδες.

Το ΙΟΒΕ υπογραμμίζει στην έρευνά του ότι συνολικά τα στοιχεία αποτυπώνουν «επιστροφή στην κανονικότητα σε πλευρές της οικονομίας και εκτέλεση του προγράμματος προσαρμογής».

Στο μέτωπο των επιχειρηματικών προσδοκιών τον Σεπτέμβριο υπήρξε μικρή βελτίωση σε όλους τους τομείς. Μολονότι σύμφωνα με τον ΙΟΒΕ δεν καταγράφεται κάτι ιδιαίτερα θετικό «φαίνεται να διαµορφώνεται ένα περιβάλλον µεγαλύτερης σταθερότητας, σε σχέση µε την αβεβαιότητα που υπήρχε στις αρχές τουλάχιστον του έτους».

Αντίστοιχα τη βελτίωση της καταναλωτικής εμπιστοσύνης το ΙΟΒΕ την αποδίδει στην εκτίμηση ότι έχουν πλέον «προεξοφληθεί» τα νέα δημοσιονομικά μέτρα και σταδιακά εμπεδώνεται η αισιοδοξία ότι μπορούν να βελτιωθούν τόσο τα δημόσια οικονομικά όσο και η οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών.

Ετσι οι προβλέψεις των νοικοκυριών για την οικονομική κατάσταση της χώρας βελτιώθηκαν τον Σεπτέμβριο (στις -65,3 μονάδες από -72,3 μονάδες).

Ωστόσο το 81% των καταναλωτών προβλέπει επιδείνωση. Αντίστοιχα παρά την μικρή βελτίωση του δείκτη προσδοκιών για την οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών (-56 από -62,6 μονάδες), το 74% των νοικοκυριών αναμένει επιδείνωση και το 4% (από 3%) βελτίωση.

Από την άλλη πλευρά τα στοιχεία έρευνας της Markit για τον μεταποιητικό τομέα στην Ελλάδα έδειξαν επιστροφή σε συρρίκνωση τον Σεπτέμβριο καθώς ο δείκτης υπεύθυνων προμηθειών (PMI) υποχώρησε στις 49,2 μονάδες από 50,4 μονάδες τον Αύγουστο.

Η συνολική μείωση ήταν αποτέλεσμα της υποχώρησης τόσο της παραγωγής όσο και των νέων παραγγελιών. Ωστόσο, όπως σημειώνεται στην ανάλυση, οι εταιρείες εξακολούθησαν να αυξάνουν το εργατικό δυναμικό τους, αν και οι προσλήψεις γίνονται με τον χαμηλότερο ρυθμό των τελευταίων τεσσάρων μηνών.

Σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτα στοιχεία που επικαλείται η εταιρεία, η μείωση ήταν αποτέλεσμα του συνδυασμού της περιορισμένης διαθεσιμότητας πρώτων υλών για την παραγωγή και της έλλειψης ρευστότητας στον τομέα. Επιπλέον, τα αποθέματα ετοίμων προϊόντων μειώθηκαν για 95ο συνεχή μήνα.

Β. Γεώργας