H επέλαση των μεταχειρισμένων

Η Skroutz.gr, η μεγαλύτερη πλατφόρμα ηλεκτρονικών αγορών (marketplace) στην Ελλάδα, παρουσίασε το νέο της διαδικτυακό «παιδάκι» με το όνομα Skoop, για αγοραπωλησίες μεταχειρισμένων ειδών. Η φιλοσοφία τoυ είναι παρόμοια με το αμερικανικό e-bay ή το ελληνικό vendora.gr (γνωστό ειδικά στους κύκλους των νοσταλγών της ρετρό τεχνολογίας). Η υπηρεσία Skoop δεν πουλάει απευθείας μεταχειρισμένα αντικείμενα, αλλά λειτουργεί ως διαμεσολαβητής για τη δημοσίευση αγγελιών, παρέχοντας περιβάλλον για ασφαλείς online πληρωμές και εγγυήσεις ότι οι συναλλαγή δεν θα ολοκληρωθεί προτού παραλάβει ο χρήστης το αντικείμενο και διαπιστώσει ότι είναι αυτό που διαφημιζόταν. Προς το παρόν λειτουργεί σε δοκιμαστική έκδοση και είναι δωρεάν για τους πωλητές ώς τις 30 Απριλίου. Στόχος είναι να αξιοποιηθεί η τεράστια βάση των εγγεγραμμένων χρηστών της Skroutz, που αγγίζουν τα 6 εκατομμύρια. Οι παραδόσεις γίνονται κατ’ οίκον ή στα καταστήματα της συνεργαζόμενης μεταφορικής, ενώ προσεχώς τα δέματα θα παραλαμβάνονται και από τις θυρίδες skroutz point.

Από τη συνταγή δεν θα μπορούσαν να λείπουν οι αναφορές στην περιβαλλοντική συνείδηση των καταναλωτών: «Με την υπηρεσία Skoop θέλουμε αφενός να δώσουμε χώρο στους χρήστες να πωλούν τα προϊόντα τους, δίνοντας μια δεύτερη ευκαιρία σε αντικείμενα που δεν χρειάζονται πια, και αφετέρου να συνεισφέρουμε στην κυκλική οικονομία», δήλωσε σχετικά ο διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της Skroutz, Γιώργος Χατζηγεωργίου.

Ρούχα

Η ταχύτερα αναπτυσσόμενη αγορά μεταχειρισμένων ειδών παγκοσμίως είναι τα ρούχα από δεύτερο χέρι, των οποίων ο τζίρος αναμένεται να αγγίξει τα 350 δισ. δολάρια το 2027, ενώ το 2023 «έκλεισε» στα 193,7 δισ., σύμφωνα με έρευνα της εταιρείας GlobalData, για λογαριασμό της πλατφόρμας μεταχειρισμένων ρούχων και αξεσουάρ μόδας ΤhredUp. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα, το λιανεμπόριο μεταχειρισμένων αναπτύσσεται με τριπλάσια ταχύτητα από το σύνολο του κλάδου της ένδυσης, ενώ τη χρονιά που διανύουμε το 10% του παγκόσμιου εμπορίου ρούχων αναμένεται να αφορά μεταχειρισμένα είδη. Οι διαδικτυακές πλατφόρμες έχουν το προβάδισμα στην αγορά των «μη καινούργιων» ειδών (όπως αποκαλούνται κατ’ ευφημισμόν τα μεταχειρισμένα) αναμένοντας να φτάσουν το 2025 στα 750 δισ. δολάρια τζίρο παγκοσμίως, από 575 δισ. το 2023, όπως αναφέρει άρθρο της Guardian βασισμένο σε εκτιμήσεις της πλατφόρμας e-bay.

Για την Ελλάδα δεν υπάρχουν πλήρη στοιχεία για το λιανεμπόριο μεταχειρισμένων ειδών που να περιλαμβάνουν και τις διαδικτυακές πωλήσεις. Ωστόσο ένα ενδεικτικό κριτήριο είναι τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την κατηγορία «Λιανικό εμπόριο μεταχειρισμένων ειδών σε καταστήματα». Μέσα σε τρία χρόνια ο τζίρος της συγκεκριμένης δραστηριότητας υπερτριπλασιάστηκε, φτάνοντας τα 30,26 εκατ. ευρώ το 2023 από 9,25 εκατ. ευρώ το 2020, αν και σε απόλυτη αξία παραμένει μικρός. Χαρακτηριστική είναι η ταχύτητα με την οποία πολλαπλασιάζονται τα «ρουχάδικα» με μεταχειρισμένα, όχι μόνο σε λαϊκές περιοχές ή στο κέντρο των πόλεων, αλλά και σε μεσοαστικά προάστια. Από τις «αμερικάνικες αγορές» παλαιότερων δεκαετιών, κατάλοιπο και συνάμα μετεξέλιξη της «αμερικάνικης βοήθειας» της UNRRA και του παρα-εμπορίου των ναυτών του 6ου Στόλου των ΗΠΑ στον Πειραιά, φτάσαμε στη σημερινή έκρηξη των ρούχων από δεύτερο χέρι, σε πολλαπλές διαβαθμίσεις ποιότητας και τιμών. Μια πιο εκλεπτυσμένη εκδοχή είναι τα vintage thrift shops, που ποντάρουν στη νοσταλγία νεότερων γενιών για εποχές που δεν έζησαν. Τέλος, η πιο «κυριλέ» κατηγορία μεταπώλησης αφορά τα επώνυμα ρούχα και αξεσουάρ πολυτελείας (luxury items), η οποία επίσης ανθεί στο διαδίκτυο.

Δυναμικά στην αγορά των μεταχειρισμένων μπαίνουν πλέον και οι πολυεθνικές αλυσίδες της λεγόμενης «γρήγορης μόδας» (fast-fashion), όπως η Zara του ισπανικού ομίλου Ιnditex και η σουηδική H&M. Θέλοντας να αποκαθαρθούν από τις βάσιμες κατηγορίες για μόλυνση του περιβάλλοντος (η βιομηχανία της μόδας θεωρείται από τις πλέον ρυπογόνες διεθνώς), οι μεγάλες αλυσίδες υιοθετούν πρακτικές ανακύκλωσης και μεταπώλησης χρησιμοποιημένων ρούχων.

Πολυεθνικές αλυσίδες

Η Zara λάνσαρε τον Δεκέμβριο και στην Ελλάδα την πλατφόρμα zara-preowned, όπου μπορείς να πουλήσεις, να αγοράσεις, να δωρίσεις ή να επιδιορθώσεις χρησιμοποιημένα ρούχα της εταιρείας. Η Η&Μ προς το παρόν διαθέτει κουτιά ανακύκλωσης ρούχων στα καταστήματά της, ενώ δρομολογεί παγκοσμίως και την είσοδό της στην αγορά της μεταπώλησης και επαναχρησιμοποίησης. Αποκλειστικά στα μεταχειρισμένα ρούχα ειδικεύεται η βουλγαρική αλυσίδα Mania Stores, η οποία άνοιξε το πρώτο της κατάστημα στην Αθήνα τον Αύγουστο, ενώ ετοιμάζεται και η λιθουανική Ηumana, η οποία διαθέτει ήδη 272 καταστήματα σε 13 χώρες.

Προνομιακό κοινό και κινητήριος δύναμη για την ανάπτυξη της αγοράς μεταχειρισμένων ειδών θεωρείται η γενιά Ζ, όσοι γεννήθηκαν από τα τέλη του 20ού έως και την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα. Η ευαισθητοποίησή τους σε περιβαλλοντικά θέματα και η εξοικείωσή τους με τις αγορές μέσω διαδικτύου αλλά και μέσω social media καθιστούν τους σημερινούς εφήβους και εικοσάρηδες το μήλον της Εριδος για το εμπορικό Ελντοράντο του second-hand.

Ο λάκκος στη φάβα της «βιωσιμότητας» είναι ότι ενώ η τάση της επαναχρησιμοποίησης αυξάνεται, οι μεγάλες εταιρείες ρούχων, και όχι μόνο, συνεχίζουν ακάθεκτες την υπερπαραγωγή προϊόντων που είναι καταδικασμένα να μην πωληθούν ποτέ ή να φορεθούν για λίγο και να καταλήξουν στα σκουπίδια. «Το γεγονός ότι υπάρχουν τόσες ευκαιρίες για την αγορά της επαναπώλησης απλά μας δείχνει πόσο υψηλός είναι ο ρυθμός παραγωγής και κατανάλωσης», γράφει άρθρο της Vogue, εκφράζοντας τον φόβο ότι η επικερδής αγορά των μεταχειρισμένων συνεχίζει να επιβαρύνει το περιβάλλον όσο το κακό δεν αντιμετωπίζεται στην πηγή του. Οταν η παραδοχή προέρχεται από το περιοδικό-βίβλο της μόδας, είναι φανερό ότι η ανάπτυξη του second-hand δεν είναι και τόσο «πράσινη».