Πωλείται άμεσα και το «φιλέτο» της Εθνικής Τράπεζας

Ειδικότερα το 1,39 ευρώ/μετοχή αντιστοιχεί σε αυξημένη τιμή (premium) κατά 9,4% σε σχέση με την τιμή κλεισίματος της μετοχής στο Χρηματιστήριο στις 20/10/2023, που ήταν η τελευταία εργάσιμη ημέρα πριν από την προσφορά προς το Ταμείο, και σε μειωμένη τιμή (discount) κατά 0,4% στην τιμή κλεισίματος της μετοχής στις 10/11/2023, ενώ χθες έκλεισε στο 1,395 ευρώ.

Και πριν προλάβει να στεγνώσει το μελάνι των επίσημων ανακοινώσεων, το ΤΧΣ ενημέρωσε ότι ξεκινάει σήμερα το πρωί η διαδικασία αποεπένδυσης για την Εθνική Τράπεζα, με το άνοιγμα του βιβλίου προσφορών (θα κλείσει στις 16/11) για το 20% από 40% που κατέχει συνολικά το Ταμείο και εύρος τιμής 5-5,44 ευρώ. Σε περίπτωση υπερκάλυψης μπορεί να διατεθεί επιπλέον 2%. Σημειώνεται ότι την Παρασκευή η τιμή της μετοχής έκλεισε στα 5,44 ευρώ και χθες στα 5,48 ευρώ.

Τα καθαρά έσοδα που θα εισπράξει το ΤΧΣ εκτιμώνται έως 985 εκατ. ευρώ, αυξανόμενα έως περίπου 98 εκατ. ευρώ εάν υπολογιστεί η μέγιστη τιμή της διάθεσης.

Ειδικότερα, το μετοχικό κεφάλαιο της τράπεζας αποτελείται από 914.715.153 κοινές μετοχές, με το ΤΧΣ να διαθέτει έως 182.943.031 εξ αυτών μετά δικαιώματος ψήφου, ενώ έχει επιφυλαχθεί να ασκήσει κατ’ απόλυτη κρίση το δικαίωμα επιλογής αύξησης μεγέθους προσφοράς και να αυξήσει τον αριθμό των μετοχών που προσφέρονται στην προσφορά κατά έως 18.294.303 μετοχές.

Οι προς διάθεση μετοχές θα κατανεμηθούν ως εξής:

i) 15% που αντιστοιχεί σε 27.441.455 μετοχές σε ιδιώτες ή ειδικούς επενδυτές που συμμετέχουν στην ελληνική δημόσια προσφορά, η οποία θα διεξαχθεί μέσω της διαδικασίας ηλεκτρονικού βιβλίου προσφορών και

ii) 85% που αντιστοιχεί σε 155.501.576 μετοχές σε επενδυτές που συμμετέχουν στη διεθνή προσφορά.

Ζημιές του Δημοσίου

Με την αποεπένδυση του ΤΧΣ να είναι σε εξέλιξη, ανοίγει εκ νέου η συζήτηση περί ζημιών του Δημοσίου που διέθεσε περί τα 50 δισ. ευρώ για τη σωτηρία των τραπεζών και υπό καμία ρεαλιστική συνθήκη δεν πρόκειται να τα πάρει πίσω.

Παρ’ όλα αυτά η κριτική που δέχεται το Ταμείο -για την ακρίβεια, η κυβέρνηση- αφορά τη χρονική στιγμή που επιλέχθηκε για την έναρξη της αποεπένδυσης, με δεδομένο το αφήγημα για υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης και ανόδου του Χρηματιστηρίου και τον νόμο να δίνει χρονικό περιθώριο μέχρι το 2025. Ο αντίλογος κάνει λόγο για άμεση αξιοποίηση του θετικού momentum εξαιτίας της ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας, εν μέσω αβεβαιοτήτων λόγω γεωπολιτικών εντάσεων.

Ανακεφαλαιοποιήσεις

Το 2009, το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα άρχισε να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα ρευστότητας, καθώς οι υποβαθμίσεις της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας περιόρισαν την πρόσβαση των τραπεζών στις αγορές χρήματος και κεφαλαίων, όπως αναφέρει η ΤτΕ στην Εκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Νοέμβριος 2022). Η συμμετοχή των τραπεζών στο PSI -που είχαν μεγάλη εξάρτηση από τον δημόσιο τομέα (ομόλογα)- είχε αποτέλεσμα την επιδείνωση της κεφαλαιακής τους βάσης και κατέστη αναγκαία η εκπόνηση σχεδίου για την ανακεφαλαιοποίησή τους. Τη στιγμή μάλιστα που τα «κόκκινα» δάνεια είχαν πάρει την… ανηφόρα λόγω της επιδείνωσης της οικονομίας, με τους πιστωτικούς κινδύνους και τις ζημιές να αυξάνονται.

«Τον Μάιο του 2012 η Τράπεζα της Ελλάδος εκπόνησε άσκηση για τον υπολογισμό των κεφαλαιακών αναγκών κάθε ελληνικού πιστωτικού ιδρύματος και την αξιολόγηση της βιωσιμότητάς τους. Οι κεφαλαιακές ανάγκες για το σύνολο των ελληνικών πιστωτικών ιδρυμάτων εκτιμήθηκαν σε 40,5 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 27,5 δισ. ευρώ αντιστοιχούσαν στα τέσσερα σημαντικά πιστωτικά ιδρύματα. Το πρόγραμμα στήριξης της ελληνικής οικονομίας προέβλεπε τη διάθεση συνολικά 50 δισ. ευρώ (σ.σ.: ώστε να καλυφθούν και τα funding gaps των τραπεζών που εξυγιάνθηκαν και απορροφήθηκαν από τις συστημικές) για την κάλυψη του κόστους ανακεφαλαιοποίησης και αναδιάταξης του ελληνικού τραπεζικού τομέα», αναφέρει η ΤτΕ.

Ετσι, η πρώτη ανακεφαλαιοποίηση (2012-2013) έγινε μέσω του ΤΧΣ και στοίχισε περί τα 25,5 δισ. ευρώ, ενώ με περίπου 3 δισ. ευρώ συμμετείχαν οι ιδιώτες μέτοχοι. Το κράτος έφτασε να κατέχει ποσοστό άνω του 80% στις 4 συστημικές τράπεζες, χωρίς όμως δικαιώματα σε ό,τι αφορά την επιλογή διοικήσεων.

Η δεύτερη, το 2014, καλύφθηκε στο σύνολό της από τοποθετήσεις ιδιωτών ύψους 8,3 δισ. ευρώ, αλλά προκάλεσε μεγάλη απαξίωση της περιουσίας του ΤΧΣ λόγω μείωσης του ποσοστού συμμετοχής του στα κεφάλαια των τραπεζών (dilution). Επιπρόσθετα, ελήφθησαν και άλλα μέτρα, όπως στήριξη των τραπεζών με εγγυήσεις (ομόλογα), εξυγίανση τραπεζών (Αγροτική, Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο, Proton κ.ά.) και αναδιάταξη τραπεζικού συστήματος με εξαγορές και συγχωνεύσεις.

Και παρά τις δύο ανακεφαλαιοποιήσεις και τη μεγάλη συγκέντρωση του κλάδου (4 συστημικές τράπεζες), η εμπιστοσύνη δεν ανακτήθηκε και η εκροή συνεχίστηκε. Σύμφωνα με στοιχεία της ΤτΕ, η μεγαλύτερη εκροή καταθέσεων 87 δισ. ευρώ (36% των συνολικών καταθέσεων) -κυρίως προς τράπεζες του εξωτερικού- συνέβη από τον Σεπτέμβριο του 2009 έως τον Ιούνιο του 2012.

Το… παράδοξο των δύο πρώτων ανακεφαλαιοποιήσεων είναι ότι το Δημόσιο αν και μεγαλομέτοχος δεν είχε πλήρη δικαιώματα ψήφου και λόγο στη διοίκηση των τραπεζών που είχε διασώσει, ενώ δεν υπήρξε καμία πρόνοια, δεσμευτικό πλαίσιο για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων. «Θα μπορούσαν να χρειαστούν περαιτέρω ενέσεις κεφαλαίου στο μέλλον, ελλείψει ριζικής λύσης τα ζητήματα διακυβέρνησης βρίσκονται στη ρίζα των προβλημάτων του ελληνικού τραπεζικού συστήματος», αναφέρει το ΔΝΤ σε ανάλυσή του τον Ιούλιο του 2015 (IMF Country Report No 15/186, July 14, 2015).

Ετσι, το 2015 φτάνουμε στην τρίτη ανακεφαλαιοποίηση, εν μέσω capital controls και υπό δυσμενείς συνθήκες καθώς από την 1/1/2016 έμπαινε σε ισχύ η οδηγία BRRD που προβλέπει ότι πριν από τη λήψη κρατικής βοήθειας πρέπει να γίνει «κούρεμα» σε μετόχους, ομολογιούχους και καταθέτες για ποσά μεγαλύτερα των εγγυημένων 100.000 ευρώ (bail in).

Σε αυτό το «πιεστικό περιβάλλον» καθώς οι τράπεζες αναζητούσαν ταυτόχρονα κεφαλαία σε μικρό χρονικό διάστημα, ολοκληρώθηκε η ανακεφαλαιοποίηση με την επιβάρυνση του δημόσιου χρέους να ανέρχεται στα 5,4 δισ. ευρώ έναντι αρχικής πρόβλεψης 25 δισ. ευρώ καθώς οι ξένοι επενδυτές συμμετείχαν με 5,3 δισ. ευρώ και χωρίς να υπάρξει πλήγμα για τις καταθέσεις. Κυρίως όμως η τρίτη ανακεφαλαιοποίηση συνδέθηκε με τη διαμόρφωση συνολικού πλαισίου αντιμετώπισης των «κόκκινων» δανείων.

Υπολογισμοί Στουρνάρα

Ο διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας, μιλώντας στον «Κύκλο Ιδεών» την περασμένη εβδομάδα, απάντησε σχετικά με τις απώλειες του ελληνικού Δημοσίου για τη στήριξη των τραπεζών. «Πολλοί λοιπόν βγαίνουν και λένε “μα, κοιτάξτε, το Δημόσιο έδωσε 35,50 δισ. μέσω του ΤΧΣ στις τράπεζες και θα πάρουμε μόνο 10;”. Λάθος. Μεγάλο λάθος και ως διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας οφείλω ν’ αποκαταστήσω την αλήθεια. Το Δημόσιο έδωσε γύρω στα 30 με 40 δισ., θα πάρει τώρα 5, 10, πόσα θα πάρει; Τι άλλο όμως έχει πάρει; Εχει πάρει τα χρήματα του PSI. Αυτά στοίχισαν στις τράπεζες. Αυτά είναι γύρω στα 50 δισεκατομμύρια. Τι άλλο έχει πάρει που δεν το ξέρει ο κόσμος; Εχει πάρει τα τεράστια μερίσματα από την Τράπεζα της Ελλάδος, που έχουν προκληθεί από το ELA. Αρα λοιπόν, αν βάλετε τη σούμα…».