ΜΕΝΟΥ
Πέμπτη, 24 Απριλίου, 2025
giorgos symbardis
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
Γιώργος Συμπάρδης. Πλατεία Κλαυθμώνος. Σελ. 255. Μεταίχμιο, 2023

Παρτιτούρα συγκάλυψης και υπαινιγμού

Πρόκειται για μια γραφή ώριμη, χαμηλόφωνη και ελκυστική, που περικλείει, προϋποθέτει και αντανακλά μακρόχρονη λογοτεχνική σπουδή· μια γραφή που φέρει μέσα της καλά χωνεμένες και σε πλήρη αλληλουχία και σύμπραξη την ασάφεια και τη ρευστότητα του μοντερνισμού με την αυθεντικότητα, την εκφραστική δεινότητα και την ευκρίνεια ενός κλασικού και άρτια δομημένου κειμένου.

Στην «Πλατεία Κλαυθμώνος», η ιστορία ξεκινά από τον πρώτο χρόνο της δικτατορίας των συνταγματαρχών, με τη σύλληψη ενός δεκαεννιάχρονου φοιτητή της Νομικής. Ο νεαρός συλλαμβάνεται λίγα μέτρα από τα δημόσια ουρητήρια της ομώνυμης πλατείας, σε έναν χώρο όπου εκείνη την εποχή σύχναζαν άτομα που αναζητούσαν μια στιγμιαία και ανώνυμη ομοφυλοφιλική ερωτική επαφή.

Ο ίδιος έχει βρεθεί εκεί, περισσότερο από περιέργεια και χωρίς να υποψιάζεται ότι αυτό και μόνον ήταν αρκετό για να προσαχθεί στη Ασφάλεια. Στην αρχή, τίποτα στην αφήγησή του δεν μαρτυρεί πως πρόκειται για έναν καταπονημένο νέο άνθρωπο που περιφέρεται άστεγος προσπαθώντας να αποφύγει το βάρος μιας διαλυμένης οικογένειας και τον ασφυκτικό κλοιό μιας συντηρητικής κοινωνίας που δεν αντιδρά στην τρομοκρατία και τον εκφασισμό.

Αν και πρωτάρης, περιγράφει εξονυχιστικά, στεγνά και αποστασιοποιημένα την προσαγωγή και την κράτησή του στο Τμήμα, καθώς και όσα βιώνει τις επόμενες μέρες, κατά τη σύντομη μύησή του στον κόσμο των ομοφυλόφιλων. Σταδιακά αντιλαμβανόμαστε ότι προέρχεται από ένα περιβάλλον όπου οι σχέσεις είναι μπερδεμένες και αμφίσημες - όλες χωρίς εξαίρεση (οικογενειακές, ερωτικές, φιλικές) είτε έχουν διακοπεί άδοξα είτε πρόκειται να διακοπούν, για κάποιον λόγο που περισσότερο μοιάζει με πρόφαση παρά με πραγματική αιτία.

Το απροσδόκητο διαζύγιο των γονιών του και η συχνή και αινιγματική συναναστροφή του ζεύγους με έναν κοινό τους φίλο, η άγνωστη αρρώστια και η ξαφνική απομάκρυνση αυτού του φίλου από τη ζωή τους, η μετέπειτα ναρκισσιστική σχέση της μητέρας με έναν ερωτικά αμφιλεγόμενο ηθοποιό, καθώς και ο μυστήριος τραυματισμός του πατέρα μετά την εξίσου μυστήρια απόλυσή του από την εργασία, θα συμβούν ή έχουν ήδη συμβεί ερήμην του, χωρίς δράματα, ρητούς απολογισμούς και εξομολογήσεις. Παρόμοια τύχη θα έχει και η πρώτη, ανολοκλήρωτη ερωτική επαφή του με το άλλο φύλο, όπου τα πραγματικά αισθήματα ελάχιστα διαφαίνονται και δεν εκδηλώνεται καμιά διάθεση ή δυνατότητα εμβάθυνσης.

Ο νεαρός μπορεί να νιώθει ότι εγκαταλείπεται σε κάτι που δεν ορίζει και συχνά συμπεριφέρεται ως αποσυνάγωγος, όμως δεν παύει να τηρεί τα προσχήματα και να ακολουθεί την πεπατημένη. Αν υπάρχει διάσταση ανάμεσα στο πώς μας παρουσιάζεται και ποιος πραγματικά είναι, αν χάνεται σε λεπτομέρειες και στη ζωή του δεν βρίσκει νόημα, ίσως δεν φταίει αυτός, αλλά το ίδιο το νόημα που ελλείπει.

Ο Συμπάρδης μάς τον εκθέτει μέσ’ από το ίδιο το βλέμμα του, με τρόπο λιτό και άμεσο, χωρίς να καταφεύγει σε έναν εύπεπτο λυρισμό ή να επενδύει σε φόρμες πολύπλοκες και μεταμοντέρνες. Ως συγγραφέας παραμένει ρεαλιστής και, παρά τα φαινόμενα, δεν είναι ούτε κρυπτικός ούτε απροσδιόριστος. Ακόμα και η αναφορά-κλειδί στον Ερρίκο Δ΄ του Πιραντέλο και τη συγκεκριμένη θεατρική παράσταση από τον Χορν στο Βασιλικό Θέατρο (σελ. 201-204), ελέγχονται και είναι πραγματολογικά και χρονολογικά ακριβή.

Η ασάφεια και η απροσδιοριστία στη γραφή του οφείλονται στην ίδια την ασάφεια και την πολυσημία των ηρώων του, οι οποίοι αδυνατούν να βρουν μια ταυτότητα και να αυτοπροσδιοριστούν, γεγονός που, επί της ουσίας, αντικατοπτρίζει τα ίδια τα πράγματα και την αβέβαιη φύση τους. Κι εδώ αμφισβητείται η ύπαρξη ηθικών αξιών, κι εδώ τα υποκείμενα δρουν και κινούνται ασύνειδα, έρμαια ενός ετεροκαθορισμού που ανάγεται στις συμβάσεις της οικογένειας, τον αυταρχισμό του πολιτικού καθεστώτος και την κλιμακούμενη υποκρισία του κοινωνικού περίγυρου.

Ως εκ τούτου, η αποτυχία δεν αποτελεί το αποτέλεσμα ούτε και χρεώνεται στην έλλειψη κάποιου ισχυρού εσωτερικού αντίβαρου ή ηθικού προτάγματος, αλλά στο ότι το όποιο αντίβαρο ή πρόταγμα, κάτω από αυτές τις συνθήκες, μοιάζει –και είναι– αυθαίρετο, ετσιθελικό και εγκάθετο. Κι εδώ ο τρόπος που προχωρεί η αφήγηση αποπνέει έναν σκεπτικισμό αρκετά κοντά στον σκεπτικισμό του Λιοτάρ, και έναν σχετικισμό που θυμίζει Φουκό, αλλά το περιεχόμενο και το ύφος της δεν χωρούν σε κανένα πλαίσιο και δεν εντάσσονται σε καμιά γνωστή λογοτεχνική σχολή ή κανόνα.

Πρόκειται για μια γραφή ώριμη, χαμηλόφωνη και ελκυστική, που περικλείει, προϋποθέτει και αντανακλά μακρόχρονη λογοτεχνική σπουδή∙ μια γραφή που φέρει μέσα της καλά χωνεμένες και σε πλήρη αλληλουχία και σύμπραξη την ασάφεια και τη ρευστότητα του μοντερνισμού με την αυθεντικότητα, την εκφραστική δεινότητα και την ευκρίνεια ενός κλασικού και άρτια δομημένου κειμένου.

Google News ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΟ GOOGLE NEWS
Παρτιτούρα συγκάλυψης και υπαινιγμού

ΣΧΕΤΙΚΑ ΝΕΑ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΕ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

Η efsyn.gr θεωρεί αυτονόητο ότι οι αναγνώστες της έχουν το δικαίωμα του σχολιασμού, της κριτικής και της ελεύθερης έκφρασης και επιδιώκει την αμφίδρομη επικοινωνία μαζί τους.

Διευκρινίζουμε όμως ότι δεν θέλουμε ο χώρος σχολιασμού της ιστοσελίδας να μετατραπεί σε μια αρένα απαξίωσης και κανιβαλισμού προσώπων και θεσμών. Για τον λόγο αυτόν δεν δημοσιεύουμε σχόλια ρατσιστικού, υβριστικού, προσβλητικού ή σεξιστικού περιεχομένου. Επίσης, και σύμφωνα με τις αρχές της Εφημερίδας των Συντακτών, διατηρούμε ανοιχτό το μέτωπο απέναντι στον φασισμό και τις ποικίλες εκφράσεις του. Έτσι, επιφυλασσόμαστε του δικαιώματός μας να μην δημοσιεύουμε ανάλογα σχόλια.

Σε όσες περιπτώσεις κρίνουμε αναγκαίο, απαντάμε στα σχόλιά σας, επιδιώκοντας έναν ειλικρινή και καλόπιστο διάλογο.

Η efsyn.gr δεν δημοσιεύει σχόλια γραμμένα σε Greeklish.

Τέλος, τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν το συντάκτη τους και δε συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη της εφημερίδας